VENDREDI LE 25 JANVIER 2019 Op tal van zaterdagen in de afgelopen maanden zijn er in Frankrijk demonstraties geweest van de gele hesjes, les gilets jaunes. Die protesten van mensen die een geel hesje dragen ging op veel plaatsen gepaard met vernielingen, brandstichtingen en geweld tegenover de politie. De Franse Tweede Kamer – Assemblée nationale – heeft deze week een wetsvoorstel in behandeling genomen dat de vrijheid om te betogen (demonstreren) beperkt. Deze bijdrage is op 28 januari aangepast.
Doel
van het wetsvoorstel is om gewelddadigheden bij demonstraties te
voorkomen en de daders te straffen, prévenir les violences lors
des manifestations et à sanctionner leurs auteurs. Diverse
maatregelen worden voorgesteld. Bijvoorbeeld om de demonstranten te
omringen met politie zodanig dat ze (de demonstranten) geen
vernielingen kunnen aanrichten.
Deelnameverbod
Een andere maatregel – en alleen daarover gaat mijn verdere
bijdrage – die wordt voorgesteld is het opleggen van een verbod aan
een of meer mensen om aan een demonstratie deel te gaan nemen,
interdire de prendre
part à une manifestation.
Het is de prefect
van het departement waar
zal worden gedemonstreerd
die dit verbod kan opleggen, want hij is de vertegenwoordiger
van de Staat aldaar; en in Parijs is het de politieprefect. Hij mag
dit verbod opleggen aan iedereen van wie er een redelijk vermoeden
bestaat dat zijn gedrag een ernstige bedreiging vormt voor de
openbare orde, à
toute personne à l’égard de laquelle il existe des raisons
sérieuses de penser que son comportement constitue une menace d’une
particulière gravité pour l’ordre public. De
prefect kan het deelnameverbod combineren met een meldplicht.
Contacten Tenminste, als iemand die daarvan wordt verdacht zich al eens schuldig heeft gemaakt aan bepaalde strafbare feiten of als zoiemand die daarvan wordt verdacht in contact staat met anderen die aanzetten tot of gelegenheid geven tot (of daadwerkelijk plegen van) bepaalde strafbare feiten, et qui appartient à un groupe ou entre en relation de manière régulière avec des individus incitant, facilitant ou participant à la commission de ces mêmes faits.
Welke strafbare feiten Bij die strafbare feiten gaat het dan niet alleen om het bij demonstraties plegen van gewelddadigheden tegen personen, om vernielingen en om vandalisme, des infractions mentionnées aux articles 222-7 à 222-13, 222-14-2, 322-1 à 322-3, 322-6 à 322-10 (..) du code pénal. De prefect mag namelijk ook een verbod opleggen aan mensen mensen van wie wordt vermoed dat hun gedrag een ernstige bedreiging voor de openbare orde is en die contacten onderhouden met anderen die niet anders misdoen dan aanzetten tot of gelegenheid geven tot het zonder vergunning organiseren van een demonstratie, et des infractions mentionnées aux articles 431-9 (..) du code pénal. De burgemeester – le maire – gaat over de vergunningverlening. Dat verbod mag de prefect ook opleggen aan mensen van wie wordt vermoed dat hun gedrag een ernstige bedreiging voor de openbare orde is en die contacten onderhouden met anderen die aanzetten of gelegenheid geven tot een (legale) demonstratie waar een deelnemer een wapen bij zich draagt, et des infractions mentionnées aux articles (..) 431-10 du code pénal.
Kortom:
het wetsvoorstel gaat best ver in het beperken van de vrijheid om te
demonstreren. Wie ondanks zo’n
verbod toch gaat demonstreren, riskeert een gevangenisstraf van een
half jaar en een boete. De vrijheid om te protesteren en te betogen
valt onder de vrijheid
van meningsuiting,
en daarmee onder de wettelijke en verdragsrechtelijke bescherming die
deze
vrijheid geniet. Het is dan ook niet zo vreemd dat zelfs in de
fractie van regeringspartij La
République En Marche (LREM)
kritische geluiden hoorbaar
zijn over dit
wetsvoorstel, zoals
blijkt uit dagblad Le
Monde van afgelopen
dinsdag.
