Categorie: Brussel/Europese Unie

VRIJDAG 11 JANUARI 2019 Sinds 1 januari is Roemenië voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Dat voorzitterschap is een inhoudelijk voorzitterschap – met allerhande extra mogelijkheden tot beïnvloeding van nieuw EU beleid. Het is dus zeker geen technisch voorzitterschap. Maar waarvan is Roemenië eigenlijk voorzitter geworden? En wie besloot daartoe? En hoe lang gaat het duren? En wat is het verschil met de Europese Raad?

Raad versus Europese Raad: de deelnemers De Raad van de Europese Unie wordt ook wel Raad van Ministers genoemd of kortweg aangeduid met Raad. De Raad bestaat meestal uit gewone ministers of staatssecretarissen, van elk land één. De Europese Raad bestaat daarentegen uit regeringsleiders. Zo ”stuurt” Nederland premier Mark Rutte, Duitsland bondskanselier Angela Merkel, Frankrijk president Emmanuel Macron en Groot-Brittannië Prime MinisterTheresa May. De Europese Raad wordt ook wel Europese Top genoemd.

Raad versus Europese Raad: de taken De Raad is samen met het Europees Parlement de wetgever van de Europese Unie. De Europese Raad is dat niet, is geen wetgever, maar bepaalt de algemene politieke beleidslijnen en prioriteiten.

Raad versus Europese Raad: de voorzitter De voorzitter van de Europese Raad wordt steeds voor tweeënhalf jaar gekozen, en is herverkiesbaar voor nog zo’n periode. De voorzitter mag geen regeringsleider of minister zijn. De Pool Donald Tusk is sinds eind 2014 voorzitter; eind dit jaar loopt zijn voorzitterschap dus definitief af. Vóór hem was de Belg Herman van Rompuy voorzitter. Hoe verschillend is dit alles bij de voorzitter van de Raad. Dat voorzitterschap duurt slechts een half jaar, niet langer en niet korter. Deze voorzitter is geen mens van vlees en bloed maar een land. Alle landen – groot of klein – komen even vaak aan de beurt voor het voorzitterschap. Nu is dus Roemenië aan de beurt. Roemenië heeft het stokje op 1 januari overgenomen van Oostenrijk en zal het op 1 juli weer doorgeven aan Finland. De landenvolgorde wordt bepaald door de Europese Raad. Voor Roemenië is het nu de eerste keer; het land is ook pas sinds 2007 lid van de EU. Nederland was onder andere al in 2016 en 2004 voorzitter en is weer aan de beurt in 2029.

10 Raden Men spreekt van de Raad van Ministers, maar eigenlijk zijn het er tien. Men kan ook zeggen dat de Raad in tien verschillende formaties vergadert. Elk van die tien heeft een eigen beleidsterrein, verschillend van de andere negen. Zo is er onder andere een Raad voor Milieu, voor Justitie en Binnenlandse Zaken, voor Landbouw en Visserij en een voor Buitenlandse Zaken. Elk land stuurt één minister of staatssecretaris naar elke Raad; in het algemeen is dat degene die het geagendeerde onderwerp in zijn of haar portefeuille houdt. Roemenië zal hetzelfde doen, met dit verschil dat de Roemeense portefeuillehouder altijd de voorzitter is van de Raad in kwestie.

Raad voor Buitenlandse Zaken Daarop is één uitzondering: de Raad voor Buitenlandse Zaken. Deze Raad – waaraan meestal de ministers voor Buitenlandse Zaken deelnemen, in Nederland Stef Blok – wordt voorgezeten door de Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, ook wel de minister van Buitenlandse Zaken van de EU genoemd. Hij of zij wordt benoemd door de Europese Raad en de voorzitter van de Commissie gezamenlijk. Sinds eind 2014 is de Italiaanse Federica Mogherini in de functie benoemd.

Boekarest Gisteren vond de ceremonie plaats waarmee het voorzitterschap van Roemenië werd geopend, uiteraard in hoofdstad Boekarest. Roemenië wil haar voorzitterschap onder andere aanwenden voor betere sociale rechten binnen de EU, zoals kleinere verschillen in de beloning tussen mannen en vrouwen. Uiteraard is dit maar een enkel puntje uit de Roemeense Agenda Priorities.

BRONNEN:

”Raad versus Europese Raad: deelnemers”

Artikel 16 Verdrag betreffende de Europese Unie luidt (gedeeltelijk): De Raad bestaat uit een vertegenwoordiger van iedere lidstaat op ministerieel niveau, die gemachtigd is om de regering van de lidstaat die hij vertegenwoordigt, te binden en om het stemrecht uit te oefenen.

Artikel 15 luidt (gedeeltelijk): De Europese Raad bestaat uit de staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten, zijn voorzitter en de voorzitter van de Commissie. De hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid neemt deel aan de werkzaamheden van de Europese Raad.

”Raad versus Europese Raad: de taken ”

Artikel 16 Verdrag betreffende de Europese Unie luidt (gedeeltelijk): De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevingstaak en de begrotingstaak uit. Hij oefent onder de bij de Verdragen bepaalde voorwaarden beleidsbepalende en coördinerende taken uit.

Artikel 15 luidt (gedeeltelijk): De Europese Raad geeft de nodige impulsen voor de ontwikkeling van de Unie en bepaalt de algemene politieke beleidslijnen en prioriteiten. Hij oefent geen wetgevingstaak uit.

”Raad versus Europese Raad: de voorzitter”

Artikel 15 Verdrag betreffende de Europese Unie luidt (gedeeltelijk): De Europese Raad kiest zijn voorzitter met gekwalificeerde meerderheid van stemmen voor een periode van tweeënhalf jaar. De voorzitter is eenmaal herkiesbaar. Indien de voorzitter verhinderd is of op ernstige wijze tekortschiet, kan de Europese Raad volgens dezelfde procedure zijn mandaat beëindigen. De voorzitter van de Europese Raad kan geen nationaal mandaat uitoefenen.

Artikel 16 luidt (gedeeltelijk): Het voorzitterschap van de andere Raadsformaties dan de formatie Buitenlandse Zaken wordt volgens een toerbeurtsysteem op basis van gelijkheid uitgeoefend door de vertegenwoordigers van de lidstaten in de Raad, onder de overeenkomstig artikel 236 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie vastgestelde voorwaarden.

Artikel 236 Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie luidt (gedeeltelijk): De Europese Raad stelt met gekwalificeerde meerderheid van stemmen: een besluit betreffende het voorzitterschap van de andere Raadsformaties dan die van buitenlandse zaken, overeenkomstig 16 van het Verdrag betreffende de Europese Unie vast.

‘‘Raad voor Buitenlandse Zaken”

Artikel 16 Verdrag betreffende de Europese Unie luidt (gedeeltelijk): De Raad komt in verschillende formaties bijeen; de lijst ervan wordt vastgesteld overeenkomstig artikel 236 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Artikel 18 luidt (gedeeltelijk): De Europese Raad benoemt met instemming van de voorzitter van de Commissie met gekwalificeerde meerderheid van stemmen de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. De Europese Raad kan zijn mandaat volgens dezelfde procedure beëindigen. De hoge vertegenwoordiger zit de Raad Buitenlandse Zaken voor.

DINSDAG 11 DECEMBER 2018 Eind mei 2019 zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement. Dat is de volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Afgelopen zaterdag heeft de PES – dat is in het Nederlands de Partij van Europese Sociaaldemocraten – haar lijsttrekker gekozen: de Nederlander Frans Timmermans. Hoe kiest de PES haar lijsttrekker?

Europees Parlement Eerst even over het Europees Parlement. De parlementariërs worden rechtstreeks gekozen door de burgers. Ze worden voor vijf jaar gekozen. De vorige verkiezingen waren in 2014. Het parlement telt nu 751 leden. De Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten is een fractie waarin de PES samenwerkt met enkele verwante, (maar wel) veel kleinere partijen. De fractie is met 191 zetels de op één na grootste in het parlement.De grootste fractie is de Europese Volkspartij, met zo’n 30zetels meer.

Belgisch De PES is volgens haar statuten een Belgische rechtspersoon: zeis opgericht volgens het Belgische recht en het Belgische recht is dus op haar toepasselijk. Ze heeft haar statutaire zetel en hoofdkantoor in Brussel. De PES is een internationale vereniging zonder winstoogmerk volgens Belgisch recht. Deze internationale vereniging is geregeld in de (Belgische) Wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de stichtingen en de Europese politieke partijen en stichtingen. In de toepasselijke wetsbepalingen staat bijvoorbeeld dat de leden niet persoonlijk aansprakelijk kunnen zijn voor de schulden van zo’n vereniging.

 Bond De vereniging heeft – als ik het goed zie – 38 leden met stemrecht (full membership). Het zijn politieke partijen (33) of andere organisaties (5). De politieke partijen zijn nationale partijen. Zo is de Nederlandse PvdA lid, net als de Britse Labour Party, de Franse Parti socialiste en de Spaanse PSOE. Sommige EU-landen hebben meer dan één lid, zoals België waar twee politieke partijen lid zijn (PS en sp.a). Er zijn ook leden die niet uit de EU komen, zoals de Noorse DNA. Er zijn nog allerlei andere leden,maar die laat ik hier buiten beschouwing, want zij hebben geen stemrecht. Mensen die lid zijn van nationale partijen met full membership, zijn automatisch lid van de PES. PvdA-leden zijn dus automatisch lid van de PES, maar zonder stemrecht.

Congress is het hoogste orgaan van de PES. Op het Election Congress wordt de lijsttrekker voor de verkiezingen van het Europees Parlement gekozen. Dat gebeurt op een vergadering. Stemrecht op die vergadering hebben afgevaardigden van bovengenoemde (33) nationale politieke partijen en (5) organisaties. Er zijn nog enkele andere afgevaardigden met stemrecht, zoals afgevaardigden van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten en van het bestuur van de PES.

Stem(pel) Elke nationale politieke partij kiest haar eigen afgevaardigden. Het aantal afgevaardigden vaneen partij is onder andere afhankelijk van het aantal volksvertegenwoordigers dat deze partij ”heeft” in het nationale parlement en in het Europees Parlement. De afgevaardigden van een partij moeten allemaal hetzelfde stemmen! De Britse Labour Party mag dus (aanzienlijk) meer afgevaardigden sturen dan de PvdA en kan daardoor een (veel)groter stempel drukken op de uitslag.Op het Election Congress kan de lijsttrekker worden gekozen met een gewone meerderheid van stemmen, maar dat is dus niet hetzelfde als een gewone meerderheid van de leden (en andere aanwezigen) met stemrecht. Wel is het zo dat een geldig besluit alleen kan worden genomen als minstens 22 van de nationale partijen aanwezig is.

Op het Election Congress van afgelopen zaterdag was Frans Timmermans trouwens de enige kandidaat. Er viel dus niet zoveel te kiezen voor de congresgangers.

BRONNEN:

Statuten van de PES (2015), artikelen 1.1, 1.2 (naamgeving), 4 (zetel), 9 (lidmaatschap), 12 (leden met stemrecht), 18, 20 en 22 (aantal afgevaardigden en aantal stemmen; quorumeis), 25 en 26 (Election Congress)  https://www.pes.eu/export/sites/default/Downloads/PES-Documents/FINAL_amended_PES_Statutes_EN_clean.pdf_64645215.pdf

Artikel 49 van de (Belgische) Wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de stichtingen en de Europese politieke partijen en stichtingen luidt(gedeeltelijk): De leden gaan in deze hoedanigheid geen enkele persoonlijke verplichting aan inzake de verbintenissen die de internationale vereniging zonder winstoogmerk aangaat.

