Categorie: Buitenland

VENDREDI LE 14 DÉCEMBRE 2018 De gelehesjesbeweging in Frankrijk – gilets jaunes – heeft afgelopen dinsdag ook de Franse Tweede Kamer in beweging gebracht. Want hoewel het Palais Bourbon op zaterdagen onbereikbaar is voor de demonstranten, is hier dinsdag naar aanleiding van de gilets jaunes een motie van wantrouwen ingediend tegen de regering.

Assemblée nationale Zo heet de Franse Tweede Kamer. Deze Kamer heeft 577 Kamerleden, députés genaamd. Het Franse parlement is een tweekamerstelsel. De andere Kamer is de Sénat.

 Motion de censure De gilets jaunes roepen op de Parijse Champs Elysées om het aftreden van de president, Macron démission! Een parlementaire motie van wantrouwen – motion de censure –is echter altijd gericht tegen de regering, le gouvernement. Die regering in Frankrijk bestaat uit de Premier ministre en de andere ministers. Philippe Edouard is de huidige Premier ministre. De president maakt geen deel uit van de regering, ofschoon hij de Premier ministre – en op diens voordracht de overige ministers – heeft benoemd en hij bovendien voorzitter is van de wekelijkse ministerraad. Het parlement kan geen motie van wantrouwen tegen de president indienen, want hij heeft een eigen democratische legitimatie. Ook hij is namelijk (rechtstreeks) gekozen door de burgers.

 Démission Net als in Nederland zorgt een aangenomen motie van wantrouwen ervoor dat de regering haar ontslag aanbiedt. In Frankrijk biedt de regering haar ontslag – démission – aan bij de president; in Nederland bij de Koning. Alleen de Assemblée nationale kan een motie van wantrouwen aannemen; de Sénat kan dat niet. In Nederland zijn de meningen verdeeld of ook de Eerste Kamer een motie van wantrouwen kan aannemen.

58 Een motie van wantrouwen kan in Frankrijk pas worden ingediend als minstens 58 Kamerleden – députés – er hun handtekening onder hebben geplaatst. In Nederland kan zo’n motie van wantrouwen door één enkel Kamerlid worden ingediend. De motie van wantrouwen die afgelopen dinsdag om kwart voor vijf `s middags werd ingediend in de Assemblée nationale is ondertekend door 62 députés.

Le refus de la politique sociale et fiscale injuste conduite depuis dix-huit mois. Dat is een zinsnede uit die motie. De indieners verklaren de demonstraties van de gilets jaunes als verzet van gepensioneerden, ambtenaren, jongeren en huurders tegen de sociale en fiscale politiek van de regering in de afgelopen anderhalf jaar, dus sinds het presidentschap van Macron. De indieners steunen het verzet. Ze nemen echter afstand van de vernielingen en gewelddadigheden. Volgens de indieners wordt het hoog tijd voor een nieuwe regering en een nieuwe sociale en fiscale politiek.

289Tussen indiening van de motie van wantrouwen en de stemming hierover moet minstens 48 uur liggen. De stemming heeft dan ook pas gisteren plaatsgevonden. Voor het aannemen van een motie van wantrouwen moet minstens de helft plus één van de députés vóór de motie stemmen. Er zijn dus minstens 289 vóór stemmers nodig. Er waren gisteren slechts 70 députés die vóór de motie stemden. Deze stemmen waren vrijwel volledig afkomstig van de linkse oppositiepartijen en van de partij van Marine Le Pen. Van de rechtse oppositiepartij Les Républicains heeft slechts één député vóór gestemd. Het was overigens op voorhand duidelijk dat de motie het niet ging halen, want de twee regeringspartijen bezitten een ruime meerderheid in de Assemblée nationale.

3 De indiening van zo’n (spontane) motie van wantrouwen is voor de indienende députés niet zonder gevolg, want het aantal moties van wantrouwen dat hij of zij mag mede-ondertekenen is beperkt tot drie per parlementair jaar; een parlementair jaar loopt van oktober tot juni. De motie van afgelopen dinsdag was niet de eerste van het afgelopen jaar. Het was geloof ik wel de eerste sinds afgelopen oktober.

BRONNEN:

Onderstaande Franse wetsbepalingen zijn afkomstig van DILA. Constitution  Version consolidée au 8 mars 2018https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution.

Assemblée nationale:

Artikel 24 Constitution luidt (gedeeltelijk): Le Parlement vote la loi. Il contrôle l’action du Gouvernement. Il évalue les politiques publiques. Il comprend l’Assemblée nationale et le Sénat.

Motion de censure:

Artikel 49 Constitution luidt (gedeeltelijk): L’Assemblée nationale met en cause la responsabilité du Gouvernement par le vote d’une motion de censure.

Artikel 5 luidt (gedeeltelijk): Le Président de la République est élu pour cinq ans au suffrage universel direct.

Artikel 8 luidt: Le Président de la République nomme le Premier Ministre .Il met fin à ses fonctions sur la présentation par celui-ci de la démission du Gouvernement. Sur la proposition du Premier ministre, il nomme les autres membres du Gouvernement et met fin à leurs fonctions.

Article 9 luidt: Le Président de la République préside le conseil des ministres.

Démission:

Artikel 50 Constitution luidt (gedeeltelijk): Lorsque l’Assemblée nationale adopte une motion de censure (..), le Premier ministre doit remettre au Président de la République la démission du Gouvernement.

Artikel 49 luidt (gedeeltelijk): L’Assemblée nationale met en cause la responsabilité du Gouvernement par le vote d’une motion de censure.

58:

Artikel 49 Constitution luidt (gedeeltelijk): Une telle motion n’est recevable que si elle est signée par un dixième au moins des membres de l’Assemblée nationale.

Le refus:

De motie staat op:

http://www2.assemblee-nationale.fr/static/15/motions_censure/motion_censure_111218.pdf

289:

Artikel 49 Constitution luidt (gedeeltelijk): Le vote ne peut avoir lieu que quarante-huit heures après son dépôt.

