Meer steun voor Merkel na de verkiezingen in Saksen en Brandenburg?

VRIJDAG 13 SEPTEMBER 2019 Twee weken geleden zijn er verkiezingen geweest in Brandenburg en Saksen. Saksen en Brandenburg zijn deelstaten van Duitsland. 1 september waren namelijk de verkiezingen voor de parlementen van deze twee deelstaten, beide gelegen in het oosten van Duitsland. Elke Duitse deelstaat heeft haar eigen parlement. Ze leverden grote winst op voor de partijen Alternative für Deutschland (AfD) en Bündnis 90/Die Grünen. Kan het verkiezingsresultaat gevolgen hebben voor welke wetten in heel Duitsland tot stand gaan komen?

BONDSDAG EN BONDSRAAD Voor de totstandkoming van wetten die in het hele land gaan gelden is in Duitsland medewerking nodig van Bondsdag en Bondsraad. De Bondsdag is de volksvertegenwoordiging. Het is het parlement dat door het volk is gekozen. De Bondsraad is de vertegenwoordiging van de deelstaten. Het is gekozen door de regeringen van de deelstaten. Het is de vertegenwoordiging van de deelstaatregeringen, en dus niet zozeer van de deelstaatparlementen. Duitsland heeft zestien deelstaten. Trouwens, er is niet voor elke wet de medewerking van de Bondsraad nodig. Dat is voor ongeveer een derde van alle wetten het geval. Voor de andere wetten volstaat de medewerking van de Bondsdag.

STEMMEN IN DE BONDSRAAD Bij het stemmen in de Bondsraad hebben de zestien deelstaten niet allemaal een even zware stem. Deelstaten met veel inwoners hebben een zwaardere stem dan deelstaten met weinig inwoners. Als alle 16 deelstaten hun stem uitbrengen, worden er 69 stemmen uitgebracht. Er is dus een meerderheid vanaf 35 stemmen. De kleinste deelstaten brengen drie stemmen uit. De grootste zes. Er zijn ook deelstaten die vier of vijf stemmen uitbrengen. In de praktijk is de minister-president van een deelstaatregering afgevaardigde in de Bondsraad. Soms worden bovendien enkele ministers afgevaardigd. Een van de afgevaardigden stemt. Hij of zij is bij het uitbrengen van zijn stem gebonden aan aanwijzingen van zijn regering (de deelstaatregering). Er is dus geen sprake van een vrij mandaat.

CDU/CSU EN SPD De regering van Angela Merkel is een regering van CDU, CSU en SPD. CSU is – heel kort door de bocht gezegd – CDU in deelstaat Beieren. Deelstaatregeringen stemmen in de Bondsraad vooral in het belang van de eigen deelstaat. In het algemeen is echter steun voor wetsvoorstellen van de Duitse regering in de Bondsraad het best gewaarborgd als de meerderheid van stemmen – 35 – in handen is van deelstaatregeringen met dezelfde politieke samenstelling als de regering Merkel. Daarvan is nu geen sprake: slechts vier deelstaten met samen zestien stemmen hebben nu zo’n regering. Saksen is een daarvan. Naast deze vier vormen in twee andere deelstaten CDU en SPD samen met Bündnis 90/Die Grünen de regering. De invloed van Merkels regeringspartijen zal groot zijn in die twee deelstaatregeringen, ook al is ie daar dan niet 100%. Maar ook met de stemmen van die laatste twee deelstaatregeringen – 8 – is er nog geen meerderheid in de Bondsraad. Daarvoor ontbreken dan nog elf stemmen. Toch is er in elke deelstaatregering wel enige invloed van Merkels regeringspartijen: SPD, CDU of CSU zijn namelijk in elke coalitie aanwezig en leveren bovendien bijna overal de minister-president.

NU 11 STEMMEN TEKORT Echter, de meerderheid van de stemmen in de Bondsraad is niet in handen van deelstaatregeringen die dezelfde of grotendeels dezelfde politieke samenstelling hebben als de regering Merkel. Elf stemmen komen daarvoor te kort.

ANDERE REGERINGEN IN SAKSEN EN BRANDENBURG Tot welke regeringen kunnen de verkiezingen in Saksen en Brandenburg leiden? Tot nu toe is de regering van Saksen gevormd door CDU en SPD en die van Brandenburg door SPD en Linke; CDU en SPD leverden de minister-president. Wat Saksen betreft, is de politieke samenstelling nu dus hetzelfde als die van de Duitse regering. Alle regeringspartijen hebben de verkiezingen echter verloren, zodanig dat de coalitieregeringen niet langer een meerderheid hebben in hun deelstaatparlement. Voor zo’n meerderheid zal sowieso een derde coalitiepartij nodig zijn. Volgens Die Süddeutsche Zeitung van 2 september komt daarvoor in elk geval winnaar Bündnis/Die Grünen in aanmerking. Dat geldt niet voor de andere winnaar, Alternative für Deutschland (AfD), want de wil ontbreekt om daarmee een coalitie te vormen.

NOG 7 STEMMEN TEKORT De nieuwe (meerderheids)regering in Saksen zal dus niet meer dezelfde politieke samenstelling hebben als de Duitse regering. Van de zestien stemmen van deelstaatregeringen met dezelfde politieke samenstelling blijven er dus twaalf over. Saksen kan wel de derde deelstaat worden met grotendeels dezelfde politieke samenstelling als de regering Merkel. Het aantal stemmen van die laatste groep deelstaatregeringen groeit daarmee tot twaalf. De kans op steun voor wetsvoorstellen van de regering Merkel zal daardoor dus afnemen, maar niet zo heel veel. In Brandenburg komt niet alleen Bündnis/Die Grünen maar ook CDU als derde coalitiepartij in aanmerking, volgens de krant. In dat laatste geval groeit het aantal deelstaatregeringen met grotendeels dezelfde politieke samenstelling als de regering Merkel. Brandenburg wordt dan na Saksen de vierde deelstaat met grotendeels dezelfde politieke samenstelling. Het aantal stemmen van die laatste groep deelstaatregeringen groeit daardoor tot zestien. De kans op steun voor wetsvoorstellen van de regering Merkel neemt daardoor weer toe. Maar voor een meerderheid van stemmen van deelstaatregeringen met (grotendeels) dezelfde politieke samenstelling ontbreken nog steeds zeven stemmen.

DUS MEER STEUN? Het verkiezingsresultaat in Saksen en Brandenburg kan er dus toe leiden dat de regering Merkel in de Bondsraad meer steun krijgt voor haar wetsvoorstellen. Echter, het zijn de politici van de deelstaten die over de vorming van een nieuwe regering gaan. Het is afwachten waartoe de onderhandelingen leiden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *