Categorie: Internationale Organisaties

DONDERDAG 15 OKTOBER 2020 Begin oktober vergaderde het Beneluxparlement in Luxemburg. Wat is het Beneluxparlement?

BENELUX België, Nederland en Luxemburg hebben met elkaar een samenwerkingsverband. Dat is de Benelux. Over hun samenwerking zijn al tijdens de oorlogsjaren afspraken gemaakt, toen de regeringen van de drie landen in ballingschap waren in Londen.

STEEDS MEER UNIE Aan de huidige samenwerking ligt een verdrag uit 2008 ten grondslag: het Benelux Unie Verdrag. Daarin staat dat de drie landen samenwerken op het gebied van economie, financiën, sociale zaken, duurzame ontwikkeling, justitie en binnenlandse zaken. Dat zijn ook gebieden waarop de drie landen in het verband van de Europese Unie met 25 andere samenwerken, maar in Beneluxverband gaat die samenwerking net iets verder. Het verdrag uit 2008 is een herziening van een verdrag uit 1958. De samenwerking is nu uitgebreider. In het verdrag van 1958 beperkte de samenwerking zich tot economische samenwerking. Dat kwam ook in de naam van het toenmalige samenwerkingsverband tot uiting, namelijk Benelux Economische Unie. Sinds 2008 is de naam gewijzigd in Benelux Unie. Al in 1944 gold op basis van de afspraken die in ballingschap waren gemaakt een douane-unie. Sinds die tijd bestaan er geen grenscontroles meer tussen de landen, enkele periodes uitgezonderd (zoals afgelopen voorjaar).

COMITÉ VAN MINISTERS Vorige week was er een Benelux-top van de drie premiers: Mark Rutte, Xavier Bettel (Luxemburg) en Alexander de Croo (België). Vanzelfsprekend was corona een belangrijk gespreksonderwerp. Een ander gespreksonderwerp was het nieuwe meerjarenplan, dat gaat lopen van 2021 tot en met 2024. Daarin staat bijvoorbeeld dat de digitale transportbrief voor het wegvervoer wordt uitgebreid. De premiers kwamen bij elkaar als Comité van Ministers. Dit comité is een van de vijf officiële instellingen van de Benelux Unie die in het verdrag worden genoemd. Het comité moet minstens eens per jaar vergaderen. Vaak gebeurt dat zonder premiers: waar het om gaat is dat elk land (minstens) één vertegenwoordiger op ministerieel niveau stuurt. Welke minister naar de vergadering wordt gestuurd, hangt af van het onderwerp dat op de agenda staat. De top van vorige week is trouwens door middel van een videoconferentie gehouden. Het comité heeft geen vaste voorzitter; elk jaar vervult een ander land die rol. Dit jaar is dat Nederland. Het comité kan alleen besluiten nemen als geen enkel land bezwaar maakt.

BENELUXPARLEMENT Een andere officiële instelling van de Benelux Unie is het Beneluxparlement, ook wel Benelux Interparlementaire Assemblee genoemd of Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad. De drie landen hebben er een apart verdrag voor gesloten. Het Beneluxparlement bestaat uit 49 leden. Ze moeten allemaal parlementariër zijn in een van de drie landen. 21 Belgische, 21 Nederlandse en 7 Luxemburgse mogen erin. De 21 Nederlandse parlementariërs zijn gekozen uit en door de Tweede en Eerste Kamer. Twaalf zijn Tweede Kamerleden, negen zijn senatoren.

VAKER NIET DAN WEL BIJEEN Meestal vergadert het parlement drie keer per jaar: in maart, juni en eind november of begin december. Dit jaar is de vergadering van maart vanwege corona niet doorgegaan. Wel is er vergaderd in juni en begin oktober, en staat er een in december gepland. Een vergadering duurt twee dagen (vrijdag en zaterdag) en is openbaar. Het parlement is dus vaker niet dan wél bijeen. Het parlement kiest uit haar midden een voorzitter. De vergaderlocatie wisselt en is steeds in het land waaruit de voorzitter komt. Dit jaar is dat een Luxemburger en dus worden dit jaar alle vergaderingen in Luxemburg gehouden. Overigens, vanwege corona konden de parlementariërs hun vergadering ook thuis achter hun laptop bijwonen. De vergadering is in het Frans en Nederlands.

FRACTIES Bijna alle leden van het Beneluxparlement zijn lid van een politieke fractie in dat parlement. Zo vormen de Nederlandse Beneluxparlementariërs van CDA en ChristenUnie samen met hun Luxemburgse en Belgische geestverwanten de Christelijke fractie. De Christelijke fractie is een van de drie grote fracties. De Liberale fractie (o.a. VVD en D66) en de Socialistische fractie (o.a. GroenLinks, SP en PvdA) zijn de andere twee; die laatste heet trouwens officieel SGD/SVD-fractie. De Nederlandse Beneluxparlementariërs zijn in het Nederlandse parlement lid van negen verschillende politieke partijen, waaronder de vier coalitiepartijen. Niet elke politieke partij heeft dus iemand in het Beneluxparlement, al is het dan weer wél zo dat elke Beneluxparlementariër een officiële plaatsvervanger heeft en de officiële plaatsvervangers ook van andere politieke partijen komen.

BERAADSLAGEN Het parlement beraadslaagt. Iedere parlementariër heeft spreekrecht; ook ministers uit de drie landen hebben dat. Interrupties zijn niet geoorloofd volgens het reglement van orde. Iedere parlementariër mag schriftelijke vragen stellen aan het Comité van Ministers en aan de gezamenlijke regeringen van de drie landen, en heeft recht op antwoord. Uiteraard zijn er agendapunten. Iedere parlementariër kan daarvoor trouwens voorstellen doen. Op de vergadering van begin oktober waren o.a. de gevolgen van de Brexit en de mensenrechten in Wit-Rusland geagendeerd. Voor het laatste onderwerp waren ook parlementariërs van de Baltische Assemblee uitgenodigd. De Baltische Assemblee is vergelijkbaar met het Beneluxparlement, maar bestaat uit parlementariërs van Letland, Estland en Litouwen.