Artikel 49 luidt (gedeeltelijk): Seuls sont recensés les votes favorables à la motion de censure qui ne peut être adoptée qu’à la majorité des membres composant l’Assemblée.

3:

Artikel 28 Constitution luidt (gedeeltelijk): Le Parlement se réunit de plein droit en une session ordinaire qui commence le premier jour ouvrable d’octobre et prend fin le dernier jour ouvrable de juin. Le nombre de jours de séance que chaque assemblée peut tenir au cours de la session ordinaire ne peut excéder cent vingt. Les semaines de séance sont fixées par chaque assemblée.

Artikel 49 luidt (gedeeltelijk): Sauf dans le cas prévu à l’alinéa ci-dessous, un député ne peut être signataire de plus de trois motions de censure au cours d’une même session ordinaire et de plus d’une au cours d’une même session extraordinaire.

VRIJDAG 23 NOVEMBER 2018 Zwitserland houdt aanstaande zondag een volksinitiatief over de verhouding tussen verdragen en de grondwet: Volksinitiative Schweizer Recht statt fremder Richter (Selbstbestimmungsinitiative). Welke willen de initiatiefnemers hiermee bereiken? Wat zijn de regels bij Zwitserse volksinitiatieven? Hopelijk heb ik alles goed begrepen.

Volksinitiative Het volksinitiatief is geregeld in de grondwet; er zijn ook nog referenda. Ze kunnen worden gehouden over grondwetswijzigingen, gewone wetten en overheidsbesluiten, maar ook over verdragen en toetreding tot een internationale organisatie. Een referendum gaat in tegenstelling tot een volksinitiatief over een besluit of wet die door regering en volksvertegenwoordiging is aangenomen. Aanstaande zondag gaat het over een volksinitiatief.

Bundesverfassung De initiatiefnemers willen dat de Zwitserse grondwet – Bundesverfassung – boven verdragen komt te staan, zodat bij strijd tussen verdrag en grondwet die laatste voorrang krijgt. Er mogen geen nieuwe verdragen worden gesloten die strijdig zijn met de grondwet. Bestaande verdragen moeten worden aangepast of – als andere verdragspartijen daaraan niet willen meewerken – opgezegd. Overheid en rechters zijn alleen gebonden aan de verdragen waarmee in een referendum is ingestemd. Een uitzondering wordt gemaakt voor fundamentele mensenrechten zoals het folterverbod, het slavernijverbod en het verbod om iemand twee keer te straffen voor dezelfde daad (ne bis in idem). Dergelijke verdragsbepalingen blijven wel voorrang houden op de grondwet.

Teilrevision Het volksinitiatief van aanstaande zondag gaat over een wijziging van enkele grondwettelijke bepalingen, een zogenaamde Teilrevision. De Zwitserse regering en volksvertegenwoordiging ontraden deze grondwetswijziging. De initiatiefnemers kunnen de precieze tekst van de te wijzigen bepalingen voorstellen. Dat is dan een volksinitiatief met ausgearbeitetes Entwurf. Dat is het geval met het volksinitiatief van aanstaande zondag.

100.000 Er zijn honderdduizend steunbetuigingen nodig voor het houden van een volksinitiatief zoals dat van komende zondag. Ze moeten worden verkregen in een periode van anderhalf jaar. Het volksinitiatief van aanstaande zondag heeft ongeveer 116.000 steunbetuigingen verkregen.

Bindend Het Zwitsers volksinitiatief en referendum zijn bindend. De uitslag dat het voorstel is aangenomen, is juridisch bindend. Wetgever en regering mogen die uitslag niet naast zich neerleggen.

Twee meerderheden Voor het aannemen van een voorstel is in elk geval de meerderheid van de uitgebrachte stemmen nodig. Elke Zwitser van 18 jaar of ouder is stemgerechtigd, ook als hij of zij in het buitenland woont. Voor het aannemen van het voorstel van aanstaande zondag is echter meer nodig. Daarvoor is namelijk ook van belang hoe de stemmen zijn verdeeld over de ongeveer 25 kantons die samen Zwitserland vormen. Dat zit als volgt in elkaar. In de meerderheid van de kantons moet een meerderheid van de stemmen voor het voorstel hebben gestemd. Er zijn zes kantons die wat dit betreft slechts elk voor de helft meetellen, zoals kanton Basel-Stadt. De overige kantons tellen elk voor heel mee, zoals St. Gallen. Kantons worden Kantone of Stände genoemd.

Koe bij de hoornen Het is zondag niet het enige voorstel waarover zondag in Zwitserland gestemd wordt. Er zijn nog twee andere. De ene is ook weer een volksinitiatief en ook weer voor een grondwetswijziging. Het gaat over de introductie van overheidssubsidie die het onthoornen van kalveren moet tegengaan, Hornkuh-Initiative. Ook dit initiatief wordt door regering en volksvertegenwoordiging ontraden. De andere is geen volksinitiatief maar een referendum.

BRONNEN:

Over volksinitiatieven en referendum van zondag 25 november 2018: https://www.admin.ch/gov/de/start/dokumentation/abstimmungen/20181125.html

Artikel 139 van de Bundesverfassung der Schweizerischen Eidgenossenschaft luidt (gedeeltelijk): 100 000 Stimmberechtigte können innert 18 Monaten seit der amtlichen Veröffentlichung ihrer Initiative eine Teilrevision der Bundesverfassung verlangen. Die Volksinitiative auf Teilrevision der Bundesverfassung kann die Form der allgemeinen Anregung oder des ausgearbeiteten Entwurfs haben. Eine Initiative in der Form des ausgearbeiteten Entwurfs wird Volk und Ständen zur Abstimmung unterbreitet. Die Bundesversammlung empfiehlt die Initiative zur Annahme oder zur Ablehnung. Sie kann der Initiative einen Gegenentwurf gegenüberstellen.

Artikel 140 luidt (gedeeltelijk): Volk und Ständen werden zur Abstimmung unterbreitet: a. die Änderungen der Bundesverfassung.

