De Resolution in het Amerikaanse Congress over de oorlog in Jemen

DINSDAG 30 APRIL 2019 Twee weken geleden heeft president Trump zijn veto uitgesproken over een wet van het parlement die de inzet van Amerikaans militairen wilde beëindigen in het door burgeroorlogen geteisterde Jemen, een land in het Midden-Oosten met bijna 30 miljoen inwoners. Wie gaat er in de USA over de inzet van militairen in het buitenland?

Machten In de Amerikaanse Grondwet wordt de macht van de federale overheid verdeeld in wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende machten. Heel algemeen gezegd zijn die machten als volgt verdeeld. De wetgevende macht komt toe aan het parlement, Congress geheten. Het parlement bestaat uit twee Kamers. Er is de Senaat, Senate, en er is het Huis van Afgevaardigden, House of Representatives. De uitvoerende macht komt toe aan de president. De rechtsprekende macht komt toe aan de rechters. Deze machtenscheiding gaat terug op de Franse filosoof De Montesquieu.

Oorlog Zowel het parlement als de president hebben een grondwettelijke rol bij het voeren van oorlog in het buitenland. Het parlement heeft onder andere namelijk power to declare war en de president is Commander in Chief of the Army and Navy.

Vietnamoorlog Het is niet helemaal duidelijk wat deze grondwettelijke taakverdeling tussen parlement en president in de praktijk betekent. Wie beslist er nu of het Amerikaanse leger in het buitenland wordt ingezet? In 1973, tijdens de Vietnamoorlog, heeft dit ertoe geleid dat het parlement de War Powers Resolution aannam. Het baatte toenmalig president Richard Nixon niet dat hij er zijn veto over uit sprak: zijn veto werd door het parlement overruled met een 2/3 meerderheid in elke Kamer. De War Powers Resolution is een wet; hij is opgenomen in de Amerikaanse wetboeken, de Code of Laws of the United States of America. Volgens sommige Amerikaanse rechtswetenschappers is deze wet in strijd met de Grondwet, en daardoor ongeldig. In deze bijdrage wordt echter uitgegaan van geldigheid.

Golfoorlogen Volgens de War Powers Resolution mag de president het Amerikaanse leger niet in het buitenland inzetten zonder dat het parlement een oorlogsverklaring of een specifieke wet heeft aangenomen die de militaire inzet goedkeurt. Zo’n specifieke wet heeft het parlement bijvoorbeeld aangenomen voor de Eerste Golfoorlog (1991), ten tijde van president Bush sr.: de oorlog om aan de Iraakse bezetting van Koeweit een einde te maken. Tien jaar later – ten tijde van president Bush jr. – is een specifieke wet aangenomen die goedkeuring gaf voor de Tweede Golfoorlog: de oorlog om in Irak een einde te maken aan het bewind van Saddam Hoessein.

War Powers Resolution Als het parlement zo’n specifieke wet niet heeft aangenomen, moet de president volgens de War Powers Resolution het leger terugtrekken, zodra beide Kamers van het parlement een resolution aannemen die daartoe oproept. Zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat moeten dus zo’n resolution aannemen. Dat kan gebeuren in de vorm van een concurrent resolution en in die van een joint resolution.

Resolution Een verschil tussen beide soorten resolutions is dat volgens de Grondwet de joint resolution kracht van wet heeft en de concurrent resolution niet. De joint resolution is eigenlijk een bill voor bijzondere situaties. Daarentegen is de concurrent resolution meer zoals de moties van het Nederlandse parlement: ook die hebben geen kracht van wet, maar maken wel duidelijk wat het standpunt is van het parlement. Een bill en een joint resolution hebben dus wel kracht van wet, tenzij de president er zijn veto over uitspreekt. De wetgevende macht in Amerika komt door dit presidentieel vetorecht tot op zekere hoogte dus toe aan parlement en president gezamenlijk.

Oorlog Jemen Al lange tijd woedt er een burgeroorlog in Jemen. Sinds enkele jaren geeft buurland Saoedi-Arabië militaire steun aan één van de strijdende partijen. Saoedi-Arabie geeft daarbij leiding aan een internationale coalitie. Ook het Amerikaanse leger maakt daarvan deel uit. Het Amerikaanse parlement wil daar nu een einde aan maken, wat mogelijk te maken heeft met de moord op de Amerikaanse journalist Jamal Khashoggi in de Saoedische ambassade in Istanbul, oktober vorig jaar. Daarom hebben beide Kamers een joint resolution aangenomen waarin staat dat het Amerikaanse leger zich uit Jemen moet terugtrekken. Initatiefnemer tot deze resolution op grond van de War Powers Resolution was Bernie Sanders, presidentskandidaat bij de laatste verkiezingen. Hij nam het initiatief samen met enkele Republikeinen. Zo’n joint resolution heeft – zoals gezegd – kracht van wet.

Veto Tenzij de president er zijn veto over uitspreekt. Onlangs hééft President Trump zijn veto uitgesproken over Bernie Sanders’ resolution, onder andere omdat het zijn grondwettelijke bevoegdheden zou verzwakken. Trump’s veto kan alleen worden doorbroken met een 2/3 meerderheid in beide Kamers; alleen dan krijgt het alsnog kracht van wet. Die versterkte meerderheid lijkt hier echter onhaalbaar, omdat Senaat en Huis van Afgevaardigden de resolution hebben aangenomen met respectievelijk 54 stemmen voor (en 46 tegen) en 247 stemmen voor (en 175 tegen). Het Amerikaanse leger maakt nog steeds deel uit van de internationale coalitie onder leiding van Saoedi-Arabie, en dat zal voorlopig dus wel zo blijven.

BRONNEN:

”Machten”

Article I Section 1 van The Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): All legislative Powers herein granted shall be vested in a Congress of the United States, which shall consist of a Senate and House of Representatives.

Article II Section 1 Sub 1 luidt (gedeeltelijk): The executive Power shall be vested in a President of the United States of America.

Article III Section 1 luidt (gedeeltelijk): The judicial Power of the United States, shall be vested in one supreme Court, and in such inferior Courts as the Congress may from time to time ordain and establish.

”Oorlog”

Article I Section 8 Sub 11 van The Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): The Congress shall have Power: To declare War.

Article II Section 2 Sub 1 luidt (gedeeltelijk): The President shall be Commander in Chief of the Army and Navy of the United States, and of the Militia of the several States, when called into the actual Service of the United State.

”Vietnamoorlog”

U.S. Code. Title 50: War and National Defense. Chapter 33: War Powers Resolution (1973).

”Golfoorlogen”

Paragraph 1541 van de U.S. Code Title 50 (War Powers Resolution) luidt (gedeeltelijk): Sub (a). It is the purpose of this chapter to fulfill the intent of the framers of the Constitution of the United States and insure that the collective judgment of both the Congress and the President will apply to the introduction of United States Armed Forces into hostilities, or into situations where imminent involvement in hostilities is clearly indicated by the circumstances, and to the continued use of such forces in hostilities or in such situations. Sub (c). The constitutional powers of the President as Commander-in-Chief to introduce United States Armed Forces into hostilities, or into situations where imminent involvement in hostilities is clearly indicated by the circumstances, are exercised only pursuant to (1) a declaration of war, (2) specific statutory authorization, or (3) a national emergency created by attack upon the United States, its territories or possessions, or its armed forces

”War Powers Resolution”

Paragraph 1544 van de U.S. Code Title 50 (War Powers Resolution) luidt (gedeeltelijk): Sub (c) (…) at any time that United States Armed Forces are engaged in hostilities outside the territory of the United States, its possessions and territories without a declaration of war or specific statutory authorization, such forces shall be removed by the President if the Congress so directs by concurrent resolution.

Paragraph 1546a luidt (gedeeltelijk): Any joint resolution or bill introduced in either House which requires the removal of United States Armed Forces engaged in hostilities outside the territory of the United States, its possessions and territories, without a declaration of war or specific statutory authorization shall be considered in accordance with the procedures of section 601(b) of the International Security Assistance and Arms Export Control Act of 1976, except that any such resolution or bill shall be amendable.

”Resolution”

Article I Section 7 van The Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): Every Order, Resolution, or Vote to which the Concurrence of the Senate and House of Representatives may be necessary (except on a question of Adjournment) shall be presented to the President of the United States; and before the Same shall take Effect, shall be approved by him, or being disapproved by him, shall be repassed by two thirds of the Senate and House of Representatives, according to the Rules and Limitations prescribed in the Case of a Bill. (Het woord ”Concurrence” is een beetje misleidend hier!)