AANBEVELING De beraadslaging kan leiden tot het nemen van een besluit, zoals het geven van een advies en het doen van een aanbeveling. Die zijn dan gericht aan het Comité van Ministers of aan de (gezamenlijke) regeringen van de drie landen. Tot welke adviezen of aanbevelingen op de vergadering van begin oktober is besloten, is nog niet gepubliceerd op de website. Maar in de afgelopen jaren zijn o.a. aanbevelingen gedaan over waterstofeconomie, aanpak van mensenhandel in de virtuele wereld, arbeidsmobiliteit, zelf rijdende auto’s en circulaire economie. Aanbevelingen en adviezen krijgen enige tijd later een schriftelijk antwoord van het Comité van Ministers.

PARLEMENT? Het Beneluxparlement heet dan wel parlement, maar eigenlijk is het geen echt parlement, want anders dan bijvoorbeeld de parlementen in België, Nederland en Luxemburg is ze o.a. geen wetgever, gaat ze niet over de begroting van (het Comité van) Ministers en heeft ze niet het recht om (het Comité van) Ministers naar huis te sturen.

(Mr. Leon)

VRIJDAG 4 SEPTEMBER 2020 Afgelopen vrijdag heeft de voorzitter van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa aan Belarus (Wit-Rusland) hulp aangeboden, mits de mensenrechtensituatie in het land op de korte termijn wordt verbeterd. Wat is dit voor organisatie?

VERKIEZINGSUITSLAG Eerst even iets over de situatie in Wit-Rusland. Begin augustus waren er presidentsverkiezingen in Belarus. Volgens de officiële uitslag heeft zittend president Alexandr Loekasjenko gewonnen. Die uitslag wordt echter betwist. Sindsdien vinden er op grote schaal demonstraties plaats. De autoriteiten reageren daarop met veel geweld. Demonstranten worden gearresteerd, gemarteld en gedood.

CVSE De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa is in de jaren zeventig van de vorige eeuw opgericht (in de Helsinki Akkoorden). Het was in de eerste jaren nog geen echte organisatie, maar slechts een conferentie. Tot midden jaren negentig heette het daarom Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Met de ondertekening van o.a. de Charter of Paris for a New Europe en de Helsinki Document Challenges of Change kreeg het meer structuur en werd het een organisatie. Er is echter nooit een echt verdrag gesloten.

OVSE is de Nederlandse afkorting voor de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Nederlands is echter geen officiële werktaal van de OVSE. Engels is dat wel, en de (officiële) Engelse naam is Organization for Security and Co-operation in Europe, afgekort tot OSCE. Inmiddels zijn er 57 landen lid van, waarvan Nederland er een is. Alle EU-landen zijn lid net als bijvoorbeeld Rusland, Turkije, Albanië, Oekraïne, Verenigde Staten en Canada. En Belarus. Belarus grenst zowel aan Rusland als aan de Europese Unie, namelijk aan Litouwen, Letland en Polen.

TOPPEN De OVSE bestaat uit verschillende organen, de Formal Bodies. Hoogste orgaan zijn de bijeenkomsten van staatshoofden of regeringsleiders, de Toppen (Summits). Een van de lidstaten treedt dan op als gastland. Welke dat is, kan per keer verschillen. Echte toppen waren er maar af en toe. In de jaren negentig werden er vijf gehouden, o.a. in 1996 in Portugal en in 1999 in Turkije. In de afgelopen twintig jaar was er tot nog toe nog maar één, in Kazachstan in 2010. Een Top duurt in de regel hooguit twee dagen.

MINISTERRAAD Het tweede orgaan is de Ministerraad, de Ministerial Council. Hij bestaat uit de ministers van Buitenlandse Zaken van de lidstaten. Het is de regering van de OVSE tussen de Toppen, de central decision-making and governing body of the OSCE between Summits. De Ministerraad voert bijvoorbeeld de besluiten uit die op de toppen zijn genomen. Hij komt minstens eens per jaar bijeen, veel vaker dus dan de Toppen. Ook een raad duurt in de regel hooguit twee dagen. En ook zijn bijeenkomsten worden steeds in een andere lidstaat gehouden. Dit jaar is dat Albanië. Voorzitter is altijd de minister van het gastland; hij is voorzitter voor een heel kalenderjaar. Vorig jaar was dat Slowakije. Nederland was het in 2003. De Ministerraad kwam toen bijeen in Maastricht. Het grootste deel van dat jaar was Jaap de Hoop Scheffer minister van Buitenlandse Zaken, en dus voorzitter van de Ministerraad. Op de agenda van de Ministerraad stonden toen o.a. de regionale conflicten in Georgië en Moldavië. Nu is Albanië gastland. De Albanese minister is Edi Rama; hij is tevens de premier van het land.

PERMANENTE RAAD Het derde orgaan is de Permanente Raad, de Permanent Council. Het is de regering tussen de bijeenkomsten van de Ministerraad, the principal decision-making body for regular political consultations and for governing the day-to-day operational work. Ook voert het zowel besluiten van de Ministerraad als van de Toppen uit. De Permanente Raad bestaat uit zogenaamde ambassadeurs, Ambassadors. Elk land wijst een eigen ambassadeur aan. De voorzitter van de Ministerraad coördineert ook de Permanente Raad, co-ordination of and consultation on current OSCE business. De Permanente Raad komt wekelijks bijeen in Wenen. De OVSE heeft meer dan deze drie organen.

BESLUITVORMING Geen bijeenkomst zonder agenda. De agenda’s voor een Top, voor de Ministerraad en voor de Permanente Raad worden opgesteld door de Voorzitter. De Top en de Ministerraad kunnen besluiten om zijn voorstel niet (helemaal) over te nemen. Vervolgens kunnen op alle bijeenkomsten besluiten worden genomen waaraan de lidstaten zijn gebonden. Dat zijn geen meerderheidsbesluiten. Besluiten worden namelijk alleen unaniem genomen. Dus heeft op een Top ieder staatshoofd of regeringsleider, in de Ministerraad elke minister en in de Permanente Raad iedere ambassadeur vetorecht. Volgens de Rules of Procedure is het zo dat wie het niet eens is met een voorgesteld besluit, zijn bezwaar kenbaar moet maken; wie dat nalaat, wordt geacht in te stemmen; ook wie afwezig is, wordt geacht in te stemmen.