Artikel 142 luidt (gedeeltelijk): Die Vorlagen, die dem Volk zur Abstimmung unterbreitet werden, sind angenommen, wenn die Mehrheit der Stimmenden sich dafür ausspricht. Die Vorlagen, die Volk und Ständen zur Abstimmung unterbreitet werden, sind angenommen, wenn die Mehrheit der Stimmenden und die Mehrheit der Stände sich dafür aussprechen. Das Ergebnis der Volksabstimmung im Kanton gilt als dessen Standesstimme. Die Kantone Obwalden, Nidwalden, Basel-Stadt, Basel-Landschaft,

Artikel 136 luidt (gedeeltelijk): Die politischen Rechte in Bundessachen stehen allen Schweizerinnen und Schweizern zu, die das 18. Altersjahr zurückgelegt haben und die nicht wegen Geisteskrankheit oder Geistesschwäche entmündigt sind. Alle haben die gleichen politischen Rechte und Pflichten. Sie können an den Nationalratswahlen und an den Abstimmungen des Bundes teilnehmen sowie Volksinitiativen und Referenden in Bundesangelegenheiten ergreifen und unterzeichnen.

DINSDAG 20 NOVEMBER 2018 Het Canadese Calgary heeft zich teruggetrokken uit de race voor de organisatie van de Olympische Winterspelen van 2026. Dat is gebeurd na een referendum dat vorige week dinsdag onder de inwoners is gehouden. Van de 767.000 inwoners die daaraan mochten meedoen is minder dan de helft gaan stemmen (304.000). Daarvan stemden 132.000 voor de komst van de Winterspelen en 171.000 tegen.

City of Calgary Calgary is een gemeente in de provincie Alberta. De stad telt meer dan een miljoen inwoners.

Council De gemeenteraad, city council, heeft besloten tot het houden van het referendum. Dat is gebeurd in de vergadering van 31 juli.

Councillors De gemeenteraad van Calgary bestaat uit 15 volksvertegenwoordigers, councillors. Daarvan zijn er 14 gekozen in kiesdistricten; in elk kiesdistrict – ward – kiezen de mensen die daar wonen één volksvertegenwoordiger. Bovendien kiezen de inwoners van heel Calgary een burgemeester, mayor of ook wel chief elected official genoemd, hun 15^e volksvertegenwoordiger.

Quorum Het besluit tot het houden van een referendum was niet unaniem. Elk gemeenteraadslid heeft één stem. Als ik het officiële verslag van de vergadering goed heb begrepen, is het besluit genomen met tien stemmen voor en één stem tegen. De gemeenteraad was dus niet voltallig. Maar dat is ook niet nodig: er hoefden slechts 8 councillors aanwezig te zijn.

Vote of the electors De gemeenteraad kan over elk onderwerp waarover zij zelf gaat een referendum houden, vote of the electors geheten. De gemeenteraad is niet juridisch gebonden aan de uitslag van een referendum.

Are you for or are you against? De gemeenteraad heeft de volgende vraag voorgelegd aan haar inwoners. “Are you for or are you against Calgary hosting the 2026 Olympic and Paralympic Winter Games? … I am for Calgary hosting. … I am against Calgary hosting.”

En nu? In de (Nederlandse) krant staat dat de burgemeester van Calgary vooraf heeft aangekondigd ”de uitkomst hoe dan ook te respecteren en bij een meerderheid van de kandidatuur af te zien”. Ik zou zeggen dat de voltallige gemeenteraad daarover gaat. Misschien dat de burgemeester die aankondiging mede namens de gemeenteraad mocht doen. Er is nog geen gemeenteraadsvergadering gehouden sinds het referendum.

BRONNEN:

© Alberta Queen’s Printer, 2018: Municipal Government Act van de Province of Alberta:

Artikel 148 luidt (gedeeltelijk): Unless otherwise provided for in a bylaw under this section, when a municipality is divided into wards, (a) only an elector who is resident in the ward may vote for a councillor in that ward, and (b) councillors are elected for each ward.

Artikel 150 luidt (gedeeltelijk): The chief elected official of a city or town is to be elected by a vote of the electors of the municipality.

Artikel 153 luidt (gedeeltelijk): Councillors have the following duties: to consider the welfare and interests of the municipality as a whole and to bring to council’s attention anything that would promote the welfare or interests of the municipality;

Verslag gemeenteraadsvergadering van Calgary van 30 en 31 juli 2018, zie met name agendapunt 14: https://pub-calgary.escribemeetings.com/FileStream.ashx?DocumentId=67033

Artikel 180 luidt (gedeeltelijk): A council may act only by resolution or bylaw.

Artikel 181 luidt (gedeeltelijk): A bylaw or resolution of council is not valid unless passed at a council meeting held in public at which there is a quorum present.

Artikel 167 luidt (gedeeltelijk): Except as provided in this or another enactment, the quorum of a council is (a) the majority of all the councillors.

Artikel 182 luidt (gedeeltelijk): A councillor has one vote each time a vote is held at a council meeting at which the councillor is present.

Artikel 236 luidt (gedeeltelijk): (1) A council may provide for the submission of a question to be voted on by the electors on any matter over which the municipality has jurisdiction. (2) A vote of the electors under subsection (1) does not bind council.

VENDREDI LE 16 NOVEMBRE 2018 Eind mei heeft de Franse regering drie wetsvoorstellen ingediend voor diverse institutionele hervormingen, zoals de wijze waarop de leden van de Franse Tweede Kamer worden gekozen (het kiesstelsel). Een commissie uit de Franse Tweede Kamer – dat is de Assemblée nationale – heeft één van die wetsvoorstellen al in juli in behandeling genomen. Dat is het wetsvoorstel dat enkele bepalingen uit de Grondwet wil wijzigingen, zoals het recht van Kamerleden om een wetsvoorstel te wijzigen (amendementsrecht). Het kiesstelsel voor de Assemblée nationale is niet in de Grondwet geregeld; de hervorming hiervan staat in een van de andere wetsvoorstellen. Halverwege juli stopten alle parlementaire werkzaamheden voor institutionele hervormingen. En ze zijn tot op heden niet hervat. Waarom niet?