Koningsdag

DINSDAG 23 APRIL 2019 Aanstaande zaterdag is het Koningsdag. Koning Willem-Alexander is dan jarig. Er wordt wel gezegd dat de taken van de koning bestaan uit ceremoniële en staatkundige taken. Een deel van de staatkundige taken staan in de Grondwet. Welke taken zijn dat en wat is hun staatsrechtelijke betekenis? Hieronder is in geen enkel opzicht naar volledigheid gestreefd.

Nederlanden Willem-Alexander is koning van de Nederlanden. Hij is niet alleen koning van Nederland, maar ook van Aruba, Curaçao en Sint Maarten. En ook van Bonaire, Sint Eustatius en Saba, want die laatste drie zijn Nederlandse gemeenten.

Regering De koning maakt deel uit van de regering. De regering wordt gevormd door de ministers én de koning. Maar: de ministerraad bestaat alleen uit de ministers. Het kabinet bestaat uit de ministers en de staatssecretarissen. De koning maakt er geen deel van uit. Hij maakt alleen deel uit van de regering, niet van de ministerraad of het kabinet.

Onschendbaar Is de koning mede verantwoordelijk voor het regeringsbeleid? Nee: alleen de ministers en staatssecretarissen zijn daarvoor verantwoordelijk. Zij zijn verantwoordelijk voor alles wat met de regering te maken heeft, dus ook voor wat de koning doet of niet doet als deel van de regering. De koning zelf is onschendbaar.

KB Als deel van de regering, ondertekent de koning bijvoorbeeld koninklijke besluiten. Daarvoor zijn dan een of meer ministers of staatssecretarissen verantwoordelijk. Een koninklijk besluit – meestal afgekort tot KB – is een besluit. Het is een besluit waaronder de handtekening staat van de koning én de handtekening van een of meer ministers of staatssecretarissen. De handtekening van minister of staatssecretaris heet hier contraseign. Dit contraseign zorgt ervoor dat alleen zij verantwoordelijk zijn voor de inhoud van het KB.

Kabinet KB’s zijn bijvoorbeeld de besluiten waarbij ministers en staatssecretarissen worden benoemd. Hun benoeming gebeurt dus bij koninklijk besluit. Hun ontslag trouwens ook. Het contraseign bij deze besluiten is steeds van de minister-president. Hij contrasigneert zelfs zijn eigen benoeming en ontslag.

Burgemeesters Ook sommige andere functionarissen worden bij KB genoemd, zoals de rechters van rechtbanken en gerechtshoven en de leden van de Raad van State en van de Algemene Rekenkamer. Het contraseign bij de benoeming van rechters is van de minister van Justitie en Veiligheid. Tot eind vorig jaar stond in de Grondwet dat burgemeesters en commissarissen van de koning per KB worden benoemd. Dat is toen geschrapt uit de Grondwet. Dat betekent niet dat burgemeesters en commissarissen sindsdien zonder KB worden benoemd, want Gemeentewet en Provinciewet eisen het nog steeds. Het contraseign bij deze benoemingen is van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksaangelegenheden.

(gewijzigd) De Tweede Kamer wordt alleen ontbonden bij vervroegde verkiezingen, dus als het kabinet valt en er geen uitzicht is op een nieuw kabinet dat de steun krijgt van de kamer. Die ontbinding gaat pas in op de dag dat de nieuwe kamer voor het eerst samenkomt. De laatste keer dat dit gebeurde was in 2012, met de val van het kabinet Rutte I. In dat geval moet in het KB ook staan dat er snel nieuwe verkiezingen worden gehouden. Ik neem aan dat het contraseign van de minister-president is. Als er geen vervroegde verkiezingen worden gehouden, treden alle Kamerleden automatisch en gelijktijdig af zodra de zittingsduur van de kamer is verstreken (meestal is dat vier jaar). Er is in dat geval geen sprake van ontbinding en er is dus ook geen KB voor nodig. Kamerontbinding gebeurt bij koninklijk besluit. De laatste keer dat dit gebeurde was in 2017.

Gratie verlenen Mensen die door de rechter zijn veroordeeld tot een straf, kunnen de koning om vermindering of kwijtschelding van hun straf verzoeken. Als dat verzoek wordt gehonoreerd en gratie wordt verleend, gebeurt dat in de vorm van een KB. Het contraseign is van de minister van Justitie en Veiligheid. Vorig jaar zijn zo’n 900 gratieverzoeken ingediend.

Regen De burgemeester- en commissarisbenoemingen zijn niet de enige besluiten waarvoor een KB nodig is, maar dat niet uitdrukkelijk in de Grondwet wordt geëist. Bijvoorbeeld besluiten waarbij koninklijke onderscheidingen worden toegekend. In de komende dagen zullen weer heel wat lintjes worden uitgereikt. Mensen die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de samenleving, komen in aanmerking voor een koninklijke onderscheiding in de Orde van Oranje-Nassau. Deze lintjesregen bereikte vorig jaar de 2888. Elk lintje uit deze ridderorde moet per koninklijk besluit worden toegekend. Het contraseign is afkomstig van een of meer ministers; welke minister dat is, hangt ervan af.

Wetsvoorstel De indiening van een wetsvoorstel is geen KB, maar elk wetsvoorstel dat de regering bij de Tweede Kamer indient begint met een door de koning ondertekende koninklijke boodschap. In 2018 heeft de regering 217 wetsvoorstellen ingediend.

Wet Een wetsvoorstel dat door Tweede én Eerste Kamer is aangenomen, kan geen wet worden zonder handtekeningen van de koning en het contraseign van een of meer ministers of staatssecretarissen. In het vergaderjaar 2017/2018 heeft de Eerste Kamer 211 wetsvoorstellen aangenomen.

Eed of belofte De staatkundige taken van de koning hebben niet alleen betrekking op het nemen van schriftelijke besluiten. Ze bestaan bijvoorbeeld ook uit het afnemen van de eed of belofte van de nieuwbenoemde ministers en staatssecretarissen.

Troonrede En bijvoorbeeld op Prinsjesdag – elke derde dinsdag van september – houdt de koning de Troonrede. Dat doet hij in de Ridderzaal op het Binnenhof. Daarvoor zijn onder de leden van de Eerste kamer, de Tweede Kamer en het kabinet uitgenodigd.

Koningsdag Aanstaande zaterdag is het Koningsdag. Dat is de dag waarop de verjaardag van de koning officieel wordt gevierd. Welke dag dat is, wordt per koninklijk besluit aangewezen. Dit KB is uitgevaardigd voordat Willem-Alexander koning was. Het is dan ook niet zijn handtekening maar die van de vorige koning – koningin Beatrix – die eronder staat. Zoals gezegd is 27 april ook de dag waarop hij jarig is. Er had ook een andere dag aangewezen kunnen worden: zo werd Koninginnedag ten tijde van het koningschap van Beatrix niet op haar verjaardag gevierd. Koningsdag of Koninginnedag is een algemeen erkende feestdag.

BRONNEN:

”Nederlanden”

Artikel 1 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden luidt: Het Koninkrijk omvat de landen Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

Artikel 1a luidt: De Kroon van het Koninkrijk wordt erfelijk gedragen door Hare Majesteit Juliana, Prinses van Oranje-Nassau en bij opvolging door Hare wettige opvolgers.

Artikel 2 luidt (deels): De Koning voert de regering van het Koninkrijk en van elk der landen. Hij is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk.

Artikel 4 luidt (deels): De koninklijke macht wordt in aangelegenheden van het Koninkrijk uitgeoefend door de Koning als hoofd van het Koninkrijk.

‘Regering”

Artikel 42 Grondwet luidt (gedeeltelijk): De regering wordt gevormd door de Koning en de ministers.

Artikel 45 luidt (gedeeltelijk): De ministers vormen tezamen de ministerraad.

”Onschendbaar”

Artikel 42 Grondwet luidt (gedeeltelijk): De Koning is onschendbaar; de ministers zijn verantwoordelijk.

”KB”

Artikel 47 Grondwet luidt (gedeeltelijk): Alle koninklijke besluiten worden door de Koning en door een of meer ministers of staatssecretarissen ondertekend.

Artikel 42 luidt (gedeeltelijk): De Koning is onschendbaar; de ministers zijn verantwoordelijk.

”Kabinet”

Artikel 43 Grondwet luidt: De minister-president en de overige ministers worden bij koninklijk besluit benoemd en ontslagen.

Artikel 44 luidt (gedeeltelijk): Bij koninklijk besluit worden ministeries ingesteld. Zij staan onder leiding van een minister.

Artikel 46 luidt (gedeeltelijk): Bij koninklijk besluit kunnen staatssecretarissen worden benoemd en ontslagen.

Artikel 48 luidt: Het koninklijk besluit waarbij de minister-president wordt benoemd, wordt mede door hem ondertekend. De koninklijke besluiten waarbij de overige ministers en de staatssecretarissen worden benoemd of ontslagen, worden mede door de minister-president ondertekend.