DINSDAG 4 DECEMBER 2018 In de Eerste Kamer staat vanmiddag het wetsvoorstel Regeling van de mogelijke toewijzing van extra zetels voor Nederland in het Europees Parlement op de agenda van de commissie Binnenlandse Zaken. Waar gaat het over?

28 juni 2018 De Europese Raad heeft op 28 juni van dit jaar besloten dat Nederland drie extra zetels krijgt in het nieuwe Europees Parlement, nadat Groot-Brittannië zich uit de Europese Unie heeft teruggetrokken. In de laatste week van mei volgend jaar zijn er de verkiezingen voor het Europees Parlement; in Nederland is dat op 23 mei. Het is natuurlijk nog niet zeker of Groot-Brittannië zich terugtrekt, en als if so is evenmin duidelijk when. Er is weliswaar een schema; volgens schema gebeurt de terugtrekking op 29 maart volgend jaar, maar het is dus de vraag of hij volgens schema zal verlopen.

29 maart 2019 Als het allemaal volgens schema verloopt, dan is de terugtrekking een feit vóór de verkiezingen van het Europees Parlement. In dat geval zal de kiesdeler voor Nederland kleiner worden. De kiesdeler is het aantal stemmen op een kandidatenlijst (stemcijfer) dat gegarandeerd een zetel oplevert voor die lijst. Als op een lijst zoveel (geldige) stemmen zijn uitgebracht dat twee keer de kiesdeler is gehaald, dan worden aan die lijst gegarandeerd twee zetels toegedeeld, enzovoorts. Nederland gaat met de drie extra zetels van 26 naar 29 zetels. Een toename dus van ongeveer 10% en dus wordt de kiesdeler ook ongeveer 10% kleiner. Een kandidatenlijst heeft straks dus 10% minder stemmen nodig voor een gegarandeerde zetel, een 10% lager stemcijfer dus.

23 mei 2019 Als het allemaal niet volgens schema verloopt, dan is de terugtrekking nog geen feit vóór de verkiezingen van het Europees Parlement (23 mei volgend jaar). Als de terugtrekking tot ergens na die datum wordt uitgesteld, dan is er een probleem. Het wetsvoorstel Regeling van de mogelijke toewijzing van extra zetels voor Nederland in het Europees parlement wil voor dat probleem een oplossing bieden. Vanmiddag behandelt de Eerste Kamer commissie dit wetsvoorstel. De Tweede Kamer heeft het al aangenomen, met ruime meerderheid. Het wetsvoorstel zoekt aansluiting bij de (bestaande) wettelijke regeling voor de restzetelverdeling, zoals die geldt bij diverse verkiezingen. Een restzetel is een (extra) zetel voor een kandidatenlijst die niet (voor die extra zetel) de kiesdeler heeft gehaald. De wettelijke regeling voor de restzetelverdeling staat in de Kieswet. De restzetel(s) gaan volgens die wet naar de lijsten met het grootste gemiddelde aantal stemmen per zetel. Diezelfde regeling wordt nu dus in het wetsvoorstel voorgesteld voor de verdeling van de drie extra zetels in het Europees Parlement. Strikt genomen zijn het evenwel geen restzetels. De regering heeft ook andere opties overwogen, zoals het houden van aparte verkiezingen voor de drie extra zetels.

BRONNEN:

Artikel 3 van het Besluit (EU) 2018/937 van de Europese Raad van 28 juni 2018 inzake de samenstelling van het Europees Parlement luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Voor de zittingsperiode 2019-2024 wordt het aantal in elke lidstaat gekozen vertegenwoordigers in het Europees Parlement als volgt vastgesteld: Nederland 29.

Lid 2. Indien evenwel het Verenigd Koninkrijk aan het begin van de zittingsperiode 2019-2024 nog steeds een lidstaat van de Unie is, is het aantal in elke lidstaat gekozen vertegenwoordigers dat het ambt aanvaardt het aantal dat bepaald is in artikel 3 van Besluit 2013/312/EU van de Europese Raad (2), totdat de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Unie rechtsgeldig wordt. Zodra de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Unie rechtsgeldig wordt, is het aantal in elke lidstaat gekozen vertegenwoordigers in het Europees Parlement het aantal als bepaald in lid 1 van dit artikel.