Benalla Dat heeft te maken met de affaire Benalla. Alexandre Benalla was de persoonlijke veiligheidsadviseur van de Franse president Macron. Half juli werd bekend werd dat hij (Benalla!) op 1 mei enkele betogers hardhandig tegen de grond had gewerkt en dat president en regering daarop niet adequaat hebben gereageerd. Benalla’s daden zijn (ook) in Frankrijk misdrijven. Voor de president was dat geen reden om hem te ontslaan. Voor de regering was dat geen reden om politie en justitie in te schakelen. In het parlement liepen de emoties door deze affaire hoog op. Uiteindelijk leidde het tot een parlementaire enquête.

Agenda De affaire Benalla en de parlementaire enquête daarnaar was de reden dat de parlementaire behandeling van de wetsvoorstellen voor institutionele hervormingen werd stopgezet. Het onderwerp werd dus van de agenda van de Assemblée nationale gehaald.

Overeenkomsten De wetsvoorstellen waren ingediend door de Franse regering. Het is meestal de regering die wetsvoorstellen indient. Ook in Nederland is dat het geval. Zowel in Nederland als in Frankrijk mag de regering haar wetsvoorstel tijdens de parlementaire behandeling wijzigen (amenderen) en ook intrekken.

Verschil Tot zover de overeenkomsten tussen Nederland en Frankrijk. Er is echter een belangrijk verschil. Terwijl de Nederlandse Tweede Kamer volledig over haar eigen agenda gaat, is dat in de Franse Assemblée nationale maar gedeeltelijk het geval. Daar gaat ook de Franse regering over de agenda van Assemblée nationale. Maandelijks vult de Assemblée nationale namelijk slechts de helft van haar beschikbare vergadertijd in en vult de Franse regering de andere helft in. De Franse regering bepaalt zodoende wanneer een wetsvoorstel wordt behandeld in het parlement. En het kan ook bepalen dat een wetsvoorstel dat in meer of mindere mate al is behandeld weer van de agenda wordt gehaald, voor kortere of langere tijd. Ongeacht wat de Assemblée nationale daarvan vindt.

5e Republiek Dat is zo geregeld in de Franse Grondwet, sinds 2008. Voor het parlement is deze regeling zelfs een grote verbetering ten opzichte van de jaren daarvoor. In 1958 is de huidige Grondwet ingevoerd, die van de Vijfde Republiek. Tot 2008 was hierin geregeld dat de regering over nagenoeg de hele agenda van de Assemblée nationale ging.

Benalla (vervolg) De Franse regering heeft eind juli besloten dat de drie wetsvoorstellen van de agenda van de Assemblée nationale worden gehaald, tot nader order!

BRONNEN:

Onderstaande Franse wetsbepalingen zijn afkomstig van DILA. Constitution 06.03.2017 https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution.

Artikel 82 Nederlandse Grondwet luidt (gedeeltelijk): Voorstellen van wet kunnen worden ingediend door of vanwege de Koning.

Artikel 39 Franse Constitution luidt (gedeeltelijk): L’initiative des lois appartient au Premier ministre.

Artikel 84 luidt (gedeeltelijk): Zolang een voorstel van wet, ingediend door of vanwege de Koning, niet door de Tweede Kamer is aangenomen, kan het vanwege de regering worden gewijzigd.

Artikel 44 Franse Constitution luidt (gedeeltelijk): Le Gouvernement a le droit d’amendement.

Artikel 86 Nederlandse Grondwet luidt (gedeeltellijk): Zolang een voorstel van wet niet door de Staten-Generaal is aangenomen, kan het door of vanwege de indiener worden ingetrokken

Artikel 48 Franse Constitution luidt (gedeeltelijk): Deux semaines de séance sur quatre sont réservées par priorité, et dans l’ordre que le Gouvernement a fixé, à l’examen des textes et aux débats dont il demande l’inscription à l’ordre du jour.

6 NOVEMBER 2018 De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft vorige week maandag aangekondigd dat ze het voorzitterschap van haar politieke partij niet meer wil verlengen. Merkel is achttien jaar partijvoorzitter geweest. Enkele kandidaten voor de opvolging: Friedrich Merz, Jens Spahn, Annegret Kramp-Karrenbauer. Het CDU houdt eind dit jaar nieuwe voorzittersverkiezingen. Wie mag daarin stemmen?

CDU CDU is de officiële afkorting voor Christlich Demokratische Union Deutschlands. Het is de grootste partij in de Duitse volksvertegenwoordiging (Bundestag).

Partijleider De partijvoorzitter van het CDU is tevens de politieke leider van de partij. Dat gold al voor Konrad Adenauer in de jaren 50 en 60 en in de jaren 70, 80 en 90 ook voor Helmut Kohl. In Nederland is bij mijn weten de partijvoorzitter niet ook partijleider. Partijleider is een ander. Buma, Asscher en Klaver zijn partijleiders maar geen voorzitters van CDA, PvdA en GroenLinks.

Verkiezing De partijvoorzitter van het CDU wordt niet rechtstreeks gekozen door de ruim 400.000 (gewone) leden van de partij. Men kan lid worden vanaf 16 jaar. De statuten van de partij schrijven in plaats daarvan voor dat de partijvoorzitter in functie wordt door de Bundesparteitag wordt gekozen.

Bundesparteitag De Bundesparteitag is een partijorgaan dat bestaat uit ongeveer 1000 leden. Zij kiezen de partijvoorzitter. Wie heeft die 1000 gekozen? Zij zijn gekozen door de CDU in de deelstaten en regio’s. Het aantal afgevaardigden verschilt per deelstaat. Het hangt niet alleen af van het aantal gewone leden in die deelstaat, maar ook van het aantal stemmen dat bij de laatste parlementsverkiezingen is verkregen. Wie in de deelstaat en regio kiest de afgevaardigden? Opnieuw hoeven dat niet de gewone leden te zijn. Het kunnen namelijk wederom afgevaardigden zijn. In dat geval wordt de partijvoorzitter dus gekozen door de afgevaardigden van de afgevaardigden. Dat mag de CDU van de deelstaat zelf beslissen.