”Burgemeesters”

Artikel 117 Grondwet luidt (gedeeltelijk): De leden van de rechterlijke macht met rechtspraak belast en de procureur-generaal bij de Hoge Raad worden bij koninklijk besluit voor het leven benoemd.

Artikel 74 luidt (gedeeltelijk): De leden van de Raad (van State) worden bij koninklijk besluit voor het leven benoemd.

Artikel 77 luidt (gedeeltelijk):De leden van de Algemene Rekenkamer worden bij koninklijk besluit voor het leven benoemd uit een voordracht van drie personen, opgemaakt door de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Artikel 131 Grondwet luidde tot eind vorig jaar: De commissaris van de Koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.

Artikel 61 van de Gemeentewet luidt (gedeeltelijk): De burgemeester wordt bij koninklijk besluit op voordracht van Onze Minister benoemd voor de tijd van zes jaar.

Artikel 61 van de Provinciewet luidt (gedeeltelijk): De commissaris van de Koning wordt bij koninklijk besluit op voordracht van Onze Minister benoemd voor de tijd van zes jaar.

”De Tweede Kamer”

Artikel 64 Grondwet luidt: Elk der kamers kan bij koninklijk besluit worden ontbonden. Het besluit tot ontbinding houdt tevens de last in tot een nieuwe verkiezing voor de ontbonden kamer en tot het samenkomen van de nieuw gekozen kamer binnen drie maanden.

”Gratie”

Artikel 122 Grondwet luidt (gedeeltelijk): Gratie wordt verleend bij koninklijk besluit na advies van een bij de wet aangewezen gerecht en met inachtneming van bij of krachtens de wet te stellen voorschriften.

”Wetsvoorstel”

Artikel 83 Grondwet luidt: Voorstellen van wet, ingediend door of vanwege de Koning, worden gezonden aan de Tweede Kamer of, indien daarvoor behandeling door de Staten-Generaal in verenigde vergadering is voorgeschreven, aan deze vergadering.

”Regen”

Artikel 1 van de Wet instelling van Oranje-Nassau luidt: Er wordt een Orde ingesteld, strekkende tot vererende onderscheiding van Onze onderdanen of vreemdelingen, die zich jegens Ons en de staat of jegens de maatschappij op bijzondere wijze hebben verdienstelijk gemaakt.

Artikel 5 luidt: Alle benoemingen in deze Orde geschieden bij koninklijk besluit.

Artikel 9 van het Reglement op de Orde van de Nederlandse Leeuw en de Orde van Oranje-Nassau luidt (gedeeltelijk): Onze Minister wie het aangaat doet de voordracht voor het koninklijk besluit tot verlening van de onderscheiding. Indien de voordracht meer dan een minister aangaat, wordt het koninklijk besluit tot verlening van de onderscheiding gezamenlijk voorgedragen.

Artikel 6 van de Wet instelling van Oranje-Nassau luidt: De Ridders van de eerste graad van deze Orde dragen de naam van Ridder Grootkruis. De Ridders van de tweede graad van deze Orde dragen de naam van Grootofficier. De Ridders van de derde graad van deze Orde dragen de naam van Commandeur. De Ridders van de vierde graad van deze Orde dragen de naam van Officier. De Ridders van de vijfde graad van deze Orde dragen de naam van Ridder. De Ridders van de zesde graad van deze Orde dragen de naam van Lid.

Artikel 111 van de Grondwet luidt (slechts): Ridderorden worden bij de wet ingesteld.

”Wet”

Artikel 87 Grondwet luidt (gedeeltelijk): Een voorstel wordt wet, zodra het door de Staten-Generaal is aangenomen en door de Koning is bekrachtigd

Artikel 47 luidt (gedeeltelijk): Alle wetten worden door de Koning en door een of meer ministers of staatssecretarissen ondertekend.

”Eed of belofte”

Artikel 49 Grondwet luidt: Op de wijze bij de wet voorgeschreven leggen de ministers en de staatssecretarissen bij de aanvaarding van hun ambt ten overstaan van de Koning een eed, dan wel verklaring en belofte, van zuivering af en zweren of beloven zij trouw aan de Grondwet en een getrouwe vervulling van hun ambt.

”Troonrede”

Artikel 65 Grondwet luidt: Jaarlijks op de derde dinsdag van september of op een bij de wet te bepalen eerder tijdstip wordt door of namens de Koning in een verenigde vergadering van de Staten-Generaal een uiteenzetting van het door de regering te voeren beleid gegeven.

Besluit vaststelling en aanduiding zevenentwintigste april als Koningsdag luidt: Overwegende dat het wenselijk is met het oog op de toepassing van wettelijke voorschriften ter zake een dag aan te wijzen, waarop de verjaardag van de Koning wordt gevierd en deze dag van een aanduiding te voorzien; Hebben goedgevonden en verstaan: Artikel 1. Met ingang van 1 januari 2014 wordt de zevenentwintigste april in het vervolg aangeduid als Koningsdag, behoudens uitzonderingen in verband met zondagen. Artikel 2 Het koninklijk besluit van 24 april 1980, nr. 11, wordt ingetrokken. Artikel 3 Dit besluit treedt in werking met ingang van 1 januari 2014. ’s-Gravenhage, 30 januari 2013. Beatrix. De Minister-President, Minister van Algemene Zaken, M. Rutte

Artikel 3 van de Algemene termijnenwet luidt (gedeeltelijk): Algemeen erkende feestdagen in de zin van deze wet zijn: de Nieuwjaarsdag, de Christelijke tweede Paas- en Pinksterdag, de beide Kerstdagen, de Hemelvaartsdag, de dag waarop de verjaardag van de Koning wordt gevierd en de vijfde mei.

Exxpose en het burgerinitiatief bij de Tweede Kamer

DINSDAG 16 APRIL 2019 Jongerenbeweging Exxpose heeft vorige week woensdag een burgerinitiatief ingediend bij de Tweede Kamer. Het heet ”Ik ben onbetaalbaar” en heeft als onderwerp de strafbaarstelling van prostitutiebezoek. De wetgever moet het kopen van seksuele diensten strafbaar maken, omdat prostitutie de waardigheid van prostituee en bezoeker aantast. Bij indiening stond het aantal steunverklaringen op ruim 40 duizend.

Voorstel Met een burgerinitiatief wordt aan de Tweede Kamer voorgesteld om een onderwerp te behandelen. Een burgerinitiatief kan bijvoorbeeld de behandeling van een wijziging van het Wetboek van Strafrecht voorstellen.

Kamercommissie Nadat het burgerinitiatief bij de Tweede Kamer is ingediend, gaat eerst een speciale Kamercommissie toetsen of het aan alle voorwaarden voldoet. Dat is de commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven.

Voorwaarden Ten eerste moet het burgerinitiatief gaan over een onderwerp waarover de centrale overheid gaat, dus bijvoorbeeld niet waarover gemeente of provincie gaan. Ten tweede mag de Tweede Kamer over dit onderwerp geen besluit hebben genomen in de afgelopen twee jaren. De Kamer kan een onderwerp behandelen zonder er een besluit over te nemen. Een Kamerbesluit is bijvoorbeeld de aanvaarding of verwerping van een motie. Veel burgerinitiatieven lopen hierop stuk. Vorig jaar gebeurde dat bijvoorbeeld bij die voor een (beter) werkende kinderpardonregeling en bij die voor een beter politiepensioen. In 2016 was dat het geval bij die voor de invoering van een basisinkomen. Er zijn ook burgerinitiatieven die wel deze voorwaarde voldoen, zoals die voor de aanpak van internetpesters, uit 2016. Dit laatste burgerinitiatief wilde dat wettelijk wordt vastgelegd in welke gevallen providers verplicht zijn om hen ter beschikking staande accountgegevens te verstrekken, bijvoorbeeld in geval van bedreiging, identiteitsfraude en het «posten» van seksueel getinte filmpjes (wraakporno) via de bewuste account.

Farao Ten derde mag het burgerinitiatief geen voorstel inhouden dat in strijd is met de Grondwet. Heel soms blijkt ook dat een sta-in-de-weg, zoals bij die uit 2015 om Arjen Lubach – bekend van radio en tv – tot Eerste farao der Nederlanden te benoemen en om van zijn verjaardag een nationale feestdag te maken.

40.000 Ten vierde moeten minstens 40 duizend mensen het burgerinitiatief steunen; een steunverklaring kan ook op een website worden gegeven. Alleen de steunbetuigingen van hen die mogen stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen tellen mee: alleen die van Nederlandse meerderjarigen dus. Van iedereen moeten de personalia zijn vastgelegd. Soms blijkt ook dat een obstakel, zoals bij het burgerinitiatief uit 2017 om voor patiënten met MS (multiple sclerose) stamceltherapie mogelijk te maken en collectief te vergoeden.