OVSE-HULP? De OVSE-hulp die de voorzitter van de Ministerraad afgelopen vrijdag in een toespraak in de Permanente Raad aanbood aan de autoriteiten van lidstaat Belarus, heeft o.a. de steun van de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken, Ann Linde. Dat is belangrijk, want Zweden is over vier maanden de nieuwe voorzitter. Gaan de Wit-Russische autoriteiten gebruik maken van het aanbod? Vandaag staat in de krant dat er vergaande plannen zijn voor de vorming van een uniestaat tussen Belarus en Rusland; waarschijnlijk vindt ondertekening van het integratieakkoord al binnen een week plaats. Het lijkt daarom niet aannemelijk dat van het OVSE-aanbod gebruik zal worden gemaakt.

(Mr. Leon)

DONDERDAG 25 JUNI 2020 Vorige week stond een advertentie in de krant waarin werd meegedeeld dat er bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat twee vergunningsaanvragen zijn ingediend voor het verrichten van activiteiten op Antarctica. Wat heeft Nederland met het Zuidpoolgebied te maken?

SOEVEREINITEIT Sommige landen claimen een deel van Antarctica als gebied dat onder hun soevereiniteit valt. Nederland doet dat niet, Groot-Brittannië en Frankrijk doen dat wel. Sommige claimende landen claimen hetzelfde deel. Claims kunnen ver terug gaan, tot in de negentiende eeuw. Een claim is echter nog geen recht. Antarctica valt rechtens onder niemands soevereiniteit.

VERDRAG Er bestaat wel een verdrag voor Antarctica. Dat is het Verdrag inzake Antarctica, oftewel The Antarctic Treaty. Het verdrag is door 54 landen ondertekend. Lang niet alle verdragslanden zijn claimanten. Dit verdrag regelt niets over de soevereiniteit van Antarctica. Integendeel: volgens artikel 4 mag geen enkele verdragsbepaling zo worden uitgelegd dat een verdragsland daardoor afstand doet van zijn claim of de claim van een ander land erkent. Het verdrag stamt uit 1959. Twaalf landen hebben er toen hun handtekening onder gezet, waaronder Groot-Brittannië, Frankrijk en België, en Rusland en de VS. 42 landen zijn later toegetreden, waaronder Nederland (1990) en Duitsland.

VREEDZAAM Elk verdragsland mag activiteiten verrichten op Antarctica. Het moet altijd gaan om activiteiten met vreedzame doeleinden. Wat dus niet mag, is het bouwen van een militaire basis of het houden van militaire oefeningen. Wat bijvoorbeeld wél mag, is wetenschappelijk onderzoek doen. Nimmer mag een activiteit de natuur of het milieu ter plekke aantasten. In de jaren negentig is aan het verdrag een protocol toegevoegd waarin dit wordt uitgewerkt. Mijnbouw is altijd verboden, maar bijvoorbeeld toeristische activiteiten zijn wél toegestaan. Iedereen mag er activiteiten verrichten, mits dit gebeurt met een vergunning van een verdragsland.

ATCM Als niemand soevereiniteit heeft en 54 landen mogen activiteiten (laten) verrichten, hoe wordt dan voorkomen dat men elkaar in de weg zit? Met andere woorden: hoe wordt er onderling afgestemd? Dat gebeurt o.a. in de jaarlijkse Consultatieve Vergadering. Elk verdragsland mag daaraan deelnemen met een vertegenwoordiger. In het Engels – een van de officiële talen – heet deze vergadering Antarctic Treaty Consultative Meeting, afgekort tot ATCM. De ATCM is nimmer op locatie, maar altijd op een warmere plek elders op Aarde. Vorig jaar was dat Praag, twee jaar geleden Buenos Aires en het jaar daarvoor Beijing. Het is ook wel eens dichterbij (ons) geweest, in Brussel (2013) en Den Haag (2000). Parijs wordt het in 2020.

STEMRECHT Aan de ATCM kunnen dus 54 vertegenwoordigers meedoen. In de ATCM wordt informatie uitgewisseld, overleg gevoerd en er worden besluiten genomen. Een besluit kan uitmonden in een bindende maatregel, een Measure. Jaarlijks worden er tientallen Measures genomen. Een besluit komt tot stand door erover te stemmen. Nu is het zo dat niet elk van de 54 vertegenwoordigers stemrecht heeft; slechts 29 van hen hebben dat, iets meer dan de helft dus. Een vertegenwoordiger heeft stemrecht zolang zijn land van haar belangstelling voor Antarctica blijk geeft door er op ruime schaal wetenschappelijk onderzoek te verrichten, zoals het vestigen van een waarnemingsstation of het uitzenden van een wetenschappelijke expeditie. De vertegenwoordigers van Groot-Brittannië, België, Frankrijk, Duitsland én Nederland hebben stemrecht. Die van Denemarken en Canada hebben dat niet. Als de stemhebbende vertegenwoordigers besluiten tot een Measure, betekent dat overigens nog niet dat de maatregel meteen in werking treedt. Daarvoor moet hij eerst worden goedgekeurd door hun landen. De vertegenwoordigers hebben dus een beperkt mandaat. Eigenlijk is hun besluit slechts een aanbeveling aan hun landen.

SCHEEPSUITJES Enkele jaren geleden is zo’n aanbeveling gedaan over toeristische uitjes. Daarin staat dat de (particuliere) organisator er ten allen tijde voor moet zorgen dat niet meer dan honderd toeristen tegelijkertijd aan land gaan. Bovendien mag er altijd maar één schip bij een aanlandplaats liggen. Organisatoren moeten hun uitjes daarom dan ook op en met elkaar afstemmen. Een schip met meer dan vijf honderd toeristen aan boord mag geen enkele toerist aan wal laten gaan. Deze aanbeveling is gedaan in 2009 in Baltimore, maar nog steeds niet door alle 29 verdragslanden goedgekeurd. Pas als dat is gebeurd, treedt hij in werking. Goedkeuring is er wel van Nederland, net als van Groot-Brittannië, Frankrijk en België, maar bijvoorbeeld nog niet van Duitsland en de VS.

ADVERTENTIE Terug naar de advertentie in de krant. Het gaat hier om twee verschillende vergunningsaanvragen. De ene is afkomstig van een wetenschapper: hij wil op Antarctica kleinschalig wetenschappelijk onderzoek gaan doen. De andere is afkomstig van een organisatie die toeristische scheepsexpedities naar de Zuidpool wil organiseren.