Artikel 1 van het wetsvoorstel Regeling van de mogelijke toewijzing van extra zetels voor Nederland in het Europees Parlement (wetsvoorstel nummer 35016) luidt: Deze wet geldt indien de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie overeenkomstig artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie plaatsvindt in de periode tussen 23 mei 2019 en de dag van de eerste zitting van het Europees parlement in de periode 2024–2029.

Artikel 3 van het wetsvoorstel luidt (gedeeltelijk): Lid 2. De extra zetels vallen toe aan de lijst of lijsten die, na toewijzing van de laatst toegewezen restzetel bij de vaststelling van de uitslag van de verkiezing van de leden van het Europees parlement in mei 2019, bij voortgezette toepassing van de artikelen P 7, P 10 tot en met P 18, P 19, eerste tot en met het vierde lid, P 19a en Y 23a van de Kieswet achtereenvolgens als eerste in aanmerking komen voor de toewijzing van de extra zetels.

Artikel 6 van het wetsvoorstel luidt: Deze wet treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip, dat voor de verschillende artikelen en onderdelen daarvan verschillend kan worden vastgesteld. Deze wet vervalt met ingang van 1 september 2024.

Artikel P 6 van de Kieswet luidt: Zoveel maal als de kiesdeler is begrepen in het stemcijfer van een lijst wordt aan die lijst een zetel toegewezen.

Artikel P 7 luidt (gedeeltelijk): De overblijvende zetels, die restzetels worden genoemd, worden, indien het aantal te verdelen zetels negentien of meer bedraagt, achtereenvolgens toegewezen aan de lijsten die na toewijzing van de zetel het grootste gemiddelde aantal stemmen per toegewezen zetel hebben. Indien gemiddelden gelijk zijn, beslist zo nodig het lot.

MAANDAG 12 NOVEMBER 2018 Naar verwachting zijn er eind mei 2019 verkiezingen voor het Europees Parlement. Dat is de volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Er zijn nu 28 landen lid van de Europese Unie (EU). Als Groot-Brittannië de EU verlaat (Brexit), zijn er nog 27 lidstaten. De parlementariërs worden gekozen door de burgers. Dat gebeurt in alle lidstaten in dezelfde week. Zij worden voor vijf jaar gekozen. De vorige verkiezingen waren in 2014. Na de verkiezingen wordt de nieuwe ”regering” van de EU gekozen. Dat is de Europese Commissie. De voorzitter van die Europese Commissie is veruit de belangrijkste commissaris. Wie gaat hem of haar kiezen?

Voordracht De presidenten of premiers van de Europese Unie vormen met elkaar de Europese Raad. Zij dragen na de parlementsverkiezingen iemand voor als Commissievoorzitter. Voor zo’n voordracht is een gewone meerderheid (helft plus één) niet voldoende. Een versterkte meerderheid is nodig.

Rekening houden Bij het doen van de voordracht moeten zij onder andere rekening houden met de verkiezingsuitslag. In 2014 heeft het parlement gevraagd om de kandidaat van de grootste fractie voor te dragen. Dat is daarna ook gebeurd. Het is echter de vraag of dat in 2019 weer gaat gebeuren. De Europese Raad is daartoe namelijk niet verplicht op grond van het verdrag.

751 Het Europees Parlement bestaat nu uit 751 leden. De parlementariërs zijn verdeeld over fracties. Er zijn twee fracties die met stip de grootste zijn. Dat zijn de EVP, de Europese Volkspartij, met 221 parlementariërs. En S&D, de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten, met 191 parlementariërs. Zij bezitten samen de meerderheid. De derde fractie in het parlement heeft ongeveer 75 leden.