Nordrhein-Westfalen In de aan Nederland grenzende deelstaat Nordrhein-Westfalen zijn het in elk geval afgevaardigden die de leden van de Bundesparteitag kiezen. Dat staat in de statuten van het CDU van deze deelstaat. Hier wordt de partijvoorzitter/partijleider dus gekozen door de afgevaardigden van de afgevaardigden (waarmee niet is gezegd dat hierna de gewone leden wel aan bod zijn).

Democratisch? Gewone leden hebben meer zeggenschap als zij de partijvoorzitter/partijleider rechtstreeks kunnen kiezen. Afgevaardigden zijn beter ”ingevoerd” en kunnen daardoor een betere keuze maken. Moeilijke vraag dus.

BRONNEN

Artikelen 4, 6, 6a, 17, 28 en 29 Statuten CDU Duitsland: https://www.cdu.de/system/tdf/media/statutenbroschuere.pdf?file=1

Artikel 25 Staten CDU Nordhein-Westfalen:

https://www.cdu-nrw.de/sites/default/files/media/docs/satzung_cdu_nrw_2018-06-09.pdf

DONDERDAG 1 NOVEMBER 2018 Iets meer dan twee weken geleden – zondag 14 oktober – zijn er in Luxemburg parlementsverkiezingen geweest. De coalitiepartijen hebben weliswaar één zetel verloren maar hun meerderheid behouden. Coalitiepartijen zijn de (liberale) DP, de (sociaal-democratische) LSAP en de (groene) Dei Greng.

Groot-hertogdom Luxemburg is een groothertogdom: een monarchie met een groothertog als monarch. Het land heeft zo’n 600.000 inwoners waarvan iets minder dan de helft buitenlander is (en dus niet de Luxemburgse nationaliteit bezit).

Chambre des Députés Het parlement bestaat uit één Kamer: Chambre des Députés. De Kamer heeft zestig Kamerleden; zij worden voor vijf jaar gekozen. De coalitiepartijen hadden in 2013 32 zetels en hebben er nu nog 31.

Parlementsverkiezingen Zondag 14 oktober waren er dus verkiezingen. Iedereen die meerderjarig is en de Luxemburgse nationaliteit bezit mag én moet gaan stemmen. Voor mensen die ouder zijn dan 75 jaar geldt evenwel geen stemplicht. De helft van de inwoners is buitenlander en mag dus niet aan de verkiezingen deelnemen. Van de andere helft alleen de mensen ouder dan 18 jaar.

Districtenstelsel Bij de parlementsverkiezingen wordt gestemd in kiesdistricten. Er zijn vier districten. In elk district worden een aantal Kamerleden gekozen. In district Oost worden 7 Kamerleden gekozen; in Noord 9; in Centrum 21 en in Zuid 23. Dat is samen 60. Zijn woonplaats bepaalt in welk kiesdistrict de kiezer gaat stemmen.

23 stemmen De kiezer kan net zoveel stemmen uitbrengen als het aantal zetels van zijn kiesdistrict. De kiezer in Noord kan dus 23 stemmen uitbrengen, die van Oost ”slechts” 7. De kiezer mag ook minder stemmen uitbrengen. Hij brengt zijn stem uit op een kandidaat die op een kandidatenlijst (politieke partij) staat. De kiezer in Noord kan dus aan 23 kandidaten een stem geven. Dat hoeven geen kandidaten op dezelfde lijst te zijn: hij kan op elke kandidatenlijst een of meer kandidaten een stem geven of dat slechts doen op enkele kandidatenlijsten. De kiezer heeft dus veel vrijheid. Hij mag bovendien een en dezelfde kandidaat twee stemmen geven. Als hij dat doet, heeft hij er nog 21 over voor de andere kandidaten. Hij kan natuurlijk ook al zijn stemmen geven aan kandidaten die op een en dezelfde lijst staan. Ook dan kan hij een of meer van hen twee stemmen geven. Ten slotte kan hij zijn stem uitbrengen op een lijst (dus niet op een kandidaat van die lijst). In dat geval krijgt elke kandidaat op die lijst één stem. Het aantal kandidaten op een lijst is namelijk nooit groter dan het aantal zetels van het kiesdistrict. De stemmen van een kiezer die meer stemmen uitbrengt dan waarover hij beschikt, zijn allemaal ongeldig.

Voorkeursstem Als een lijst voldoende stemmen heeft gekregen voor een of meer Kamerzetels gaan die zetels naar de kandidaten die de meeste stemmen hebben gekregen. De volgorde op de lijst is dus van geen enkel belang, zelfs niet als twee kandidaten hetzelfde aantal stemmen hebben gekregen. De keuzen die de kiezer met zijn stemmen uitbrengt, worden dus maximaal overgenomen.

BRONNEN

Artikel 1 van de Loi électorale luidt (gedeeltelijk): Pour être électeur aux élections législatives il faut: 1° être Luxembourgeois ou Luxembourgeoise; 2° être âgé de dix-huit ans accomplis au jour des élections; 3° jouir des droits civils et politiques; 4° être domicilié dans le Grand-Duché de Luxembourg; les Luxembourgeois domiciliés à l’étranger sont admis aux élections législatives par la voie du vote par correspondance.

Artikel 89 luidt (gedeeltelijk): Le vote est obligatoire pour tous les électeurs inscrits sur les listes électorales. Les électeurs empêchés de prendre part au scrutin doivent faire connaître au procureur d’Etat territorialement compétent leurs motifs, avec les justifications nécessaires.» Si celui-ci admet le fondement de ces excuses, il n’y a pas lieu à poursuite. Sont excusés de droit: 1. les électeurs qui au moment de l’élection habitent une autre commune que celle où ils sont appelés à voter; 2. les électeurs âgés de plus de 75 ans.