STRAFBAAR Zonder vergunning is het uitvoeren van een activiteit verboden. Dit verbod geldt niet alleen voor de organisatoren, maar ook voor alle deelnemers, zoals deelnemende toeristen. Wie dat verbod schendt, is strafbaar. Hij pleegt een economisch delict waarop zes maanden hechtenis of een geldboete van meer dan 20.000 euro staat. In de Wet bescherming Antarctica is o.a. geregeld wanneer een vergunning wordt geweigerd en wanneer hij kan worden verleend. Volgens de advertentie is het ministerie van plan om de gevraagde vergunningen te verlenen. Tot half juli kan iedereen daartegen zienswijzen/bezwaren indienen, daarom staat de advertentie in de krant. Nederland heeft de inhoud van de Measure uit 2009 in een nationale wet overgenomen. Daarom moet de organisator van de toeristische expeditie tóch voldoen aan de eisen die in de aanbeveling uit Baltimore staan.

(Mr. Leon)

WOENSDAG 4 DECEMBER 2019 De Navo bestaat 70 jaar en dat wordt vandaag officieel gevierd met een belangrijke Navo-bijeenkomst. Maar wat is dat eigenlijk, de Navo?

VERDRAG De Navo is een afkorting voor Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. De organisatie is in het leven geroepen met het Noord-Atlantisch Verdrag. Dit verdrag is in twee officiële talen opgesteld, het Engels en het Frans. Navo heet in het Engels North Atlantic Treaty Organisation (Nato) en in het Frans Organisation du traité de l’Atlantique nord (Otan).

IN 1949 is de Navo opgericht. Nederland behoorde samen met de Verenigde Staten en Canada bij de eerste twaalf landen die er lid van werden. Inmiddels zijn er 29 lidstaten. Al onze buurlanden zijn bij de Navo. EU-landen hoeven niet per se Navo-lid te zijn. Zo zijn Finland, Zweden, Oostenrijk en Ierland geen lid. Bovendien hoeft een Europees land geen EU-land te zijn. Zo zijn ook Turkije en Montenegro Navo-lid.

MILITAIR BONDGENOOTSCHAP In het verdrag is afgesproken dat alle lidstaten bij een gewapende aanval op één van hen die lidstaat zullen bijstaan, zo nodig met ”gebruik van gewapende macht” (artikel 5). De Navo is dus een militair bondgenootschap. Maar wat betekent dit bij cyberaanvallen en aanvallen op een satelliet? Dat is nog niet duidelijk. Tegelijkertijd is trouwens afgesproken dat elke lidstaat werkt aan haar militaire defensie door ”voortdurend en op doelmatige wijze zich zelf te versterken”. De Amerikanen vinden dat veel Europese landen, waaronder Nederland, dat niet genoeg doen.

DE NOORD-ATLANTISCHE RAAD is het hoogste bestuursorgaan van de Navo. De raad bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten. Elke lidstaat stuurt één vertegenwoordiger. De vergaderingen worden op het Navo-hoofdkwartier gehouden; sinds enkele jaren ligt dat in Brussel. Vergaderd wordt aan een ronde tafel, de tafelschikking is in alfabetische volgorde van lidstaten.

GEEN VRIJ MANDAAT Er wordt minstens een keer per week vergaderd. Meestal zijn dat vergaderingen van de vaste vertegenwoordigers, ambassadeurs genaamd. De vaste vertegenwoordiger van Nederland heet Marisa Gerards. Deze vertegenwoordigers stemmen mét last en mét ruggespraak van hun regering. Anders dan Tweede Kamerleden en gemeenteraadsleden hebben ze dus geen vrij mandaat.

TOP Enkele keren per jaar bestaat de raad uit de ministers van de lidstaten, ministers van Buitenlandse Zaken of van Defensie. Heel af en toe zijn het de premiers of presidenten van de lidstaten die de raad vormen, een Navo-top. Zo’n Navo-top is er er vandaag. Trump, Trudeau, Rutte, Johnson, Merkel, Frederiksen, Wilmès, Erdogan, Djukanovic en vele anderen – waaronder Macron – zullen er bij zijn. De top wordt dit keer bij wijze van uitzondering in Londen gehouden; Londen was het ook het eerste Navo-hoofdkwartier.

VETO Maar hoe de raad ook is samengesteld, besluiten kan de raad alleen nemen als iedereen het ermee eens is. Elke lidstaat kan dus een besluit tegenhouden. Elke lidstaat heeft met andere woorden het recht van veto, ongeacht haar grootte of militaire kracht.

DE SECRETARIS-GENERAAL is de voorzitter van de raad. Dat is tegenwoordig Jens Stoltenberg, uit Noorwegen. Drie Nederlanders zijn hem voorgegaan; de laatste was Jaap de Hoop Scheffer, van 2004 tot 2009.

MILITAIR OPPERBEVEL van de Navo is altijd in handen van een Amerikaanse generaal. De eerste opperbevelhebber was Dwight Eisenhower, later president van de VS. Een andere bekende opperbevelhebber was in de jaren zeventig Alexander Haig, later minister van Buitenlandse Zaken onder Ronald Reagan.

(Mr. Leon)

DONDERDAG 28 MAART 2019 Afgelopen maandag is de Frans-Duitse Parlementaire Assemblee voor het eerst bijeengekomen. Deze Deutsch-Französische Parlamentarische Versammlung of Assemblée parlementaire franco‐allemande bestaat uit Duitse en Franse volksvertegenwoordigers. Wat kan er nog meer over deze Assemblee worden gezegd?

Accord De Duitse Bundestag en de Franse Assemblée nationale hebben eerder deze maand een gelijkluidend voorstel aangenomen waarin het een en ander is geregeld. In dit Deutsch-Französisches Parlamentsabkommen oftewel Accord parlementaire franco-allemand is bijvoorbeeld geregeld dat de assemblee bestaat uit 100 leden: 50 leden van de Bundestag en 50 leden van de Assemblée nationale.

Tweede Kamers Frankrijk en Duitsland hebben – net als ons land – een tweekamerstelsel: er is een Eerste en een Tweede Kamer. Duitsland heeft de Bundestag en de Bundesrat en Frankrijk heeft de Assemblée nationale en de Sénat. Bundestag en Assemblée nationale lijken het meeste op onze Tweede Kamer; Bundesrat en Sénat op onze Eerste Kamer.

