DINSDAG 30 APRIL 2019 Twee weken geleden heeft president Trump zijn veto uitgesproken over een wet van het parlement die de inzet van Amerikaans militairen wilde beëindigen in het door burgeroorlogen geteisterde Jemen, een land in het Midden-Oosten met bijna 30 miljoen inwoners. Wie gaat er in de USA over de inzet van militairen in het buitenland?
Machten In de Amerikaanse Grondwet wordt de macht van de federale overheid verdeeld in wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende machten. Heel algemeen gezegd zijn die machten als volgt verdeeld. De wetgevende macht komt toe aan het parlement, Congress geheten. Het parlement bestaat uit twee Kamers. Er is de Senaat, Senate, en er is het Huis van Afgevaardigden, House of Representatives. De uitvoerende macht komt toe aan de president. De rechtsprekende macht komt toe aan de rechters. Deze machtenscheiding gaat terug op de Franse filosoof De Montesquieu.
Oorlog Zowel het parlement als de president hebben een grondwettelijke rol bij het voeren van oorlog in het buitenland. Het parlement heeft onder andere namelijk power to declare war en de president is Commander in Chief of the Army and Navy.
Vietnamoorlog Het is niet helemaal duidelijk wat deze grondwettelijke taakverdeling tussen parlement en president in de praktijk betekent. Wie beslist er nu of het Amerikaanse leger in het buitenland wordt ingezet? In 1973, tijdens de Vietnamoorlog, heeft dit ertoe geleid dat het parlement de War Powers Resolution aannam. Het baatte toenmalig president Richard Nixon niet dat hij er zijn veto over uit sprak: zijn veto werd door het parlement overruled met een 2/3 meerderheid in elke Kamer. De War Powers Resolution is een wet; hij is opgenomen in de Amerikaanse wetboeken, de Code of Laws of the United States of America. Volgens sommige Amerikaanse rechtswetenschappers is deze wet in strijd met de Grondwet, en daardoor ongeldig. In deze bijdrage wordt echter uitgegaan van geldigheid.
Golfoorlogen Volgens de War Powers Resolution mag de president het Amerikaanse leger niet in het buitenland inzetten zonder dat het parlement een oorlogsverklaring of een specifieke wet heeft aangenomen die de militaire inzet goedkeurt. Zo’n specifieke wet heeft het parlement bijvoorbeeld aangenomen voor de Eerste Golfoorlog (1991), ten tijde van president Bush sr.: de oorlog om aan de Iraakse bezetting van Koeweit een einde te maken. Tien jaar later – ten tijde van president Bush jr. – is een specifieke wet aangenomen die goedkeuring gaf voor de Tweede Golfoorlog: de oorlog om in Irak een einde te maken aan het bewind van Saddam Hoessein.
War Powers Resolution Als het parlement zo’n specifieke wet niet heeft aangenomen, moet de president volgens de War Powers Resolution het leger terugtrekken, zodra beide Kamers van het parlement een resolution aannemen die daartoe oproept. Zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat moeten dus zo’n resolution aannemen. Dat kan gebeuren in de vorm van een concurrent resolution en in die van een joint resolution.
Resolution Een verschil tussen beide soorten resolutions is dat volgens de Grondwet de joint resolution kracht van wet heeft en de concurrent resolution niet. De joint resolution is eigenlijk een bill voor bijzondere situaties. Daarentegen is de concurrent resolution meer zoals de moties van het Nederlandse parlement: ook die hebben geen kracht van wet, maar maken wel duidelijk wat het standpunt is van het parlement. Een bill en een joint resolution hebben dus wel kracht van wet, tenzij de president er zijn veto over uitspreekt. De wetgevende macht in Amerika komt door dit presidentieel vetorecht tot op zekere hoogte dus toe aan parlement en president gezamenlijk.
Oorlog Jemen Al lange tijd woedt er een burgeroorlog in Jemen. Sinds enkele jaren geeft buurland Saoedi-Arabië militaire steun aan één van de strijdende partijen. Saoedi-Arabie geeft daarbij leiding aan een internationale coalitie. Ook het Amerikaanse leger maakt daarvan deel uit. Het Amerikaanse parlement wil daar nu een einde aan maken, wat mogelijk te maken heeft met de moord op de Amerikaanse journalist Jamal Khashoggi in de Saoedische ambassade in Istanbul, oktober vorig jaar. Daarom hebben beide Kamers een joint resolution aangenomen waarin staat dat het Amerikaanse leger zich uit Jemen moet terugtrekken. Initatiefnemer tot deze resolution op grond van de War Powers Resolution was Bernie Sanders, presidentskandidaat bij de laatste verkiezingen. Hij nam het initiatief samen met enkele Republikeinen. Zo’n joint resolution heeft – zoals gezegd – kracht van wet.