Artikel 117 luidt (gedeeltelijk): Le nombre des députés, par application de l’article 51, alinéa 3 de la Constitution, est fixé comme suit: circonscription Sud: 23 députés; circonscription Est: 7 députés; circonscription Centre: 21 députés; circonscription Nord: 9 députés.

Artikel 121 luidt (gedeeltelijk): Les députés sont élus pour cinq ans.

Artikel 133 luidt (gedeeltelijk): Les députés sont élus au scrutin de liste, avec répartition des députés aux différentes listes, proportionnellement au nombre des suffrages qu’elles ont recueillis

Artikel 135 luidt (gedeeltelijk): Une liste ne peut comprendre un nombre de candidats supérieur à celui des députés à élire dans la circonscription.

Artikel 143 luidt (gedeeltelijk): Chaque électeur dispose d’autant de suffrages qu’il y a de députés à élire dans la circonscription. Il peut attribuer deux suffrages à chacun des candidats jusqu’à concurrence du total des suffrages dont il dispose. L’électeur qui, à l’aide d’un crayon, d’une plume, d’un stylo à bille ou d’un instrument analogue, remplit le cercle blanc de la case placée en tête d’une liste ou qui y inscrit une croix ( + ou x ) adhère à cette liste en totalité et attribue ainsi un suffrage à chacun des candidats de cette liste.

Artikel 145 luidt (gedeeltelijk): Les suffrages donnés à une liste en totalité (suffrages de liste) ou aux candidats individuellement (suffrages nominatifs) comptent tant à la liste pour le calcul de la répartition proportionnelle des sièges entre les listes qu’aux candidats pour l’attribution des sièges dans les listes. Le suffrage exprimé dans la case figurant en tête d’une liste compte pour autant de suffrages de liste qu’il y figure de candidats.

Artikel 147 luidt (gedeeltelijk): Les bulletins nuls n’entrent point en compte pour fixer le nombre des voix. Sont nuls: 2° les bulletins qui expriment plus de suffrages qu’il n’y a de membres à élire;

Artikel 161 luidt (gedeeltelijk): Les sièges sont attribués, dans chaque liste, aux candidats ayant obtenu le plus grand nombre de suffrages. En cas d’égalité de suffrages, est proclamé élu le candidat qui est désigné par tirage au sort par le président du bureau principal de la circonscription.

DINSDAG 30 OKTOBER 2018 Vorige week stond er een groot artikel in de krant over Madonna Thunder Hawk, stamoudste van de Lakota Sioux indianen in de Verenigde Staten. Tunder Hawk verzet zich al vele jaren tegen aantasting van de rechten en stamgebieden van de Lakota Sioux, zoals het in hun gebied aanleggen van een oliepijpleiding en delven van uranium. Ze was in Nederland om steun te vinden voor deze strijd.

Inheemse volkeren De Lakota Sioux indianen in de Verenigde Staten zijn een inheems volk, net als andere indianen in dat land en net als andere volkeren elders, zoals de aboriginals in Australië.

VN Verklaring Voor alle inheemse volken heeft de Verenigde Naties een verklaring vastgesteld: de Verklaring over de rechten van inheemse volkeren. Officieel heet deze verklaring in het Engels: United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples.

Verzet tegen onteigenen De Verklaring verplicht overheden bijvoorbeeld om te voorkomen dat land of delfstoffen van inheemse volkeren tegen hun zin wordt afgenomen, zoals het geval kan zijn bij aanleg van oliepijpleidingen en uraniumwinning.

Algemene Vergadering Het VN-orgaan dat deze Verklaring heeft aangenomen, is de Algemene Vergadering (General Assembly). Elk land dat lid is van de VN, heeft een zetel in de Algemene Vergadering. Er zijn bijna 200 landen lid. Verenigde Staten en Australië zijn beiden lid van de VN.

Resolutie De Verklaring is met een zeer grote meerderheid van stemmen aangenomen in de vorm van een resolutie op 13 september 2007. Elk land had één stem. Verenigde Staten en Australië hebben tegen deze resolutie gestemd. Toch geldt de Verklaring ook voor hen. Resoluties zijn meerderheidsbesluiten en de minderheid is er dus aan gebonden.

Soft law De Verklaring is geen verdrag. Toch heeft het zeker juridische betekenis. Het kan bijvoorbeeld van belang zijn (of worden) voor wat gewoonterecht is in het internationale recht. En gewoonterecht is juridisch bindend.

BRONNEN

Artikel 8 van de United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples (2007) luidt: Lid 1. Indigenous peoples and individuals have the right not to be subjected to forced assimilation or destruction of their culture. Lid 2. States shall provide effective mechanisms for prevention of, and redress for:

(a) Any action which has the aim or effect of depriving them of their integrity as distinct peoples, or of their cultural values or ethnic identities;

(b) Any action which has the aim or effect of dispossessing them of their lands, territories or resources;

(c) Any form of forced population transfer which has the aim or effect of violating or undermining any of their rights;

(d) Any form of forced assimilation or integration;

(e) Any form of propaganda designed to promote or incite racial or ethnic discrimination directed against them.

Artikel 9 van het VN Handvest luidt: The General Assembly shall consist of all the Members of the United Nations. Each Member shall have not more than five representatives in the General Assembly.

Artikel 18 daarvan luidt: Each member of the General Assembly shall have one vote. Decisions of the General Assembly on important questions shall be made by a two-thirds majority of the members present and voting. These questions shall include: recommendations with respect to the maintenance of international peace and security, the election of the non-permanent members of the Security Council, the election of the members of the Economic and Social Council, the election of members of the Trusteeship Council in accordance with paragraph 1 (c) of Article 86, the admission of new Members to the United Nations, the suspension of the rights and privileges of membership, the expulsion of Members, questions relating to the operation of the trusteeship system, and budgetary questions. Decisions on other questions, including the determination of additional categories of questions to be decided by a two-thirds majority, shall be made by a majority of the members present and voting.