Bundestag De Bundestag bestaat uit 709 leden: CDU/CSU (246), SPD (152), AfD (91), FDP (80), Die Linke (69), Bündnis 90/Die Grünen (67) en enkele fractielozen. CDU/CSU en SPD zijn de huidige regeringspartijen. De Franse Assemblée nationale bestaat uit 577 leden: La République en Marche/LREM (306), Les Républicains (104), Mouvement Démocrate et apparentés (46), UDI, Agir et Indépendants (29), Socialistes et apparentés (29), La France insoumise (16), Libertés et Territoires (16), Gauche démocrate et républicaine (16) en ook hier enkele fractielozen. LREM en Mouvement Démocrate zijn de huidige regeringspartijen. De Franse regering steunt dus op een veel grotere parlementaire meerderheid dan de Duitse.

Assemblee Bundestag en Assemblée nationale kiezen elk hun eigen 50 leden voor de Assemblee. Dat moet dan wel zo gebeuren dat uit elke fractie net zoveel leden worden gekozen als past bij de fractiegrootte. Bovendien moet er sprake zijn van une représentation tenant compte des majorités constituées de l’Assemblée nationale et du Bundestag allemand, tenminste le cas échéant. De gevormde politieke meerderheden in beide parlementen verschillen nogal, want de huidige Duitse regering steunt – zoals gezegd – op een veel minder grote parlementaire meerderheid dan de Franse. De assemblee ziet er nu als volgt uit: CDU/CSU (17), SPD (11), AfD (6), FDP (6), Die Linke (5), Bündnis 90/Die Grünen (5), La République en Marche/LREM (27), Les Républicains (10), Mouvement Démocrate et apparentés (4), UDI, Agir et Indépendants (3), Socialistes et apparentés (3) en La France insoumise, Libertés et Territoires en Gauche démocrate et républicaine elk (1). De Franse regeringspartijen zijn dus met 31 leden vertegenwoordigd terwijl de Duitse regeringspartijen met 28 leden zijn vertegenwoordigd. Bovendien is de grootste Franse regeringsfractie veel groter dan de Duitse evenknie: LREM (27) tegenover CDU/CSU (17). De laatste partij wil daarom dat besluitvorming in de Assemblee in twee ronden gebeurt: eerst instemming door de meerderheid van de 50 afgevaardigden van elk land en daarna instemming door de meerderheid van de voltallige Assemblee, aldus Franse krantenberichten van afgelopen dinsdag in Le Monde en Le Figaro.

Semester De Assemblee gaat twee keer per jaar vergaderen, de ene keer in Frankrijk en de andere keer in Duitsland. Die vergaderingen zijn openbaar. Het voorzitterschap is een duobaan: het is in handen van de voorzitter van de Assemblee nationale – nu: Richard Ferrand – en van de voorzitter van de Bundestag, nu is dat Wolfgang Schäuble. De vergadering kan besluiten nemen, zoals het opstellen van gezamenlijke resoluties van Bundestag en Assemblée nationale. Bundestag en Assemblée nationale moeten die resolutietekst dan zo spoedig mogelijk behandelen, en al dan niet aannemen.

EU Waarover mag de Assemblee zoal vergaderen en resoluties opstellen? Bijvoorbeeld over de politiek van de Europese Unie op het gebied van defensie, veiligheid en buitenlandse zaken. Maar ook bijvoorbeeld over het op elkaar afstemmen van Franse en Duitse rechtsregels.

VV De Assemblee is niet de enige vorm waarin Bundestag en Assemblée nationale met elkaar gaan samenwerken. Zo wordt er ook om de vier jaar een verenigde vergadering gehouden, waarin álle 709 en 577 leden van Bundestag en Assemblée nationale present zijn.

Europese Zaken Ook de parlementaire commissies van Bundestag en Assemblée nationale gaan met elkaar samenwerken, zoals gezamenlijke commissievergaderingen en hoorzittingen over de voorbereiding van EU-wetgeving of de omzetting van EU-richtlijnen in nationaal recht. Doel is meer onderlinge afstemming. Afgesproken is ook dat vergaderingen van de commissies voor Europese Zaken altijd mogen worden bijgewoond door commissieleden van het andere land en dat ze daarin ook het woord mogen voeren. Uiteraard hebben ze niet ook stemrecht.

NAVO Ten slotte gaan de Franse en Duitse delegaties van Bundestag en Assemblée nationale in andere parlementaire assemblees – zoals die van de NAVO en van de Raad van Europa – onderzoeken of ze ook daarin tot gezamenlijke initiatieven en standpunten kunnen komen.

BRONNEN:

”Accord”

Artikel 1 van de Accord parlementaire franco-allemand luidt: Instauration. Il est créé une Assemblée parlementaire franco‐allemande

Artikel 2 luidt (gedeeltelijk): Composition. L’Assemblée se compose de cinquante membres de l’Assemblée nationale et de cinquante membres du Bundestag allemand.

”Assemblee”

Artikel 2 van het Accord parlementaire franco-allemand luidt (gedeeltelijk): Composition. L’Assemblée se compose de cinquante membres de l’Assemblée nationale et de cinquante membres du Bundestag allemand. L’Assemblée nationale et le Bundestag allemand les désignent respectivement au début de leur législature respective selon leurs règles internes. La composition de l’Assemblée assure une représentation tenant compte de l’effectif des groupes politiques et, le cas échéant, des majorités constituées de l’Assemblée nationale et du Bundestag allemand.

”Semester”

Artikel 4 van het Accord parlementaire franco-allemand luidt: Présidence. L’Assemblée est présidée par le Président de l’Assemblée nationale et le Président du Bundestag allemand.

Artikel 5 luidt: Séances. L’Assemblée siège au moins deux fois par an, publiquement, sous la présidence du Président de l’Assemblée nationale et du Président du Bundestag allemand. Les séances ont lieu en principe alternativement en France et en Allemagne

Artikel 7 luidt: Délibérations. L’Assemblée adopte des délibérations et soumet à l’Assemblée nationale et au Bundestag allemand des propositions de résolutions communes. L’Assemblée nationale et le Bundestag allemand examinent dans les meilleurs délais, au sein de leurs organes, selon leurs procédures respectives, les délibérations adoptées par l’Assemblée et les propositions de résolutions communes.

”EU”

Artikel 6 van het Accord parlementaire franco-allemand luidt (gedeeltelijk): Compétences. L’Assemblée est compétente pour: (…) assurer le suivi des affaires internationales et européennes présentant un intérêt commun, y compris la politique étrangère, de sécurité et de défense européenne commune; formuler des propositions sur toute question intéressant les relations franco‐allemandes en vue de tendre vers une convergence des droits français et allemand.