Regering bepaalt agenda Kamer Het is de Franse regering die het wetsvoorstel op de agenda van de Franse Tweede Kamer heeft geplaatst. In Frankrijk gaat de regering namelijk over een deel van de Kameragenda. In zoverre mag de regering de wetsvoorstellen agenderen waarover de Kamer vervolgens moet debatteren en uiteindelijk stemmen.
Commissie
Afgelopen woensdag is het wetsvoorstel over de beperking van de
demonstratievrijheid voor het eerst behandeld in de vaste
Kamercommissie, la commission des lois constitutionnelles, de la
législation et de l’administration générale de la République.
Senaat
Zowel de regering als het parlement mogen wetsvoorstellen indienen.
Het wetsvoorstel over de beperking van de demonstratievrijheid is
geen wetsvoorstel van de regering. Het is een parlementair voorstel –
een initiatiefwetsvoorstel – en bovendien is het een initiatief van
die andere Kamer in het Franse parlement, Le Sénat. De
Franse senaat heeft namelijk – anders dan onze senaat – het recht
van initiatief. Initiatiefwetsvoorstellen heten in Frankrijk
propositions de loi, regeringswetsvoorstellen heten projets
de loi. Het was oppositiepartij Les Républicains
die het wetsvoorstel beperking demonstratievrijheid vorig jaar juni
indiende. In oktober nam de Sénat het aan. Dat gebeurde
trouwens zonder steun van regeringspartij LREM. Maar de
LREM-fractie in de Sénat is klein, dit in tegenstelling tot die in
de Assemblée nationale waar de fractie over een riante
meerderheid beschikt. Vervolgens is het wetsvoorstel naar deze Franse
Tweede Kamer gestuurd. Hier lag het een half jaartje op de planken,
tot de regering het afgelopen week op de agenda van deze Kamer
plaatste. Het parlementaire wetgevingsproces in Frankrijk hoeft dus
niet per se van deze Kamer naar Sénat te lopen, maar kan ook –
anders dan in ons land – andersom verlopen!
Gele hesjes De timing van agendering is niet zo heel vreemd: het nieuwe jaar heeft geen einde gemaakt aan de vernielingen en schermutselingen bij de demonstraties van de gele hesjes. Overigens: de procedure die het wetsvoorstel in de Sénat doorliep, was vóór hun eerste demonstraties plaatsvonden (dat was in de herfst van vorig jaar).
Assemblée nationale De Kamer mag het wetsvoorstel niet alleen aannemen of verwerpen maar ook amenderen. Dit amendementsrecht komt trouwens ook de Sénat toe, anders dan in Nederland waar de Eerste Kamer dit recht ontbeert. Als de Assemblée nationale het wetsvoorstel inderdaad geamendeerd aanneemt, zal het daarna weer terug worden gestuurd naar de Sénat. Immers, beide Kamers moeten dezelfde wettekst aannemen.
BRONNEN:
Onderstaande Franse wetsbepalingen zijn afkomstig van DILA. Constitution Version consolidée au 8 mars 2018 https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution. Code pénal Version consolidée 25 novembre 2018https://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do?cidTexte=LEGITEXT000006070719. Code de la sécurité intérieure https://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do?cidTexte=LEGITEXT000025503132&dateTexte=20120618. Onderstaand wetsvoorstel is afkomstig van http://assemblee-nationale.fr/.
”Doel”
en ”Deelnameverbod” en ”Contacten”
Artikel
2 van het voorstel PROPOSITION DE LOI visant à prévenir les
violences lors des manifestations et à sanctionner leurs auteurs
luidt (gedeeltelijk):
La
section 1 du chapitre Ier du titre Ier du livre II du code de la
sécurité intérieure est complétée par un article L. 211-4-1
ainsi rédigé:
«
Art. L. 211-4-1. – Le représentant de l’État dans le
département ou, à Paris, le préfet de police peut, par arrêté
motivé, interdire de prendre part à une manifestation déclarée ou
dont il a connaissance à toute personne à l’égard de laquelle il
existe des raisons sérieuses de penser que son comportement
constitue une menace d’une particulière gravité pour l’ordre
public et qui soit s’est rendue coupable, à l’occasion d’une
ou plusieurs manifestations sur la voie publique, des infractions
mentionnées aux articles 222-7 à 222-13, 222-14-2, 322-1 à 322-3,
322-6 à 322-10 et 431-9 à 431-10 du code pénal, soit appartient à
un groupe ou entre en relation de manière régulière avec des
individus incitant, facilitant ou participant à la commission de ces
mêmes faits.