Spitzenkandidat In 2014 was de Luxemburger Jean-Claude Juncker de lijsttrekker van de EVP. Daarom heeft de Europese Raad hem voorgedragen en het parlement heeft die voordracht overgenomen. Sindsdien is Juncker de voorzitter van de Europese Commissie. In de afgelopen weken zijn de lijsttrekkers – in het Duits Spitzenkandidaten – van de EVP en de S&D bekend geworden. Dat zijn de Duitser Manfred Weber voor de EVP en de Nederlander Frans Timmermans voor de S&D. Deze twee fracties hopen (veronderstellen?) dat de staatshoofden en regeringsleiders in de Europese Raad ook dit keer de Spitzenkandidat van de grootste fractie zullen voordragen.

Benoeming Het parlement zal daarna besluiten over die voordracht. Het parlement neemt haar besluit wél met gewone meerderheid. Het kan de voordracht overnemen, maar dat hoeft het niet te doen. De Europese Raad moet in dat laatste geval binnen een maand een nieuwe voordracht doen. Als het de voordracht wél overneemt, wordt de voorgedragene benoemd tot nieuwe Commissievoorzitter.

Nu Weber en Timmermans zijn geen onbekenden in de EU. Weber is fractievoorzitter van de EVP. Timmermans is de (eerste) vice-voorzitter van de Europese Commissie.

BRONNEN:

Artikel 17 Verdrag betreffende de Europese Unie luidt (gedeeltelijk) luidt (gedeeltelijk): De Commissie bevordert het algemeen belang van de Unie en neemt daartoe passende initiatieven. Zij ziet toe op de toepassing van zowel de Verdragen als de maatregelen die de instellingen krachtens deze Verdragen vaststellen. Onder de controle van het Hof van Justitie van de Europese Unie ziet zij toe op de toepassing van het recht van de Unie. Zij voert de begroting uit en beheert de programma’s. Zij oefent onder de bij de Verdragen bepaalde voorwaarden coördinerende, uitvoerende en beheerstaken uit. Zij zorgt voor de externe vertegenwoordiging van de Unie, behalve wat betreft het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en de andere bij de Verdragen bepaalde gevallen. Zij neemt de initiatieven tot de jaarlijkse en meerjarige programmering van de Unie om interinstitutionele akkoorden tot stand te brengen. Tenzij in de Verdragen anders is bepaald, kunnen wetgevingshandelingen van de Unie alleen op voorstel van de Commissie worden vastgesteld. Andere handelingen worden op voorstel van de Commissie vastgesteld in de gevallen waarin de Verdragen daarin voorzien.

De voorzitter van de Commissie:

• a. stelt de richtsnoeren vast met inachtneming waarvan de Commissie haar taak vervult;
• b. beslist over de interne organisatie van de Commissie en waarborgt zodoende de samenhang, de doeltreffendheid en het collegiale karakter van haar optreden;
• c. benoemt andere vice-voorzitters dan de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, uit de leden van de Commissie.

Een lid van de Commissie neemt ontslag indien de voorzitter hem daarom verzoekt. De hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid neemt ontslag overeenkomstig de procedure van artikel 18, lid 1, indien de voorzitter hem daarom verzoekt.

Artikel 15 luidt (gedeeltelijk): De Europese Raad bestaat uit de staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten, zijn voorzitter en de voorzitter van de Commissie. De hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid neemt deel aan de werkzaamheden van de Europese Raad.

Artikel 17 luidt (gedeeltelijk): Rekening houdend met de verkiezingen voor het Europees Parlement en na passende raadplegingen, draagt de Europese Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen bij het Europees Parlement een kandidaat voor het ambt van voorzitter van de Commissie voor. Deze kandidaat wordt door het Parlement bij meerderheid van zijn leden gekozen. Indien de kandidaat bij de stemming geen meerderheid behaalt, draagt de Europese Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen binnen een maand een nieuwe kandidaat voor, die volgens dezelfde procedure door het Parlement wordt gekozen.

Artikel 235 Verdrag betreffende werking van de Europese Unie luidt (gedeeltelijk): Artikel 16, lid 4, van het Verdrag betreffende de Europese Unie en artikel 238, lid 2, van dit Verdrag zijn van toepassing op de Europese Raad wanneer deze met gekwalificeerde meerderheid van stemmen besluit.