”VV”

Artikel 9 van het Accord parlementaire franco-allemand luidt: Assemblée commune. L’Assemblée nationale et le Bundestag allemand se réunissent conjointement en tant qu’Assemblée commune, à intervalles réguliers, au moins tous les quatre ans, en France ou en Allemagne, afin de discuter des priorités communes et d’adopter des déclarations communes. Ces réunions sont présidées par le Président de l’Assemblée nationale et le Président du Bundestag allemand.

”Europese Zaken”

Artikel 11 van het Accord parlementaire franco-allemand luidt: Coopération des commissions. Les commissions de l’Assemblée nationale et du Bundestag allemand sont encouragées à établir une étroite coopération sur les questions présentant un intérêt commun. Cette coopération prend notamment les formes suivantes: réunions communes; auditions communes; discussions communes entre les rapporteurs; échange et coordination sur les projets de législation de l’Union européenne en cours; échange et coordination sur la transposition des directives de l’Union européenne dans les deux pays; les commissions s’attachent, si nécessaire, à une transposition convergente en droit interne; déplacements communs de délégations.Les présidents des commissions sont encouragés à discuter, à intervalles réguliers, sur des sujets présentant un intérêt commun.

Article 12 luidt: Participation réciproque aux réunions des commissions des affaires européennes. Les membres des commissions des affaires européennes de l’Assemblée nationale et du Bundestag allemand sont autorisés, sauf exception, à participer aux réunions de la commission des affaires européennes de l’autre assemblée, sans droit de vote.

”Navo”

Article 13 van het Accord parlementaire franco-allemand luidt: Coopération des délégations dans les assemblées interparlementaires. Les délégations de l’Assemblée nationale et du Bundestag allemand dans les assemblées interparlementaires examinent la possibilité de déposer des initiatives communes et de défendre des positions communes.

MAANDAG 24 DECEMBER 2018 Morgen is het Kerstmis. Als ik aan Kerstmis denk, dan denk ik onder andere aan – het is een cliché – vrede op aarde. En ons land heeft het (bijna) afgelopen jaar een bijzondere bijdrage geleverd aan de wereldvrede: het was lid van de Veiligheidsraad van de VN. Hoe werkt de Veiligheidsraad?

VN De Verenigde Naties bestaat sinds 1945. Het overgrote deel van alle landen is er lid van: er zijn nu 193 staten lid. De Veiligheidsraad (Security Council) is net als de Algemene Vergadering (General Assembly) en het Internationaal Gerechtshof (International Court of Justice) een VN-orgaan.

Leden van de Algemene Vergadering Alle staten die lid zijn van de VN hebben een zetel in de Algemene Vergadering. Elk lid heeft daarin één stem.

Veiligheidsraad Zijn belangrijkste taak is de handhaving van de internationale vrede en veiligheid.

Leden van de Veiligheidsraad De Veiligheidsraad bestaat uit 5 landen met een vast lidmaatschap (de vijf permanente leden) en 10 landen die tijdelijk lid zijn. China, Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Russische Federatie en Frankrijk zijn de permanente leden.

Niet permanente leden Het tijdelijk lidmaatschap duurt één of twee jaar. Nederland is één jaar lid geweest. Tijdelijke leden worden gekozen door de Algemene Vergadering. Voor een geldige keuze is een gewone meerderheid niet genoeg, maar is een 2/3 meerderheid nodig. Er is geen sprake van een vaste roulatie van tijdelijke leden. Een staat zal moeten ”solliciteren”. En de Veiligheidsraad geeft vooraf zijn oordeel over de geschiktheid van een kandidaat.

Besluiten Veiligheidsraad Elk lid heeft één stem. Voor besluiten over internationale vrede en veiligheid heeft echter elk vast lid vetorecht. Daar komt nog eens bij dat een gewone meerderheid van de (15) stemmen niet genoeg is: er zijn negen stemmen nodig voor een geldig besluit. Dat is een stem meer dan de gewone meerderheid.

Nederland Nederland is één jaar lid geweest. Bolivia, Ivoorkust, Equatoriaal-Guinea, Ethiopië, Kazachstan, Koeweit, Peru, Polen en Zweden waren in 2018 de andere negen tijdelijke leden. Ons voorlaatste lidmaatschap, was in 2000.

2018 De Veiligheidsraad heeft in 2018 heel wat af vergaderd. In november tel ik 13 vergaderdagen, vaak meerdere vergaderingen op een dag. De andere maanden laten geen rustiger beeld zien. In december is er tot begin vorige week op minstens negen dagen vergaderd. Daar komen dan nog enkele vergaderingen bij. Zo staat in de krant van vandaag dat de Veiligheidsraad afgelopen vrijdag besloot om een Nederlandse (oud) militair een VN-waarnemingsmissie in Jemen te laten leiden.

2019 Ivoorkust, Equatoriaal-Guinea, Koeweit, Peru en Polen zijn in 2019 weer tijdelijk lid van de Veiligheidsraad. Indonesië en Zuid-Afrika zijn nieuwe leden, net als buurlanden België en Duitsland. Omdat Groot-Brittannië permanent lid is, zijn al le buurlanden volgend jaar lid van de Veiligheidsraad.

Bronnen:

VN:

Artikel 7 van het Handvest van de Verenigde Naties luidt (gedeeltelijk): There are established as the principal organs of the United Nations: a General Assembly, a Security Council, an Economic and Social Council, a Trusteeship Council, an International Court of Justice, and a Secretariat.

Leden van de Algemene Vergadering:

Artikel 9 luidt (gedeeltelijk): The General Assembly shall consist of all the Members of the United Nations.

Veiligheidsraad:

Artikel 24 van het Handvest van de Verenigde Naties luidt (gedeeltelijk): In order to ensure prompt and effective action by the United Nations, its Members confer on the Security Council primary responsibility for the maintenance of international peace and security, and agree that in carrying out its duties under this responsibility the Security Council acts on their behalf.

Leden van de Veiligheidsraad:

Artikel 23 van het Handvest van de Verenigde Naties luidt (gedeeltelijk): The Security Council shall consist of fifteen Members of the United Nations. The Republic of China, France, the Union of Soviet Socialist Republics, the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, and the United States of America shall be permanent members of the Security Council.