Kamer Voor het burgerinitiatief dat de toetsing doorstaat, doet de commissie een behandelvoorstel aan de Tweede Kamer. De Kamer gaat vervolgens al dan niet akkoord met de uitgevoerde toetsing en het behandelvoorstel. De Kamer zal meestal wel akkoord gaan. In de praktijk komt het behandelvoorstel er ten eerste op neer dat het burgerinitiatief in handen wordt gesteld van de vaste Kamercommissie die gaat over het onderwerp uit het burgerinitiatief. Het burgerinitiatief van vorige week woensdag zal daarom in handen worden gesteld van de vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid. Ten tweede dat de indieners hun burgerinitiatief mogen toelichten in die vaste Kamercommissie. Ten derde dat de commissiebehandeling ertoe leidt dat de Kamer een standpunt over het burgerinitiatief zal innemen. Dat was ook het behandelvoorstel voor het burgerinitiatief over de aanpak van internetpesters, uit 2016. Dit burgerinitiatief had zoals gezegd de toetsing doorstaan en is daarna behandeld in de vaste Kamercommissie voor – wat toen nog heette– Veiligheid en Justitie. Na behandeling heeft deze commissie de minister om een reactie op het burgerinitiatief gevraagd en stelt ze de Kamer voor om ”het burgerinitiatief te agenderen voor een plenair debat, waarna daarover en over eventuele moties kan worden gestemd”. Ik heb niet kunnen achterhalen wat er vervolgens mee is gebeurd. Vergaderingen van Kamer en vaste Kamercommissies zijn trouwens openbaar.

Ook als niet aan alle voorwaarden is voldaan, wordt soms toch behandeling in een vaste Kamercommissie voorgesteld mét gelegenheid voor de initiatiefnemers om daarin een toelichting te geven. Dat was bijvoorbeeld het geval met de burgerinitiatieven voor een beter politiepensioen en voor de invoering van een basisinkomen. Beide voorstellen zijn door de Kamer overgenomen.

Gelderland Burgerinitiatieven kunnen ook bij provincies en gemeenten worden ingediend. Daarmee kan dan de agenda van die gemeenteraad of die Provinciale Staten worden beïnvloed. Provincie en gemeente regelen zelf de voorwaarden en rechtsgevolgen van zo’n burgerinitiatief. Zo kan in Gelderland voor bijna alle onderwerpen waarover Provinciale Staten gaat een burgerinitiatief worden ingediend. Nodig zijn 750 steunverklaringen van Gelderlanders van 16 jaar of ouder. Een burgerinitiatief dat aan alle voorwaarden voldoet, moet – zo snel mogelijk – op de agenda van Provinciale Staten komen. Anders dan bij de Tweede Kamer is Provinciale Staten van Gelderland dus verplicht om het burgerinitiatief te agenderen.

Geen referendum Het burgerinitiatief is iets anders dan het referendum. Tot juli vorig jaar kon een landelijk referendum worden gehouden over wetten en verdragen die al waren tot stand gekomen. Daarmee konden recente wetten en verdragen worden afgewezen. Zo’n afwijzing leidde niet automatisch tot hun intrekking: de uitslag was slechts raadgevend. Een referendum werd op dezelfde manier georganiseerd als verkiezingen: men bracht zijn stem uit in een stembureau. Het was allemaal geregeld in een wet: de Wet raadgevend referendum. Lang heeft die wet niet bestaan: hij trad pas in 2015 in werking.

Bordeelverbod Tot zo’n twintig jaar geleden stond de exploitatie van prostitutie door houders van bordelen of ramen in het Wetboek van Strafrecht, net als het soeteneur (pooier) zijn. Prostitutiebezoek was geen strafbaar feit, net zomin als prostitutie.

BRONNEN:

”Voorstel”

Artikel 132a van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Het burgerinitiatief is een voorstel om een onderwerp voor behandeling door de Kamer voor te dragen en is gericht op de vervaardiging, wijziging of intrekking van een wettelijke regeling dan wel op het te voeren regeringsbeleid.

”Kamercommissie”

Artikel 20 van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Er is een commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven, waarvan de werkwijze bij afzonderlijk door de Kamer vast te stellen reglement wordt geregeld. Zij is belast met het uitbrengen van verslag over alle door de Kamer of een commissie van de Kamer in haar handen gestelde verzoekschriften en burgerinitiatieven. De commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven toetst of een burgerinitiatief voldoet aan de ontvankelijkheidscriteria, genoemd in artikel 132a, en aan de vormvereisten, vastgesteld in het in het eerste lid bedoelde reglement.

”Voorwaarden” en ”Farao”

Artikel 132a van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Het burgerinitiatief kan niet betreffen:a. een aangelegenheid van een decentrale overheid; b. een vraag over, klacht of bezwaar tegen het regeringsbeleid; c. een onderwerp waarover korter dan twee jaar voor indiening van het burgerinitiatief door de Kamer een besluitis genomen, behoudens in het geval van substantiële en voldoende concrete nieuwe feiten of omstandigheden die ten tijde van de beraadslaging over het onderwerp in de Kamer niet bekend waren; d. belastingen en begrotingen; e. zaken die in strijd zijn met de Grondwet en de goede zeden.

Burgerinitiatief Kinderpardon: Tweede Kamer, vergaderjaar 2018–2019, 35 035, nr. 7; burgerinitiatief Politiepensioen: Tweede Kamer, vergaderjaar 2017–2018, 34 790, nr. 7; burgerinitiatief Basisinkomen: Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 564, nr. 3; burgerinitiatief Internetpesters aangepakt: Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 564, nr. 1; burgerinitiatief Farao der Nederlanden: Tweede Kamer, vergaderjaar 2015–2016, 34 307, nr. 17

”40.000”

Artikel 9a van het Reglement voor de commissie voor de verzoekschriften en de burgerinitiatieven luidt (gedeeltelijk): Om een burgerinitiatief voor onderzoek door de commissie in aanmerking te doen komen, dient het burgerinitiatief te bevatten: a. naam, adres, geboortedatum en handtekening van een of meer natuurlijk personen; b. een bijlage waaruit blijkt dat ten minste 40 000 natuurlijke personen het voorstel steunen door bekendmaking van hun naam, geboortedatum en handtekening; c. een nauwkeurige omschrijving van het voorstel alsmede een nauwkeurige motivering daarvan.

Artikel 10 luidt: Een burgerinitiatief komt slechts voor onderzoek door de commissie in aanmerking indien de personen bedoeld in het vorige artikel kiesgerechtigd zijn voor de verkiezing van de leden van de Kamer.

Burgerinitiatief Stamceltherapie voor mensen met MS in Nederland: Tweede Kamer, vergaderjaar 2017–2018, 34 790, nr. 4

”Kamer”

Artikel 4 van het Reglement voor de commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven luidt (gedeeltelijk): De commissie brengt ten aanzien van burgerinitiatief verslag uit aan de Kamer, tenzij de commissie daartoe geen termen aanwezig acht. Dit verslag bevat een voorstel aan de Kamer met de gronden waarop dit voorstel steunt.

Artikel 20 Reglement van Orde voor de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Elk verslag over een burgerinitiatief bevat een duidelijke conclusie of een behandelingsvoorstel. De commissie kan een burgerinitiatief dat in overweging geeft de wet voor te bereiden dan wel te wijzigen, in handen stellen van een commissie uit de Kamer die daarvoor het meest lijkt aangewezen.

Artikel 132a luidt (gedeeltelijk): De initiatiefnemer kan verzocht worden een toelichting te geven op zijn burgerinitiatief.

Artikel 37 luidt (gedeeltelijk): De vergaderingen van commissies zijn openbaar. De Kamer kan besluiten dat vergaderingen van een bepaalde commissie besloten mogen zijn.

Artikel 132a luidt (gedeeltelijk). De Kamer neemt ten aanzien van elk geagendeerd burgerinitiatief een besluit.

Artikel 69 luidt (gedeeltelijk): Nadat de beraadslaging is gesloten, gaat de Kamer zo nodig over tot het nemen van een besluit.De stemming over moties kan worden aangehouden.

Behandelvoorstel van het burgerinitiatief Internetpesters aangepakt: Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 564, nr. 1; Verslag van de vaste commissie:Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 602, nr. 1

”Gelderland”

Artikel 84 van het Reglement van Orde van Provinciale Staten van Gelderland luidt (gedeeltelijk): Een burgerinitiatiefvoorstel heeft betrekking op een aangelegenheid, waarover Provinciale Statenbeslissingsbevoegd zijn. Het burgerinitiatiefvoorstel bestaat uit een nauwkeurig omschreven voorstel voor een door Provinciale Staten te nemen beslissing, voorzien van een uiteenzetting over de daaraan ten grondslag liggende motieven. Het voorstel heeft geen betrekking op een aangelegenheid die gaat over de rechtspositie van ambtsdragers of gewezen ambtsdragers als zodanig dan wel hun nagelaten betrekkingen of hun rechthebbenden, of de provinciale belastingen.