DINSDAG 16 OKTOBER 2018 Afgelopen zondag zijn er verkiezingen geweest in de Duitse deelstaat Beieren (Freistaat Bayern). Deze zuidoostelijke Duitse deelstaat telt 13 miljoen inwoners die onder andere wonen in steden als Neurenberg, Regensburg, Augsburg en (hoofdstad) München. Het verkiezingsresultaat is opmerkelijk. Politieke partij CSU (Christlich-Soziale Union) heeft sinds de jaren zestig steeds de absolute meerderheid van de zetels gewonnen, met uitzondering van 2008 waarin dat niet lukte (met slechts drie zetels tekort). Afgelopen zondag heeft CSU ”slechts” 37% van de stemmen gekregen en daarmee slechts 85 van de 205 zetels; deze en hieronder staande cijfers zijn gebaseerd op gegevens die maandag 15 oktober bekend waren.

Landtag Bayern Het oude parlement van deelstaat Beieren – Landtag Bayern – bestaat nu nog uit 180 parlementariërs. De politieke verhoudingen zijn als volgt: CSU (101), SPD (42), Freie Wähler (19) Bündnis/die Grünen (19). Het nieuwe parlement zal bestaan uit 205 parlementariërs. De politieke verhoudingen zijn straks: CSU (85), SPD (22). Freie Wähler (27), Grüne (38), FDP (11) en AfD (22).

Staatsregierung De CSU was in de afgelopen vijftig jaar meestal de enige regeringspartij in Beieren; dat was bijvoorbeeld in de afgelopen vijf jaar het geval. De volgende regering die op een meerderheid in de Landtag kan rekenen zal een regering van verschillende partijen moeten worden. CSU maakt daarvan waarschijnlijk wel deel uit, omdat de andere partijen hebben aangegeven niet met nieuwkomer AfD – Alternative für Deutschland – te willen regeren.

Bundesrat Duitsland bestaat uit 16 deelstaten, Länder geheten. Behalve Beieren zijn dat bijvoorbeeld het aan Nederland grenzende Niedersachsen, Nordrhein-Westfalen en Rheinland-Pfalz. De Duitse senaat – Bundesrat geheten – is bedoeld als een vertegenwoordiging van de Länder.

Mede wetgever De Bundesrat heeft onder andere een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten. Voor veel wetten is haar toestemming nodig en tegen andere wetten kan ze in elk geval bezwaar maken.

Mitglieder De Bundesrat bestaat uit 69 leden, Mitglieder geheten. Dat zijn steeds drie tot zes bewindslieden per deelstaat. Elk lid heeft één stem; een lid mag ook namens de afwezige leden van zijn land stemmen. Het aantal bewindslieden van een deelstaat dat naar Berlijn mag gaan (want daar is de Bundesrat gehuisvest) hangt af van het inwonertal: de kleinste deelstaten mogen er drie sturen en de grootste zes. Beieren behoort tot de grootste deelstaten en mag dus zes bewindslieden sturen.

En bloc De aanwezige bewindslieden van een deelstaat stemmen allemaal hetzelfde, ze stemmen met andere woorden ”en bloc”. Op regeringsniveau is dus overlegd over wat er gestemd wordt. De Landtag hoeft daarbij niet te worden betrokken.

Bundesoppositionsrat Als na deelstaatverkiezingen de politieke samenstelling van de regering van de deelstaat wijzigt – bijvoorbeeld doordat een éénpartijregering verandert in een coalitiepartijenregering – zal dat er in de praktijk toe kunnen leiden dat de bewindslieden van die deelstaat anders gaan stemmen in de Bundesrat. Deelstaatverkiezingen worden in Duitsland niet op dezelfde dag gehouden. Afgelopen zondag was Beieren aan de beurt. Hessen volgt over twee weken. Rheinland-Pfalz in het voorjaar van 2021. Nordrhein-Westfalen in het voorjaar van 2022. Niedersachsen in het najaar van 2022. Om enkele voorbeelden te geven. De politieke verhoudingen – de verhoudingen tussen de politieke partijen zoals CDU/CSU, SDP, FDP, Grünen, AfD – veranderen dus constant maar wel heel geleidelijk. Dat kan ertoe leiden dat de politieke meerderheid in de Bundesrat tijdelijk afwijkt van die in de Duitse Tweede Kamer (Bundestag). En dat kan er weer toe leiden dat de senatoren van de Bundesrat zich bij hun stemgedrag meer laten leiden door (nationale) partijpolitieke belangen dan door de belangen van hun deelstaat. Men spreekt dan van Bundesoppositionsrat. Het verkiezingsresultaat van afgelopen zondag leidt in elk geval tot een andere regering in Beieren.

BRONNEN

Art 51 Grundgesetz luidt: Der Bundesrat besteht aus Mitgliedern der Regierungen der Länder, die sie bestellen und abberufen. Sie können durch andere Mitglieder ihrer Regierungen vertreten werden. Jedes Land hat mindestens drei Stimmen, Länder mit mehr als zwei Millionen Einwohnern haben vier, Länder mit mehr als sechs Millionen Einwohnern fünf, Länder mit mehr als sieben Millionen Einwohnern sechs Stimmen. Jedes Land kann so viele Mitglieder entsenden, wie es Stimmen hat. Die Stimmen eines Landes können nur einheitlich und nur durch anwesende Mitglieder oder deren Vertreter abgegeben werden.

Art 50 luidt: Durch den Bundesrat wirken die Länder bei der Gesetzgebung und Verwaltung des Bundes und in Angelegenheiten der Europäischen Union mit.