Niet-permanente leden:

Artikel 23 van het Handvest van de Verenigde Naties luidt (gedeeltelijk): The General Assembly shall elect ten other Members of the United Nations to be non-permanent members of the Security Council, due regard being specially paid, in the first instance to the contribution of Members of the United Nations to the maintenance of international peace and security and to the other purposes of the Organization, and also to equitable geographical distribution. The non-permanent members of the Security Council shall be elected for a term of two years. A retiring member shall not be eligible for immediate re-election. Each member of the Security Council shall have one representative.

Artikel 18 luidt (gedeeltelijk): Decisions of the General Assembly on important questions shall be made by a two-thirds majority of the members present and voting. These questions shall include: the election of the non-permanent members of the Security Council

Rule 58 van de Provisional Rules of Procedure luidt (gedeeltelijk): Any State which desires to become a Member of the United Nations shall submit an application to the Secretary-General. This application shall contain a declaration made in a

Rule 59 luidt (gedeeltelijk): The Security Council shall decide whether in its judgement the applicant is a peace-loving State and is able and willing to carry out the obligations contained in the Charter and, accordingly, whether to recommend the applicant State for membership. If the Security Council recommends the applicant State for membership, it shall forward to the General Assembly the recommendation with a complete record of the discussion. If the Security Council does not recommend the applicant State for membership or postpones the consideration of the application, it shall submit a special report to the General Assembly with a complete record of the discussion.

Besluiten Veiligheidsraad:

Rule 40 luidt (gedeeltelijk): Voting in the Security Council shall be in accordance with the relevant Articles of the Charter and of the Statute of the International Court of Justice.

Artikel 27 van het Handvest van de Verenigde Naties luidt (gedeeltelijk): Each member of the Security Council shall have one vote. Decisions of the Security Council on procedural matters shall be made by an affirmative vote of nine members. Decisions of the Security Council on all other matters shall be made by an affirmative vote of nine members including the concurring votes of the permanent members; provided that, in decisions under Chapter VI, and under paragraph 3 of Article 52, a party to a dispute shall abstain from voting.

WOENSDAG 7 NOVEMBER 2018 In de krant is uitgebreid bericht over het conflict tussen Ryanair en haar piloten die vanuit Eindhoven vliegen. Enige tijd geleden hebben de piloten gestaakt. In de krant staat dat dit voor Ryanair reden was om haar Eindhovense basis te sluiten en de piloten te dwingen voortaan vanuit ver weg gelegen luchthavens te vliegen. Daarom heeft een aantal piloten een rechtszaak aangespannen tegen Ryanair. De rechtbank heeft vorige week uitspraak gedaan. Het vonnis is gunstig voor de piloten.

Ierse DAC Ryanair is een buitenlandse vennootschap: het is een Ierse vennootschap. Het is dus een vennootschap die volgens het recht van Ierland is opgericht. Een besloten vennootschap (BV) en een naamloze vennootschap (NV) zijn vennootschappen die volgens het recht van Nederland zijn opgericht. Er zijn verschillende soorten Ierse vennootschappen. Ryanair is een zogenaamde designated activity company, afgekort tot DAC.

Ierse woonplaats Ook vennootschappen hebben een woonplaats. De woonplaats van Ryanair is in Ierland.

Nederland Het hoofdkantoor van Ryanair staat in Ierland maar de onderneming heeft over de hele wereld basissen (bases). Een basis is een luchthaven waar ze haar vliegtuigen parkeert en van waaruit piloten en cabinemedewerkers die in de omgeving wonen vertrekken en weer terugkomen. In Nederland is Airport Eindhoven de vaste luchthaven voor 150 piloten en cabinemedewerkers (zoals stewardessen).

Nederlandse werknemers Ik neem aan dat velen van hen Nederlander zijn. Eindhoven ligt vrij dicht bij België en Duitsland. Niet uitgesloten is dat sommigen van hen Belgen of Duitsers zijn. Evenmin is natuurlijk uitgesloten dat er werknemers zijn met een nog andere nationaliteit.

Werknemers wonen in Nederland Aannemelijk is ook dat de meesten in Nederland wonen. Opnieuw is natuurlijk niet uitgesloten dat werknemers elders wonen, maar dan wel waarschijnlijk in de Belgische of Duitse grensstreek.

Airport Eindhoven Ryanair wil haar basis op deze luchthaven sluiten en de werknemers een nieuwe basis opleggen van waaruit ze moeten gaan vliegen. Uit de krant begrijp ik dat dit bijvoorbeeld Malta, Marokko of Roemenië is. Voor de piloten, de cabinemedewerkers en hun gezinsleden betekent hun nieuwe basis dat ze moeten emigreren naar deze landen. Ik laat in deze bijdrage in het midden om welke redenen de Nederlandse basis wordt gesloten.

Arbeidsovereenkomst Piloten en cabinemedewerkers zijn in dienst van Ryanair. Zij hebben een arbeidsovereenkomst gesloten. Daarin staat bijvoorbeeld dat op arbeidsgeschillen Iers recht van toepassing is en uitsluitend aan Ierse rechtbanken mogen worden voorgelegd. Volgens hun arbeidsovereenkomst mag een werknemer dus geen rechtszaak bij een Nederlandse rechtbank aanspannen. Het ligt voor de hand dat Ryanair dat zo heeft geregeld in het arbeidscontract.

Rechtszaak Een aantal piloten heeft een rechtszaak aangespannen tegen Ryanair, omdat Ryanair hun die nieuwe basis eenzijdig oplegt. Ryanair heeft over hun nieuwe basis geen overleg gehad met de piloten; ze hebben er niet mee ingestemd. De piloten zijn eisers in deze rechtszaak. Ryanair is gedaagde.

Nederlandse rechtbank Zij hebben hun rechtszaak aangespannen bij een Nederlandse rechtbank, namelijk de rechtbank van Oost-Brabant. Deze rechtbank heeft vestigingen in Den Bosch en Eindhoven. Hadden zij dit arbeidsgeschil niet aan een Ierse rechtbank moeten voorleggen? In hun arbeidscontracten staat immers dat arbeidsgeschillen uitsluitend aan Ierse rechtbanken mogen worden voorgelegd. Met andere woorden: is die Nederlandse rechter wel bevoegd om van het geschil kennis te nemen?