Artikel 86 luidt (gedeeltelijk): Provinciale Staten beslissen in de eerstvolgende vergadering na ontvangst van het verzoek over de geldigheid van het burgerinitiatiefvoorstel. Indien de eerstvolgende vergadering plaatsvindt binnen twee weken na ontvangst van het verzoek, beslissen zij in de daaropvolgende vergadering. Het verzoek is geldig indien: ten minste 750 andere personen die 16 jaar of ouder en woonachtig in Gelderland zijn het verzoek ondersteunen; het voldoet aan de overige vereisten uit dit hoofdstuk.

Artikel 87 luidt (gedeeltelijk): Indien Provinciale Staten het verzoek als geldig aanmerken, agenderen zij het burgerinitiatiefvoorstel voor hun eerstvolgende vergadering. Zij agenderen het voorstel voor een latere vergadering indien dat noodzakelijk is in verband met de wettelijke vereiste voorbereidingsprocedure van de voorgestelde beslissing of wanneer voorafgaande behandeling door een Statencommissie wenselijk wordt geacht.

Europees uploadfilter: geen Haagse lof voor dit Brussels product

DINSDAG 9 APRIL 2019 Twee weken geleden is het Europees Parlement akkoord gegaan met de EU-richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt. Eén van de onderdelen uit deze richtlijn is het uploadfilter. Het uploadfilter is nogal omstreden: voor- en tegenstanders staan ver uit elkaar. Het was in de eerste versie van de richtlijn (2016) in artikel 13 geregeld. Het Europees Parlement heeft tal van amendementen aangebracht op de richtlijn, ook op artikel 13. Daardoor is het omgenummerd tot artikel 17. Wat zegt de richtlijn over dit uploadfilter? En wat vinden de Nederlandse politici ervan?

Auteursrecht Wat is eigenlijk auteursrecht? Wie een film, foto of muziek maakt, heeft daarop auteursrecht. Auteursrecht houdt onder andere het recht in om de gemaakte film, foto of muziek openbaar te maken. Dat is een exclusief recht: alleen de maker heeft dat recht, alle anderen hebben dat recht niet. De auteursrechthebbende op een film heeft dus als enige het recht om die film openbaar te maken, bijvoorbeeld door hem op internet te plaatsen. De wet geeft de maker van film, foto of muziek automatisch het auteursrecht daarop, maar die maker mag zijn auteursrecht overdragen aan een ander, zoals de filmproducent, de uitgever of het platenlabel. De maker is zijn auteursrecht dan kwijt; filmproducent, uitgever of platenlabel zijn in zijn plaats de auteursrechthebbende geworden. Maar hij kan een ander ook slechts toestemming/licentie geven om zijn film, foto of muziek openbaar te maken; die ander – het mogen er ook meer zijn – mag dan die film, foto of muziek openbaar maken, zonder dat hij zijn auteursrecht verliest. Films, foto’s en muziek zijn niet de enige werken waarop auteursrecht rust. Het kan bijvoorbeeld ook op teksten rusten. Film, foto’s en muziek zijn in deze bijdrage dan ook slechts als voorbeelden bedoeld.

Youtube De richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt gaat onder andere over online platforms die voor het publiek toegankelijk zijn, zoals Facebook en Youtube. Ook Wikipedia en Marktplaats.nl zijn online platforms die voor het publiek toegankelijk zijn, maar de richtlijn is NIET van toepassing op bijvoorbeeld online-encyclopedieën zonder winstoogmerk en evenmin op onlinemarktplaatsen.

Schadevergoeding Online platforms waarop de richtlijn toepasselijk is worden in beginsel aansprakelijk als een gebruiker een filmpje, foto of muziek plaatst waarop iemand anders het auteursrecht heeft, en de organisatie achter het platform voor die plaatsing geen toestemming heeft gekregen van de auteursrechthebbende. Daardoor krijgt die auteursrechthebbende recht op schadevergoeding.

Uploadfilter De organisatie achter het platform kan aan aansprakelijkheid ontkomen door – onder andere – een uploadfilter te installeren. Dit uploadfilter is een technische voorziening. Het zorgt ervoor dat gebruikers op het platform geen filmpjes, foto’s en muziek kunnen plaatsen die door iemand anders zijn gemaakt terwijl die ander voor de plaatsing geen toestemming heeft gegeven. Er mag geen uploadfilter worden gebruikt dat identificatie van gebruikers mogelijk maakt.

Algoritme Het uploadfilter werkt op basis van een algoritme, en zal dus niet perfect zijn: het houdt niet elk filmpje, foto of muziek tegen dat door iemand anders is gemaakt, terwijl die ander voor de plaatsing geen toestemming heeft gegeven. Er glipt wel eens iets doorheen. Daarom is de organisatie achter het online platform ook verplicht om een geplaatst filmpje, foto of muziek onmiddellijk te verwijderen zodra de auteursrechthebbende daarom vraagt. Een enkel verzoek is echter onvoldoende: nodig is een gemotiveerd verzoek.

Toestemming Het uploadfilter mag plaatsing van een filmpje, foto of muziek NIET tegenhouden als daarop geen auteursrecht van een ander rust of als die ander geen bezwaar maakt tegen niet-commercieel gebruik, zoals het geval is bij Creative Commons. Natuurlijk mag het uploadfilter evenmin plaatsing van een filmpje, foto of muziek tegenhouden als het daarvoor toestemming heeft gekregen.

Parodie Ongeacht wie de film, foto of muziek heeft gemaakt en of voor de plaatsing toestemming is gegeven: het uploadfilter mag plaatsing van een filmpje, foto of muziek ook niet tegenhouden als het wordt gebruikt in een recensie of kritiek, in een karikatuur, parodie of pastiche. Zal het algoritme onderscheid kunnen maken, bijvoorbeeld tussen de film en de parodie op die film?

Klacht Wat kan een gebruiker doen als hij meent dat zijn filmpje, foto of muziek ten onrechte wordt geweigerd of wordt verwijderd? Dan kan hij drie dingen doen. Hij kan naar de rechter stappen. Hij kan ook een klacht indienen bij het online platform. De organisatie achter het online platform moet zorgen voor een snelle klachtprocedure, hoewel ze de klachtafhandeling niet mag overlaten aan een algoritme: er moet sprake zijn van ”menselijke toetsing” in de klachtprocedure. De gebruiker kan – het derde ding dat ie kan doen– naar een geschillencommissie stappen.

Nog zo’n twee jaar Elk land van de Europese Unie moet in de komende twee jaar nationale regels gaan maken waarin de richtlijn wordt vastgelegd. Pas als een land dat heeft gedaan, is de richtlijn in dat land geldend recht geworden.

Nederland tégen Nederland heeft niet ingestemd met de richtlijn. Onze regering heeft in de Raad van Ministers van de Europese Unie tégen de richtlijn gestemd, onder andere omdat daarin te weinig rekening wordt gehouden met de belangen van burger en bedrijfsleven. De regeringen van Finland, Italië, Luxemburg en Polen zijn het daarmee eens. Natuurlijk zijn ook deze landen aan de richtlijn gebonden.

Verdeeld parlement Het Europees Parlement heeft de richtlijn aangenomen met 348 stemmen voor, terwijl 274 parlementariërs tegen stemden en 36 zich van een stem onthielden. Het is dus niet zo dat het erom spande, maar het is ook weer niet zo dat de richtlijn kan steunen op een ruime meerderheid. Bovendien is binnen elk van de negen fracties in het Europees Parlement verdeeld gestemd: elke fractie kent zowel voor- als tegenstemmers, en stemonthoudingen. Bij de fracties van PPE, S&D en ALDE hebben de meeste leden voor gestemd; bij PPE en S&D is het verschil met de tegenstanders erg groot, bij ALDE is dat een stuk kleiner. Bij ECR, VERTS/ALE en GUE/NGL hebben veruit de meesten tegen gestemd. Bij ENF waren er ongeveer even veel voor- als tegenstemmers.

Ook Nederlandse parlementariërs verdeeld De Nederlandse Europarlementariërs van VVD (ALDE), D66 (ALDE) en ChristenUnie (ECR) hebben tegen gestemd, terwijl die van CDA (PPE) voor stemden. De coalitiepartijen op het Haagse Binnenhof waren het in Brussel dus niet eens. De oppositiepartijen PvdA (S&D), GroenLinks (VERTS/ALE), PVV (ENF) en SGP (ECR) hebben allen tegen gestemd, met uitzondering van SP (GUE/NGL) die zich van het stemmen heeft onthouden. De andere partijen in de Tweede Kamer hebben geen zetel in het Europees Parlement.