«
Le représentant de l’État dans le département ou, à Paris, le
préfet de police peut imposer, par l’arrêté mentionné au
premier alinéa du présent article, à la personne concernée par
cette mesure de répondre, au moment de la manifestation, aux
convocations de toute autorité ou de toute personne qualifiée qu’il
désigne. Cette obligation doit être proportionnée au comportement
de la personne.
«
L’arrêté précise la manifestation concernée ainsi que l’étendue
géographique de l’interdiction, qui doit être proportionnée aux
circonstances et qui ne peut excéder les lieux de la manifestation
et leurs abords immédiats ni inclure le domicile ou le lieu de
travail de la personne intéressée. La durée de l’interdiction ne
peut excéder celle de la manifestation concernée.
«
L’arrêté est notifié à la personne concernée au plus tard
quarante-huit heures avant son entrée en vigueur.
”Kortom”
Artikel
2 van het voorstel PROPOSITION DE LOI visant à prévenir les
violences lors des manifestations et à sanctionner leurs auteurs
luidt (gedeeltelijk): La section 1 du chapitre Ier du titre Ier du
livre II du code de la sécurité intérieure est complétée par un
article L. 211-4-1 ainsi rédigé:
«
Le fait pour une personne de participer à une manifestation en
méconnaissance de l’interdiction prévue au premier alinéa est
puni de six mois d’emprisonnement et de 7 500 € d’amende.
«
Le fait pour une personne de méconnaître l’obligation mentionnée
au deuxième alinéa est puni de trois mois d’emprisonnement et de
3 750 € d’amende. »
Article
431-9 van de Code pénal luidt (gedeeltelijk): Est puni de six mois
d’emprisonnement et de 7 500 euros d’amende le fait: 1° D’avoir
organisé une manifestation sur la voie publique n’ayant pas fait
l’objet d’une déclaration préalable dans les conditions fixées par
la loi ;
Article 431-10 luidt: Le fait
de participer à une manifestation ou à une réunion publique en
étant porteur d’une arme est puni de trois ans d’emprisonnement et
de 45 000 euros d’amende.
”Welke
strafbare feiten”
Artikel
L211-1 Code de la securite interieure luidt (gedeeltelijk): Sont
soumis à l’obligation d’une déclaration préalable tous cortèges,
défilés et rassemblements de personnes, et, d’une façon générale,
toutes manifestations sur la voie publique.
Toutefois, sont
dispensées de cette déclaration les sorties sur la voie publique
conformes aux usages locaux.
Artikel L211-2 luidt: La
déclaration est faite à la mairie de la commune ou aux mairies des
différentes communes sur le territoire desquelles la manifestation
doit avoir lieu, trois jours francs au moins et quinze jours francs
au plus avant la date de la manifestation.
”Regering bepaalt agenda
Kamer”
Artikel
48 van de Constitution luidt (gedeeltelijk): (..) l’ordre du jour
est fixé par chaque assemblée. Deux semaines de séance sur quatre
sont réservées par priorité, et dans l’ordre que le Gouvernement a
fixé, à l’examen des textes et aux débats dont il demande
l’inscription à l’ordre du jour.
”Commissie”
Artikel
43 Constitution luidt (gedeeltelijk): Les projets et propositions de
loi sont envoyés pour examen à l’une des commissions permanentes
dont le nombre est limité à huit dans chaque assemblée.
”Senaat”
Artikel
39 Constitution luidt (gedeeltelijk): L’initiative des lois
appartient concurremment au Premier ministre et aux membres du
Parlement.
Artikel
24 luidt (gedeeltelijk): Le Parlement vote la loi. Il contrôle
l’action du Gouvernement. Il évalue les politiques publiques. Il
comprend l’Assemblée nationale et le Sénat.
”Assemblée
nationale”
Artikel
44 luidt (gedeeltelijk): Les membres du Parlement et le Gouvernement
ont le droit d’amendement.
Artikel
45 luidt (gedeeltelijk): Tout projet ou proposition de loi est
examiné successivement dans les deux Assemblées du Parlement en vue
de l’adoption d’un texte identique.