Senaatsverkiezingen in Frankrijk

VRIJDAG 6 OKTOBER 2023 Twee weken geleden – op 24 september – waren er in Frankrijk Senaatsverkiezingen. In Nederland is er ook een Senaat; dat is de Eerste Kamer. Wie kiest de senatoren in Frankrijk?    

CONSEIL MUNICIPAL De Franse senatoren worden net als de Nederlandse Eerste Kamerleden niet rechtstreeks gekozen door de burgers. Bij de Senaatsverkiezingen in Frankrijk zijn vooral de  gemeenteraden betrokken. 95% van de kiezers zijn namelijk de gemeenteraadsleden of kiesmannen die door gemeenteraden zijn gekozen. In kleine gemeenten (tot 9000 inwoners) kiest de gemeenteraad een of meer kiesmannen; in de andere gemeenten brengt elk gemeenteraadslid zelf een stem uit op een kandidaat-senator; in de grotere gemeenten (vanaf 30.000 inwoners) is het bovendien zo dat de gemeenteraad een of meer kiesmannen kiest, zie de Franse Kieswet (Code électoral) artikelen L280 e.v. en LO286.1 e.v. Kiesmannen doen maar één ding: hun stem uitbrengen op een kandidaat-senator.

MELENCHON Die grote invloed van de gemeenteraden heeft gevolgen voor de politieke verhoudingen in het parlement. Het Franse parlement bestaat uit twee Kamers: de Assemblée nationale en de Senaat. De Assemblée nationale wordt rechtstreeks door de Franse burgers gekozen. Terwijl in de Assemblée nationale de grootste regeringspartij 30% van de zetels in handen heeft (dat is de partij Renaissance van Emmanuel Macron), houdt diezelfde partij in de Senaat krap 6% van de zetels. Datzelfde gaat op voor de oppositiepartijen. De grootste oppositiepartij – de Rassemblement National van Marine Le Pen – heeft 15% van de zetels in de Assemblée nationale en nog geen 1% van de zetels in de Senaat. De tweede oppositiepartij – La France insoumise van Jean-Luc Mélenchon – heeft 13% van de zetels in de Assemblée nationale en geen enkele zetel in de Senaat!

REPUBLIKEINEN Terwijl de derde oppositiepartij – de Republikeinen – 10% van de zetels in de Assemblée nationale houdt en 38% (!) van de Senaatzetels; de Republikeinen zijn in de Senaat dan ook veruit de grootste partij. Deze politieke verhoudingen zijn er niet alleen in de nieuwe Senaat van na de verkiezingen, maar waren er ook al in de oude Senaat. De Franse regering is tegenwoordig een minderheidskabinet. Zowel in de Assemblée nationale als in de Senaat zijn de regeringspartijen in de minderheid. Maar in de Assemblée nationale zijn zoals gezegd de grootste oppositiepartijen La France insoumise van Mélenchon en de Rassemblement National van Le Pen, terwijl dat in de Senaat de Republikeinen zijn. Die laatste partij heeft daar in procenten bijna anderhalf keer zoveel zetels dan de andere twee in de Assemblée tezamen. Tussen elk van deze drie partijen bestaan grote politiek-inhoudelijke verschillen; dat komt natuurlijk tot uiting in hun stemgedrag. Bovendien stellen de Republikeinen zich tegenover de regering veel constructiever op dan die andere twee oppositiepartijen; dat blijkt bijvoorbeeld uit het niet steunen van moties van wantrouwen die tegen de regering zijn ingediend.      

BELGIË Ook in ons land en in onze buurlanden wordt de Senaat niet rechtstreeks gekozen door de burgers. In Nederland wordt de Eerste Kamer vrijwel helemaal gekozen door de leden van de Provinciale Staten, zie artikel 55 Grondwet. In België worden de senatoren aangewezen door de parlementen van de gewesten en van de gemeenschappen, en zijn er enkele senatoren die door de senatoren worden gekozen, zie artikel 67 (Belgische) Grondwet.

DUITSLAND In Duitsland bestaat de Bondsraad uit de regeringen van de Länder, zie artikel 51 Duitse Grondwet. Van elke deelstaat hebben enkele ministers zitting in de Bondsraad. In het Verenigd Koninkrijk worden de leden van het House of Lords benoemd door de regering of hebben automatisch zitting door ambt (bisschoppen) of geboorte (hertogen), zie Wikipedia. Het Deense parlement tenslotte heeft slechts één Kamer: het Folketing; het Folketing wordt rechtstreeks door de burgers gekozen, zie Wikipedia. Er zijn belangrijke verschillen tussen de bevoegdheden van onze Eerste Kamer, Belgische Senaat, Duitse Bundesrat, Britse House of Lords en Franse Sénat.

Mr. Leon

Volgend blog: op vrijdag 3 november of lees eerder het nieuwe blog op privaatrechtpraktijk.nl