BRONNEN:

”Auteursrecht”

Artikel 1 van de Nederlandse Auteurswet luidt: Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.

Artikel 2 luidt (gedeeltelijk): Het auteursrecht gaat over bij erfopvolging en is vatbaar voor gehele of gedeeltelijke overdracht. De maker, of zijn rechtverkrijgende, kan aan een derde een licentie verlenen voor het geheel of een gedeelte van het auteursrecht.

Artikel 10 luidt (gedeeltelijk): Onder werken van letterkunde, wetenschap of kunst verstaat deze wet: 1°. boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en andere geschriften; 2°. tooneelwerken en dramatisch-muzikale werken; 3°. mondelinge voordrachten; 4°. choreografische werken en pantomimes; 5°. muziekwerken met of zonder woorden; 6°. teeken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere plaatwerken; 7°. aardrijkskundige kaarten; 8°. ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen; 9°. fotografische werken; 10. filmwerken; 11°. werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van nijverheid; 12°. computerprogramma’s en het voorbereidend materiaal; en in het algemeen ieder voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op welke wijze of in welken vorm het ook tot uitdrukking zij gebracht.

”Youtube”

Artikel 2 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt (gedeeltelijk): Definities. Voor de toepassing van deze richtlijn wordt verstaan onder: “aanbieder van een onlinedienst voor het delen van content”: een aanbieder van een dienst van de informatiemaatschappij die als belangrijkste of een van de belangrijkste doelstellingen heeft een grote hoeveelheid door de gebruikers van de dienst geüploade auteursrechtelijk beschermde werken of ander beschermd materiaal op te slaan en toegankelijk te maken voor het publiek, waarbij hij deze werken en dit materiaal ordent en promoot met een winstoogmerk. Aanbieders van diensten als online-encyclopedieën zonder winstoogmerk, onderwijs- of wetenschappelijke gegevensbanken zonder winstoogmerk, platforms voor het ontwikkelen en delen van opensourcesoftware, aanbieders van elektronische communicatiediensten als gedefinieerd in Richtlijn (EU) 2018/1972, onlinemarktplaatsen en business-to-business clouddiensten en clouddiensten waarmee gebruikers content kunnen uploaden voor eigen gebruik, zijn geen “aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content” in de zin van deze richtlijn.

”Schadevergoeding”

Artikel 17 lid 4 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt: Als geen toestemming wordt verleend, zijn aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content aansprakelijk voor niet-toegestane handelingen van mededeling aan het publiek, met inbegrip van het beschikbaar stellen voor het publiek, van auteursrechtelijk beschermde werken en andere materialen,

”Uploadfilter”

Artikel 17 lid 4 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt: Als geen toestemming wordt verleend, zijn aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content aansprakelijk voor niet-toegestane handelingen van mededeling aan het publiek, met inbegrip van het beschikbaar stellen voor het publiek, van auteursrechtelijk beschermde werken en andere materialen, tenzij de dienstverleners aantonen dat zij: a) alles in het werk hebben gesteld om toestemming te krijgen, en b) overeenkomstig strenge sectorale normen op het gebied van professionele toewijding, alles in het werk hebben gesteld om ervoor te zorgen dat bepaalde werken en andere materialen waarvoor de rechthebbenden hun de nodige toepasselijke informatie hebben verstrekt, niet beschikbaar zijn,

Artikel 17 lid 5 luidt: Bij het bepalen of de dienstverlener zijn verplichtingen uit hoofde van lid 4 is nagekomen en in het licht van het evenredigheidsbeginsel moet onder meer rekening worden gehouden met de volgende elementen: a) het type, het publiek en de omvang van de diensten en het soort werken of andere materialen die door de gebruikers van de dienst zijn geüpload; en b) de beschikbaarheid van passende en doeltreffende middelen en de kosten daarvan voor dienstverleners.

Deze richtlijn heeft geen gevolgen voor rechtmatig gebruik, zoals op grond van uitzonderingen of beperkingen waarin het Unierecht voorziet, en leidt niet tot de identificatie van individuele gebruikers, noch tot de verwerking van persoonsgegevens, tenzij overeenkomstig Richtlijn 2002/58/EG en Verordening (EU) 2016/679.

”Algoritme”

Artikel 17 lid 4 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt: Als geen toestemming wordt verleend, zijn aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content aansprakelijk voor niet-toegestane handelingen van mededeling aan het publiek, met inbegrip van het beschikbaar stellen voor het publiek, van auteursrechtelijk beschermde werken en andere materialen, tenzij de dienstverleners aantonen dat zij: a) alles in het werk hebben gesteld om toestemming te krijgen, en b) overeenkomstig strenge sectorale normen op het gebied van professionele toewijding, alles in het werk hebben gesteld om ervoor te zorgen dat bepaalde werken en andere materialen waarvoor de rechthebbenden hun de nodige toepasselijke informatie hebben verstrekt, niet beschikbaar zijn, en in ieder geval c) na ontvangst van een voldoende onderbouwde melding van de rechthebbenden, prompt zijn opgetreden om de toegang tot de werken en andere materialen in kwestie te deactiveren of deze van hun websites te verwijderen, en alles in het werk hebben gesteld om toekomstige uploads ervan overeenkomstig punt b) te voorkomen.

Artikel 17 lid 9 luidt (gedeeltelijk): Wanneer rechthebbenden verzoeken om de toegang tot hun specifieke werken of andere materialen te deactiveren of die specifieke werken of andere materialen te verwijderen, motiveren zij de redenen voor hun verzoek naar behoren.

”Toestemming”

Artikel 17 lid 7 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt (gedeeltelijk): De samenwerking tussen de aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content en de rechthebbenden leidt niet tot het voorkomen van de beschikbaarheid van door gebruikers geüploade werken of andere materialen die geen inbreuk maken op het auteursrecht en naburige rechten.

Artikel 17 lid 9 luidt (gedeeltelijk): Aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content delen hun gebruikers in hun voorwaarden mee dat zij werken en andere materialen kunnen gebruiken op grond van uitzonderingen of beperkingen op het auteursrecht en naburige rechten waarin het Unierecht voorziet.

”Parodie”

Artikel 17 lid 7 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt: De samenwerking tussen de aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content en de rechthebbenden leidt niet tot het voorkomen van de beschikbaarheid van door gebruikers geüploade werken of andere materialen die geen inbreuk maken op het auteursrecht en naburige rechten, ook niet wanneer deze werken of andere materialen vallen onder een uitzondering of beperking. De lidstaten zorgen ervoor dat gebruikers in elke lidstaat kunnen gebruikmaken van elk van de volgende bestaande uitzonderingen of beperkingen wanneer zij door gebruikers van onlinediensten voor het delen van content gegenereerde content uploaden en beschikbaar maken: a) citaat, kritiek, recensie; b) gebruik voor een karikatuur, parodie of pastiche.

Klacht”

Artikel 17 lid 9 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt (gedeeltelijk): De lidstaten voorzien erin dat aanbieders van onlinediensten voor het delen van content een doeltreffend en snel klachten- en beroepsmechanisme invoeren dat beschikbaar is voor de gebruikers van hun diensten in geval van geschillen over het deactiveren van de toegang tot of het verwijderen van door hen geüploade werken of andere materialen. Klachten die in het kader van het in de eerste alinea bedoelde mechanisme worden ingediend, worden onverwijld behandeld en besluiten om geüploade content ontoegankelijk te maken of te verwijderen, worden onderworpen aan menselijke toetsing. De lidstaten voorzien er ook in dat er voor geschillen mechanismen voor buitengerechtelijke geschillenbeslechting beschikbaar zijn. Deze mechanismen maken het mogelijk dat geschillen onpartijdig worden beslecht en ontnemen de gebruiker niet de door de nationale wetgeving geboden rechtsbescherming, onverminderd de rechten van gebruikers om een beroep te doen op efficiënte rechtsmiddelen. Met name zorgen de lidstaten ervoor dat de gebruikers toegang hebben tot een rechtbank of een andere bevoegde rechterlijke instantie om het gebruik van een uitzondering of beperking op het auteursrecht en naburige rechten te laten gelden.

”Nog zo’n twee jaar”

Artikel 26 van de richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt luidt (gedeeltelijk): Deze richtlijn is van toepassing op alle werken en andere materialen die op of na … [24 maanden na de datum van inwerkingtreding van deze richtlijn] door het nationale recht op het gebied van auteursrechten worden beschermd.

Artikel 29 luidt (gedeeltelijk): De lidstaten doen de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in werking treden om uiterlijk op … [24 maanden na de datum van inwerkingtreding van deze richtlijn] aan deze richtlijn te voldoen. Zij stellen de Commissie daarvan onverwijld in kennis.