Veto Tenzij de president er zijn veto over uitspreekt. Onlangs hééft President Trump zijn veto uitgesproken over Bernie Sanders’ resolution, onder andere omdat het zijn grondwettelijke bevoegdheden zou verzwakken. Trump’s veto kan alleen worden doorbroken met een 2/3 meerderheid in beide Kamers; alleen dan krijgt het alsnog kracht van wet. Die versterkte meerderheid lijkt hier echter onhaalbaar, omdat Senaat en Huis van Afgevaardigden de resolution hebben aangenomen met respectievelijk 54 stemmen voor (en 46 tegen) en 247 stemmen voor (en 175 tegen). Het Amerikaanse leger maakt nog steeds deel uit van de internationale coalitie onder leiding van Saoedi-Arabie, en dat zal voorlopig dus wel zo blijven.
BRONNEN:
”Machten”
Article I Section 1 van The Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): All legislative Powers herein granted shall be vested in a Congress of the United States, which shall consist of a Senate and House of Representatives.
Article II Section 1 Sub 1 luidt (gedeeltelijk): The executive Power shall be vested in a President of the United States of America.
Article III Section 1 luidt (gedeeltelijk): The judicial Power of the United States, shall be vested in one supreme Court, and in such inferior Courts as the Congress may from time to time ordain and establish.
”Oorlog”
Article I Section 8 Sub 11 van The Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): The Congress shall have Power: To declare War.
Article II Section 2 Sub 1 luidt (gedeeltelijk): The President shall be Commander in Chief of the Army and Navy of the United States, and of the Militia of the several States, when called into the actual Service of the United State.
”Vietnamoorlog”
U.S. Code. Title 50: War and National Defense. Chapter 33: War Powers Resolution (1973).
”Golfoorlogen”
Paragraph 1541 van de U.S. Code Title 50 (War Powers Resolution) luidt (gedeeltelijk): Sub (a). It is the purpose of this chapter to fulfill the intent of the framers of the Constitution of the United States and insure that the collective judgment of both the Congress and the President will apply to the introduction of United States Armed Forces into hostilities, or into situations where imminent involvement in hostilities is clearly indicated by the circumstances, and to the continued use of such forces in hostilities or in such situations. Sub (c). The constitutional powers of the President as Commander-in-Chief to introduce United States Armed Forces into hostilities, or into situations where imminent involvement in hostilities is clearly indicated by the circumstances, are exercised only pursuant to (1) a declaration of war, (2) specific statutory authorization, or (3) a national emergency created by attack upon the United States, its territories or possessions, or its armed forces
”War Powers Resolution”
Paragraph 1544 van de U.S. Code Title 50 (War Powers Resolution) luidt (gedeeltelijk): Sub (c) (…) at any time that United States Armed Forces are engaged in hostilities outside the territory of the United States, its possessions and territories without a declaration of war or specific statutory authorization, such forces shall be removed by the President if the Congress so directs by concurrent resolution.
Paragraph 1546a luidt (gedeeltelijk): Any joint resolution or bill introduced in either House which requires the removal of United States Armed Forces engaged in hostilities outside the territory of the United States, its possessions and territories, without a declaration of war or specific statutory authorization shall be considered in accordance with the procedures of section 601(b) of the International Security Assistance and Arms Export Control Act of 1976, except that any such resolution or bill shall be amendable.
”Resolution”
Article I Section 7 van The Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): Every Order, Resolution, or Vote to which the Concurrence of the Senate and House of Representatives may be necessary (except on a question of Adjournment) shall be presented to the President of the United States; and before the Same shall take Effect, shall be approved by him, or being disapproved by him, shall be repassed by two thirds of the Senate and House of Representatives, according to the Rules and Limitations prescribed in the Case of a Bill. (Het woord ”Concurrence” is een beetje misleidend hier!)