Vonnis rechtbank De rechter overweegt in zijn vonnis van vorige week donderdag (1 november) dat het arbeidsgeschil niet aan een Ierse rechter hoefde te worden voorgelegd en ook dat de Nederlandse rechter bevoegd is om van het geschil kennis te nemen (en een vonnis te geven). De rechter verwijst daarvoor naar een Europese wet. Zo’n wet heet (Europese) verordening. Ik ben het met de rechter eens dat hij bevoegd is. Ik ben het echter niet eens met zijn argumenten en ik ben zo brutaal dat hieronder uit een te zetten.

Betwisten? De rechter zegt dat de (exclusieve) keuze die in het arbeidscontract voor Ierse rechtbanken is gemaakt wordt overruled doordat de advocaten van Ryanair de bevoegdheid van de Nederlandse rechter uitdrukkelijk niet hebben betwist. Wat de rechter hier zegt, is volgens mij helemaal niet nodig. In de (Europese) verordening staat namelijk dat de rechter sowieso geen rekening moet houden met dit beding, want het is ongeldig. In een arbeidscontract is zo’n beding namelijk pas geldig als het wordt gemaakt nadat het arbeidsgeschil is ontstaan! En hier is het gemaakt voordat het arbeidsgeschil is ontstaan.

Verklaren? Hoe dan ook: de rechter houdt met dit beding van het arbeidscontract dus geen rekening, al is het dan ook om de verkeerde redenen. Daarmee staat echter nog niet automatisch vast dat de Nederlandse rechter wél bevoegd is. Is dat hier het geval? De rechter zegt van wel omdat de advocaten van Ryanair uitdrukkelijk verklaren dat de piloten gewoonlijk vanuit basis Airport Eindhoven werkten. In de (Europese) verordening staat inderdaad dat de rechter van het land van waaruit werknemer gewoonlijk werkt bevoegd is. Dat is Airport Eindhoven en dus is de Nederlandse rechter bevoegd. Mee eens. Toch maak ik hierover twee kritische opmerkingen.

Nederlandse woonplaats Ten eerste staat in de (Europese) verordening ook dat de rechter van het land waar de werknemer woont bevoegd is. Voor de eisende piloten die in Nederland wonen, had de rechter de ”uitdrukkelijke verklaring” van de advocaten van Ryanair dus helemaal niet nodig. Echter, misschien woonden sommigen in België of Duitsland.

Kort geding Ten tweede is de rechtszaak die de piloten hebben aangespannen een kort geding. Het vonnis gegeven in een kort geding bestaat alleen maar uit voorlopige of bewarende maatregelen. Het is hier niet de plaats om verder uit te weiden over wat dit voor maatregelen zijn. Het punt dat ik wil maken, is dat in de (Europese) verordening staat dat een rechter die in zijn vonnis alleen maar voorlopige of bewarende maatregelen geeft altijd bevoegd is. Met andere woorden: de rechtbank Oost-Brabant was sowieso bevoegd.

BRONNEN

Rechtbank Oost-Brabant 1 november 2018 (ECLI:NL:RBOBR:2018:5330):

Rechtsoverweging 4.2 Omdat Ryanair buiten Nederland is gevestigd en partijen in de arbeidsovereenkomsten een forumkeuze voor de Ierse rechter hebben gemaakt, rijst de vraag naar de rechtsmacht van de Nederlandse voorzieningenrechter. Ryanair heeft tijdens de mondelinge behandeling naar aanleiding van een vraag van de voorzieningenrechter uitdrukkelijk verklaard dat zij de rechtsmacht van de voorzieningenrechter niet betwist. Dat de vliegers hun werk gewoonlijk vanuit de base in Eindhoven verrichten, heeft Ryanair evenmin betwist. Daaruit volgt dat de voorzieningenrechter op grond van artikel 21 van de Verordening (EU) nr. 1215/2012 van 12 december 2012 (hierna: EEX-Vo (herschikt)) rechtsmacht heeft. De forumkeuze voor de Ierse rechter doet op grond van art. 23 van de EEX-Vo (herschikt) aan de rechtsmacht van de voorzieningenrechter niet af.

VERORDENING (EU) Nr. 1215/2012 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

van 12 december 2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (in het vonnis EEX-Vo genoemd):

Artikel 21 luidt (gedeeltelijk): 1. De werkgever met woonplaats op het grondgebied van een lidstaat kan voor de volgende gerechten worden opgeroepen:

a) voor de gerechten van de lidstaat waar hij zijn woonplaats heeft, of

b) in een andere lidstaat:

i) voor het gerecht van de plaats waar of van waaruit de werknemer gewoonlijk werkt of voor het gerecht van de laatste plaats waar of van waaruit hij gewoonlijk heeft gewerkt, of

ii) wanneer de werknemer niet in eenzelfde land gewoonlijk werkt of heeft gewerkt, voor het gerecht van de plaatsaar zich de vestiging bevindt of bevond die de werknemer in dienst heeft genomen.

Artikel 23 luidt (gedeeltelijk): (Hiervan) kan slechts worden afgeweken door overeenkomsten:

1. gesloten na het ontstaan van het geschil, of

2. die aan de werknemer de mogelijkheid geven de zaak bij andere gerechten dan de in deze afdeling genoemde aanhangig te maken.

Artikel 25 luidt (gedeeltelijk): Indien de partijen, ongeacht hun woonplaats, een gerecht of de gerechten van een lidstaat hebben aangewezen voor de kennisneming van geschillen die naar aanleiding van een bepaalde rechtsbetrekking zijn ontstaan of zullen ontstaan, is dit gerecht of zijn de gerechten van die lidstaat bevoegd, tenzij de overeenkomst krachtens het recht van die lidstaat nietig is wat haar materiële geldigheid betreft. Deze bevoegdheid is exclusief, tenzij de partijen anders zijn overeengekomen.

Artikel 26 luidt (gedeeltelijk): Buiten de gevallen waarin zijn bevoegdheid voortvloeit uit andere bepalingen van deze verordening, is het gerecht van een lidstaat waarvoor de verweerder verschijnt bevoegd. Dit voorschrift is niet van toepassing indien de verschijning ten doel heeft de bevoegdheid te betwisten, of indien er een ander gerecht bestaat dat krachtens artikel 24 bij uitsluiting bevoegd is.

Artikel 35 luidt (gedeeltelijk): In de wetgeving van een lidstaat vastgestelde voorlopige of bewarende maatregelen kunnen bij de gerechten van die staat worden aangevraagd, zelfs indien een gerecht van een andere lidstaat bevoegd is om van het bodemgeschil kennis te nemen.