”Nederland tégen”

Statement of the Netherlands, Luxembourg, Poland, Italy and Finland to point 39 of the CRP I agenda of 20 February 2019 regarding the DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on copyright in the Digital Single Market. The objectives of this Directive were to enhance the good functioning of the internal market and to stimulate innovation, creativity, investment and production of new content, also in the digital environment. The signatories support these objectives. Digital technologies have radically changed the way content is produced, distributed and accessed. The legislative framework needs to reflect and guide these changes. However, in our view, the final text of the Directive fails to deliver adequately on the above-mentioned aims. We believe that the Directive in its current form is a step back for the Digital Single Market rather than a step forward. Most notably we regret that the Directive does not strike the right balance between the protection of right holders and the interests of EU citizens and companies. It therefore risks to hinder innovation rather than promote it and to have a negative impact the competitiveness of the European Digital Single Market. Furthermore, we feel that the Directive lacks legal clarity, will lead to legal uncertainty for many stakeholders concerned and may encroach upon EU citizens’ rights. We therefore cannot express our consent with the proposed text of the Directive.

Wat zegt de uitslag van de provinciale staten verkiezingen over de samenstelling van de Eerste Kamer?

DINSDAG 2 APRIL 2019 Op 27 mei zijn er de verkiezingen voor de Eerste Kamer. De Eerste Kamer – de senaat – wordt niet door de burgers verkozen maar door volksvertegenwoordigers. Uit de uitslag van de provinciale staten verkiezingen van 20 maart wordt duidelijk dat de coalitiepartijen hun meerderheid in de Eerste Kamer zullen verliezen. Tot nu toe hadden ze een meerderheid, al is die met 38 van de 75 zetels aan de nipte kant.

Electoraat Electoraat van de Eerste Kamer zijn de leden van de Provinciale Staten, niet de burgers. Provinciale Staten zijn het parlement van de provincie. Elk van de twaalf provincies heeft één Provinciale Staten. In totaal zijn dat 570 Statenleden. Dat is echter niet het hele electoraat voor de Eerste Kamer. Daar komen namelijk nog bij de leden van de kiescolleges in Caribisch Nederland, de overzeese gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba. De burgers hebben op 20 maart per overzeese gemeente een eigen kiescollege gekozen. De leden van deze drie kiescolleges brengen op 27 mei hun stem uit voor de Eerste Kamer. In totaal zijn dat 19 kiescollegeleden, waarvan Bonaire met 9 leden bijna net zoveel leden heeft als de andere tezamen. De kiescollegeleden van Bonaire zijn verdeeld over drie verschillende partijen. Op 27 mei brengen al deze 570 plus 19 kiezers in hun eigen vergaderzalen hun stem uit, om drie uur ’s middags (althans: in Nederland). Allen stemmen individueel en in het geheim. Er wordt dus niet per partij gestemd, en zeker niet per Provinciale Staten. Een Statenlid hoeft niet te stemmen op de eigen partij. Dus hoeft een Statenlid van bijvoorbeeld GroenLinks niet op een Eerste Kamer kandidaat van die partij te stemmen, maar mag zij of hij ook stemmen op een kandidaat van bijvoorbeeld PvdA of ChristenUnie. Dat is een van de redenen waarom de uitslag van de Eerste Kamerverkiezing na vaststelling van de uitslag van de provinciale staten verkiezingen niet al bij voorbaat helemaal vaststaat.

Volle zetels Waarom zou een Statenlid stemmen op een andere partij? De Eerste Kamer heeft 75 zetels. Het aantal zetels dat een partij krijgt, is afhankelijk van het aantal stemmen dat op die partij is uitgebracht. De kiesdeler is het aantal stemmen dat nodig is voor één zetel. De partij die twee keer de kiesdeler heeft gehaald, krijgt twee zetels. Enzovoorts. Ik noem dat hier volle zetels. Het aantal stemmen dat in de praktijk op een partij wordt uitgebracht, is nooit precies het aantal van (een of meer keer) de kiesdeler. Ik noem hier de stemmen die niet nodig zijn voor de kiesdeler resterende stemmen. Vanwege deze resterende stemmen kan het van politieke wijsheid getuigen om op een andere partij te stemmen.

Restzetels Na verdeling van alle volle zetels blijven er altijd een aantal zetels over. Dat zijn de restzetels. Een restzetel gaat naar de partij die het grootste gemiddelde aantal stemmen per zetel heeft gehaald. Naarmate een partij meer volle zetels haalt, heeft ze minder resterende stemmen nodig om een restzetel te krijgen. Een partij met 11 volle zetels heeft dus voor een restzetel minder resterende stemmen nodig dan een met 8 volle zetels, die heeft er weer minder nodig dan een met 6 volle zetels, en die met 6 weer minder dan een met 3. In de NRC van 27 maart staat dat o.a. VVD, CDA, GroenLinks, PvdA, ChristenUnie en Partij voor de Dieren kans maken op een restzetel. De krant maakt onderscheid tussen restzetels die vrij zeker zijn en restzetels die zeer onzeker zijn. Uit het krantenbericht blijkt dat voor de partijen met veel volle zetels een restzetel vrij zeker is: zo hebben VVD (11 volle zetels), CDA (8) en GroenLinks (8) vrij zeker een restzetel. Terwijl voor de kleinere partijen Partij voor de Dieren (2), ChristenUnie (3) en PvdA (6) een restzetel zeer onzeker is. Dat is een mooie illustratie van de regel dat partijen met veel volle zetels minder resterende stemmen nodig hebben dan partijen met weinig volle zetels. Het is trouwens niet uitgesloten dat zelfs een partij die de kiesdeler helemaal niet haalt toch een restzetel krijgt, maar dan zal die partij (veel) meer stemmen moeten hebben dan de andere partijen resterende stemmen hebben. Op 27 mei zou de Onafhankelijke Senaatsfractie op die manier haar ene zetel kunnen krijgen. De OSF komt op voor provinciale partijen. Het is echter nog maar de vraag of dat daadwerkelijk gaat gebeuren: in elk geval overwegen volgens hun websites de beide Groningse provinciale partijen om hun stem aan een andere partij te geven. In elk geval voor één van hen zou dat te maken hebben met onvrede over de opstelling van de Onafhankelijke Senaatsfractie in het Groninger gasdossier. In de Provinciale Staten maakt het na 27 mei trouwens niet meer uit of de zetels waarover een partij beschikt restzetels of volle zetels zijn.

PvdA De vier coalitiepartijen verliezen na 27 mei hun meerderheid in de Eerste Kamer. De coalitie lijkt het straks aan zeven of acht zetels te ontbreken. Acht zetels, als ChristenUnie geen restzetel krijgt. 7 zetels, als ChristenUnie die wel krijgt, maar zoals gezegd is de restzetel voor deze partij zeer onzeker. Stel dat het lukt: ook dan moet bij oppositiepartijen worden gezocht naar kabinetssteun. Die zou bij de PvdA kunnen worden gevonden: deze partij lijkt te kunnen rekenen op zes volle zetels en ze maakt kans op een restzetel, maar die laatste zetel is zoals gezegd zeer onzeker. Alleen GroenLinks (9) en Forum voor Democratie (13) worden groot genoeg om het kabinet aan een meerderheid in de Eerste Kamer te helpen. De andere partijen zijn daarvoor sowieso te klein: SP (4), SGP (1), PVV (5) en 50Plus (2). Of zou een vier partijen kabinet als Rutte 3 afhankelijk willen zijn van de steun van meer oppositiepartijen?

Overleg Zoals gezegd kan het in het belang zijn van een partij dat sommige van haar Statenleden op 27 mei op een andere partij stemmen, bijvoorbeeld een politiek verwante partij of een partij die om andere redenen nuttig is. Als een laatste volle zetel of restzetel er toch niet meer in zit voor een partij – en de uitslag van de provinciale staten verkiezingen kan daarover duidelijkheid verschaffen – dan kunnen de stemmen van deze Statenleden beter op zo’n andere partij worden uitgebracht, als die daarmee nog een extra zetel kan krijgen. Tot dit strategisch stemmen gaan Statenleden alleen over in goed overleg met hun landelijke partijleiding. Enkele Statenleden van coalitiepartijen VVD, CDA en D66 zouden er op 27 mei voor kunnen kiezen om op coalitiegenoot ChristenUnie of zelfs op oppositiepartij PvdA te stemmen, om daarmee deze partijen aan een restzetel te helpen, natuurlijk doen ze dit alleen als hun eigen volle zetels en restzetels daardoor niet in gevaar komen.