Artikel 238 luidt: Voor de besluiten van de Raad waarvoor een gewone meerderheid vereist is, besluit de Raad bij meerderheid van zijn leden. (Er) wordt, met ingang van 1 november 2014 en onder voorbehoud van het bepaalde in het Protocol inzake de overgangsbepalingen, wanneer de Raad niet besluit op voorstel van de Commissie of van de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, onder gekwalificeerde meerderheid verstaan ten minste 72% van de leden van de Raad, die lidstaten vertegenwoordigen waarvan de bevolking ten minste 65% uitmaakt van de bevolking van de Unie. Met ingang van 1 november 2014 en onder voorbehoud van het bepaalde in het Protocol inzake de overgangsbepalingen, wordt, in de gevallen waarin, overeenkomstig de Verdragen niet alle leden van de Raad aan de stemming deelnemen, gekwalificeerde meerderheid aldus gedefinieerd:

a. Onder gekwalificeerde meerderheid wordt verstaan ten minste 55% van de leden van de Raad die deelnemende lidstaten vertegenwoordigen waarvan de bevolking ten minste 65% uitmaakt van alle deelnemende staten. Een blokkerende minderheid moet ten minste uit het minimum aantal van de leden van de Raad bestaan die meer dan 35% van de bevolking van de deelnemende lidstaten vertegenwoordigen, plus één lid; in het andere geval wordt de gekwalificeerde meerderheid geacht te zijn verkregen.

b. In afwijking van a) wordt, wanneer de Raad niet besluit op voorstel van de Commissie of van de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, onder gekwalificeerde meerderheid van stemmen verstaan ten minste 72% van de leden van de Raad die deelnemende lidstaten vertegenwoordigen waarvan de bevolking ten minste 65% uitmaakt van de bevolking van alle deelnemende staten.

Onthouding van stemming door aanwezige of vertegenwoordigde leden vormt geen beletsel voor het aannemen der besluiten van de Raad waarvoor eenparigheid van stemmen is vereist.

10 SEPTEMBER 2018 Naar verwachting zijn er eind mei 2019 verkiezingen voor het Europees Parlement. Dat is de volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Er zijn nu 28 landen lid van de Europese Unie (EU). Wanneer Groot-Brittannië de EU verlaat (Brexit), zijn er nog 27 lidstaten. De parlementariërs worden gekozen door de burgers. Dat gebeurt in alle lidstaten in dezelfde week. Zij worden voor vijf jaar gekozen. De vorige verkiezingen waren in 2014. In de aanloop naar de volgende verkiezingen staan hier geregeld bijdragen over het Europees Parlement en haar verkiezing, in de Benelux-landen en in Duitsland en Frankrijk. Wie kan zich in Nederland kandidaat stellen?

Passief kiesrecht Het recht om zich kandidaat te stellen (en om in het verlengde daarvan verkozen te worden) heet het passief kiesrecht. Daar staat tegenover het recht om op een kandidaat te stemmen, dat wil zeggen het recht om te kiezen: dat heet het actief kiesrecht.

Alleen Nederlanders? Uiteraard kunnen meerderjarigen met de Nederlandse nationaliteit zich kandidaat stellen. Maar ook Fransen, Belgen, Duitsers, Denen, Hongaren en alle anderen met een nationaliteit van een (EU) lidstaat kunnen zich volgens de Kieswet hier te lande kandidaat stellen. Tenminste: als ze in Nederland wonen. Maar als ze hier op een kandidatenlijst voorkomen, mogen ze niet ook in het land van hun nationaliteit op zo’n lijst voorkomen.

Europees burgerschap? Samengevat: om in aanmerking te komen voor het passief kiesrecht is Nederlanderschap niet nodig en voldoet Europees burgerschap.

Pan-Europese partij? Vorige week stond in een (Nederlandse) krant een groot artikel over Europese regeringsleiders die zouden overwegen om met een pan-Europese partij mee te doen aan de verkiezingen. Eén van hen was de Franse president Emmanuel Macron. Uit het krantenartikel wordt mij niet helemaal duidelijk wat met zo’n partij is bedoeld. In elk geval kan daarmee niet bedoeld zijn dat een partij in (bijna) alle lidstaten meedoet met de verkiezingen en voor al die landen een kandidatenlijst maakt waarop dezelfde kandidaten staan. Daarop zouden dan namelijk ook kandidaten staan die noch de nationaliteit noch de woonplaats hebben van/in die landen. Dat is niet alleen op grond van de Kieswet verboden in Nederland, maar op grond van een Europese richtlijn uit 1993 ook in de andere EU-landen.

BRONNEN

Artikel Y 4 Kieswet luidt: Lid van het Europees Parlement kunnen zijn:

• a. zij die voldoen aan de vereisten die in artikel 56 van de Grondwet voor het lidmaatschap van de Staten-Generaal worden gesteld;
• b. de niet-Nederlanders die onderdanen zijn van andere lidstaten van de Europese Unie, mits zij:
  • 1°. hun werkelijke woonplaats hebben in het Europese deel van Nederland,
  • 2°. de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt, en
  • 3°. niet zijn uitgesloten van het recht om gekozen te worden, hetzij in Nederland, hetzij in de lidstaat waarvan zij onderdaan zijn.

Artikel Y 31 Kieswet luidt: De kiesgerechtigde niet-Nederlander die onderdaan is van een andere lidstaat van de Europese Unie die zijn werkelijke woonplaats in het Europese deel van Nederland heeft, neemt aan de verkiezing deel hetzij in het Europese deel van Nederland, hetzij in de lidstaat waarvan hij onderdaan is.

Artikel 3 (Europese) richtlijn 93/109/ EG van de Raad van 6 december 1993 luidt (gedeeltelijk): Eenieder die op de referentiedag a) burger is van de Unie en b) zonder de nationaliteit van de lidstaat van verblijf te bezitten heeft in de lidstaat van verblijf het actief en passief kiesrecht bij de verkiezingen voor het Europees Parlement.

4 SEPTEMBER 2018 Naar verwachting eind mei 2019 zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. Het Europees Parlement is de volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Er zijn nu 28 landen lid van de Europese Unie (EU). Wanneer Groot-Brittannië de EU verlaat (Brexit), heeft de EU nog 27 lidstaten. De parlementariërs worden gekozen door de burgers. In elke lidstaat kiezen de burgers hun eigen leden van het Europees Parlement. Dat gebeurt in alle lidstaten in dezelfde week. Leden van het Europees Parlement worden gekozen voor vijf jaar. De vorige verkiezingen waren in 2014. In de aanloop naar de verkiezingen worden hier geregeld bijdragen geplaatst over Europees Parlement en deze verkiezingen in de Benelux-landen en in Duitsland en Frankrijk.

Grootte Het Europees Parlement bestaat nu uit 751 leden. Ten gevolge van de Brexit bestaat het na de verkiezingen naar verwachting uit 705 leden.

Nederland Nederland heeft momenteel 26 leden in het Europees Parlement. In mei 2019 groeit dit aantal naar verwachting tot 29 leden.

België België heeft er momenteel 21. Dat aantal blijft volgend jaar hetzelfde.

Luxemburg Luxemburg heeft er momenteel 6. Ook dit aantal blijft hetzelfde. Luxemburg is een van de landen met de minste leden in het Europees Parlement.

Duitsland Duitsland heeft er momenteel 96 en dat blijft ook zo. Duitsland heeft en behoudt de meeste leden in het Europees Parlement.

Frankrijk Frankrijk heeft er momenteel 74. Dat aantal groeit volgend jaar naar verwachting tot 79.

223 Momenteel hebben deze vijf landen samen 223 (van de 751) parlementariërs. Volgend jaar hebben ze naar verwachting 231 (van de 705) parlementariërs.