De ene stem is de andere niet De stem die een Statenlid van de ene partij uitbrengt is natuurlijk even zwaar als de stem die een Statenlid van een andere partij fractie uitbrengt. Echter: de stem die een Statenlid van de ene provincie uitbrengt, weegt nooit hetzelfde als de stem die een Statenlid van een andere provincie uitbrengt. Het stemgewicht kan zo sterk uiteenlopen dat de zwaarste stem (bijna) tien keer zoveel weegt als de lichtste. Het stemgewicht neemt toe naarmate een provincie meer inwoners telt. Daarom hebben de 55 Zuid-Hollandse Statenleden de zwaarste stemmen en de 39 Zeeuwse Statenleden de lichtste stemmen. De andere provincies zitten daar ergens tussen in. Zo wegen de stemmen van de 43 Groningse Statenleden anderhalf keer zoveel als die van de Zeeuwse, maar slechts 1/7 van die van de Zuid-Hollandse. Bij het strategisch stemmen moet natuurlijk rekening worden gehouden met deze uiteenlopende stemgewichten. Het stemgewicht van de 19 kiescollegeleden van Caribisch Nederland is trouwens nog veel minder dan die van de Zeeuwse Statenleden: de stemmen van de 9 kiescollegeleden van Bonaire wegen slechts 1/20 van de Zeeuwse stemmen.

Voorkeurstemmen Net als burgers bij rechtstreekse verkiezingen doen, brengen Statenleden hun stem niet uit op een partij, maar op een kandidaat van die partij. Ze brengen met andere woorden altijd een voorkeurstem uit; ook een stem op de hoogste kandidaat – de lijsttrekker – is een voorkeursstem, in ieder geval in de zin van de wet. De Statenleden van een van de Groningse provinciale partijen overwegen volgens hun website om hun stem aan de nummer twee van een andere partij te geven, dat is dan dus een echte voorkeurstem. Burgers kunnen bij rechtstreekse verkiezingen de lijstvolgorde doorbreken met 25% van de kiesdeler. Dat gaat niet op voor Statenleden: zij kunnen bij de Eerste Kamerverkiezingen de lijstvolgorde pas met 100% van de kiesdeler doorbreken. De lijstvolgorde wordt bepaald door de landelijke partijorganisatie.

BRONNEN:

”Electoraat”

Artikel Q 1 van de Kieswet luidt: De leden van de Eerste Kamer worden gekozen door de leden van provinciale staten. De leden van provinciale staten komen per provincie in vergadering bijeen tot het uitbrengen van hun stem.

Artikel Ya 30 luidt: De leden van de Eerste Kamer worden in de openbare lichamen gekozen door de leden van de kiescolleges. De leden van de kiescolleges komen per openbaar lichaam in vergadering bijeen tot het uitbrengen van hun stem. De bij of krachtens deze wet gestelde bepalingen betreffende de verkiezing van de leden van de Eerste Kamer zijn, voor zover deze paragraaf niet anders bepaalt, van toepassing op de verkiezing van deze leden door de leden van de kiescolleges, met dien verstande dat telkens in die bepalingen mede wordt gelezen in plaats van:a. «de provincie» of «de provincies»: het openbaar lichaam onderscheidenlijk de openbare lichamen; b. «provinciale staten» en «staten»: het kiescollege; c. «statenlid»: kiescollegelid; d. «statenvergadering»: vergadering van het kiescollege.

Artikel Ya 2 luidt (gedeeltelijk): In deze afdeling en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: a. openbaar lichaam: openbaar lichaam Bonaire, Sint Eustatius of Saba;

Artikel Ya 22 luidt (gedeeltelijk): De bij of krachtens deze wet gestelde bepalingen betreffende de verkiezing van de leden van provinciale staten zijn, voor zover deze paragraaf niet anders bepaalt, van toepassing op het kiescollege, met dien verstande dat telkens in die bepalingen wordt gelezen in plaats van: a. «de provincie» en «een provincie die één kieskring vormt»: het openbaar lichaam; b. «provinciale staten» en «staten»: het kiescollege;

Website Kiesraad 27 maart 2019: Op 27 mei vindt de verkiezing plaats van de 75 leden van de Eerste Kamer. Gestemd wordt door de op 20 maart gekozen (570) provinciale statenleden en de (19) leden van de kiescolleges van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Niet iedere stem telt daarbij even zwaar; dit hangt af van het inwoneraantal van de provincie respectievelijk openbaar lichaam. Op basis van de door het Centraal Bureau voor de Statistiek vastgestelde bevolkingsaantallen per 1 januari 2019 heeft de Kiesraad de volgende stemwaarden vastgesteld.

Artikel T 1 luidt (gedeeltelijk): De stemming vindt plaats om vijftien uur (Europees-Nederlandse tijd).

Artikel T 3 luidt: De voorzitter benoemt uit de statenvergadering drie leden, die met hem als voorzitter het stembureau vormen.

Artikel 53 Grondwet luidt: De leden van beide kamers worden gekozen op de grondslag van evenredige vertegenwoordiging binnen door de wet te stellen grenzen. De verkiezingen worden gehouden bij geheime stemming.

”Volle zetels”

Artikel O 2 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Het hoofdstembureau stelt ten aanzien van iedere lijst vast het aantal op iedere kandidaat uitgebrachte stemmen en de som van deze aantallen. Deze som wordt stemcijfer genoemd.

Artikel U 7 luidt: Het centraal stembureau deelt de som van de stemcijfers van alle lijsten door het aantal te verdelen zetels. Het aldus verkregen quotiënt wordt kiesdeler genoemd.

Artikel U 8 luidt: Zoveel maal als de kiesdeler is begrepen in het stemcijfer van een lijst wordt aan die lijst een zetel toegewezen.

”Restzetels”

Artikel U 9 van de Kieswet luidt: De overblijvende zetels, die restzetels worden genoemd, worden achtereenvolgens toegewezen aan de lijsten die na toewijzing van de zetels het grootste gemiddelde aantal stemmen per toegewezen zetel hebben. Indien gemiddelden gelijk zijn, beslist zo nodig het lot.

”De ene stem is de andere niet”

Artikel U 2 van de Kieswet luidt (gedeeltelijk): Elke stem geldt, naar gelang van de provincie waar zij is uitgebracht, voor een aantal stemmen, gelijk aan het getal dat verkregen wordt door het inwonertal van de provincie te delen door het honderdvoud van het aantal leden waaruit provinciale staten bestaan. Het quotiënt wordt daarna afgerond tot een geheel getal, naar boven, indien een breuk 1/2 of meer, en naar beneden, indien een breuk minder dan 1/2 bedraagt. Dit getal wordt de stemwaarde genoemd.

Artikel U 3 luidt: Ten aanzien van iedere provincie vermenigvuldigt het centraal stembureau de aantallen op iedere kandidaat uitgebrachte stemmen en de stemcijfers van de lijsten met de voor die provincie geldende stemwaarde. Voor de vaststelling van de uitslag van de verkiezing gelden de aldus verkregen produkten als de aantallen op ieder kandidaat uitgebrachte stemmen, onderscheidenlijk de stemcijfers van de lijsten.

De stemgewichten van provincies en kiescolleges staan op de website van de Kiesraad.

”Voorkeursstemmen”

Artikel Q 4 van de Kieswet luidt: De kandidaatstelling voor de verkiezing van de leden van de Eerste Kamer vindt plaats op de dinsdag in de periode van 19 tot en met 25 april.

Artikel R 4 luidt (gedeeltelijk): De namen van de kandidaten worden op de lijsten geplaatst in de volgorde waarin aan hen de voorkeur wordt gegeven.

Artikel U 15 luidt (gedeeltelijk): Gekozen zijn de kandidaten van de lijst, daartoe aangewezen door overeenkomstige toepassing van de artikelen P 15 tot en met P18 en P 19 en P 19a, met dien verstande dat in afwijking van artikel P 15, eerste lid, eerste zin, zijn gekozen de kandidaten die een aantal stemmen hebben verkregen, groter dan of gelijk aan de kiesdeler.

Artikel P 15 luidt (gedeeltelijk): In de volgorde van de aantallen op hen uitgebrachte stemmen zijn gekozen die kandidaten die op de gezamenlijke lijsten waarop zij voorkomen, een aantal stemmen hebben verkregen, groter dan 25% van de kiesdeler, voor zover aan de lijstengroep of de niet van een lijstengroep deel uitmakende lijst voldoende zetels zijn toegewezen. Indien aantallen gelijk zijn, beslist zo nodig het lot.

Artikel P 17 luidt: De zetels, toegewezen aan de al dan niet van een lijstengroep deel uitmakende lijsten, die na toepassing van de artikelen P 15 en P 16 nog niet aan een kandidaat zijn toegewezen, worden aan de nog niet gekozen kandidaten van de desbetreffende lijsten toegewezen in de volgorde van de lijst.