11 OKTOBER 2018 Afgelopen dinsdag stond er een groot artikel in de krant over twee broers die met elkaar strijden voor het burgemeesterschap van het Belgische Bastogne (of Bastenaken). Bastogne is een Waalse gemeente van 15000 inwoners dichtbij de grens met Luxemburg. Het maakte in de koude decembermaand van 1944 deel uit van het Ardennenoffensief. Nu in 2018 wordt er om iets anders – en bovendien zonder geweld – gestreden: het burgemeesterschap. De gemeenteraadsverkiezingen van komende zondag spelen een belangrijke rol bij wie burgemeester wordt. De partij van de ene broer is de Centre democrate humaniste (cdH); de partij van de andere broer is de Citoyens Positifs. De eerstgenoemde is de zittende burgemeester. Deze bijdrage gaat over de eisen waaraan iemand moet voldoen om burgemeester te kunnen worden en wie haar of hem kiezen. Dat betreft dan de bourgmestre in Wallonië, want in Vlaanderen is het anders geregeld.

Belg Het burgemeesterschap staat alleen open voor mensen met de Belgische nationaliteit. Een burgemeester in Nederland moet evenzo de Nederlandse nationaliteit bezitten.

Gemeenteraadslid De burgemeester móet gekozen worden uit de gemeenteraadsleden, uitzonderingen daargelaten. In Nederland mág een burgemeester zelfs geen gemeenteraadslid zijn.

Collegepartij De burgemeester moet gekozen zijn als gemeenteraadslid voor een collegepartij. Een collegepartij is een partij die het collegeakkoord – pacte de majorité – heeft ondertekend en minstens één wethouder of de burgemeester levert. In het collegeakkoord is onder andere afgesproken wie de wethouders – échevins – worden. Uiteraard wordt het collegeakkoord pas na de verkiezingen gesloten. Ook wethouders worden in de regel uit de gemeenteraad gekozen; althans in beginsel, want als hierdoor een slechte man/vrouw verhouding ontstaat, wordt deze regel doorbroken. Nog even een puntje op de i gezet: het zijn niet de collegepartijen die het collegeakkoord tekenen, maar de gemeenteraadsfracties van die partijen. De absolute meerderheid van elk van die fracties moet het akkoord tekenen.

Grootste collegepartij De collegepartij die bij de verkiezingen de meeste stemmen heeft gehaald, levert de burgemeester. Het gaat dus niet om de grootste partij, maar om de grootste collegepartij.

Meeste voorkeurstemmen Burgemeester wordt het gemeenteraadslid van de grootste collegepartij die de meeste voorkeursstemmen heeft gekregen. In de praktijk zal dat de lijsttrekker zijn. Als die persoon dat niet wil, dan mag het gemeenteraadslid dat na hem of haar de meeste voorkeurstemmen heeft gehaald burgemeester worden (en zo voort). De vechtende broers in Bastogne zijn beiden lijsttrekker van hun partij.

Nederland In Nederland wordt de burgemeester benoemd door de regering nadat de gemeenteraad een aanbeveling met daarop twee personen heeft gedaan. Ik weet niet in hoeverre bij de benoeming rekening wordt gehouden met de politieke verhoudingen in de gemeente.

BRONNEN

Artikel L1123-4 van de (Waalse) Code de la démocratie locale et de la décentralisation luidt (gedeeltelijk): §1er. Est élu de plein droit bourgmestre, le conseiller de nationalité belge qui a obtenu le plus de voix de préférence sur la liste qui a obtenu le plus de voix parmi les groupes politiques qui sont parties au pacte de majorité

§2. Si le conseiller visé au §1er renonce à exercer cette fonction ou s’il doit cesser définitivement d’exercer celle-ci, est élu de plein droit bourgmestre le conseiller de nationalité belge qui, après lui, a obtenu, dans le même groupe politique, le nombre le plus important de voix lors des dernières élections, et ainsi de suite.

Artikel L1123-1 van de (Waalse) Code de la démocratie locale et de la décentralisation luidt (gedeeltelijk): §2. Le projet de pacte comprend l’indication des groupes politiques qui y sont parties, l’identité du bourgmestre, des échevins ainsi que celle du président du conseil de l’action sociale pressenti si la législation qui lui est applicable prévoit sa présence au sein du collège communal. Il présente des personnes de sexe différent. Le projet de pacte est signé par l’ensemble des personnes y désignées et par la majorité des membres de chaque groupe politique dont au moins un membre est proposé pour participer au collège. §5. Si, en cours de législature, tous les membres du collège démissionnent, le pacte de majorité est considéré comme rompu. Le bourgmestre peut également être désigné hors conseil.

Art. L1123-8 van de (Waalse) Code de la démocratie locale et de la décentralisation luidt (gedeeltelijk): §2. Les échevins sont élus parmi les membres du conseil.

Il est dérogé à la règle prévue à l’alinéa précédent pour l’un des échevins si tous les conseillers des groupes politiques liés par le pacte de majorité sont du même sexe.

Artikel 63 (Nederlandse) Gemeentewet luidt: Voor de benoembaarheid tot burgemeester is het Nederlanderschap vereist.

Artikel 68 (Nederlandse) Gemeentewet luidt (gedeeltelijk): De burgemeester is niet tevens lid van een raad.

Artikel 61 (Nederlandse) Gemeentewet luidt (gedeeltelijk): De burgemeester wordt bij koninklijk besluit op voordracht van Onze Minister benoemd voor de tijd van zes jaar. De raad zendt Onze Minister binnen vier maanden nadat de gelegenheid tot sollicitatie voor de functie is gegeven een aanbeveling inzake de benoeming. Deze aanbeveling omvat twee personen. In een bijzonder, door de raad te motiveren geval, kan worden volstaan met een aanbeveling waarop één persoon vermeld staat. Onze Minister slaat geen acht op een enkelvoudige aanbeveling, indien naar zijn oordeel geen sprake is van een bijzonder geval. Onze Minister volgt in zijn voordracht in beginsel de aanbeveling, met inbegrip van de daarop gehanteerde volgorde, tenzij zwaarwegende gronden aanleiding tot afwijking geven. Een afwijking wordt gemotiveerd.

DINSDAG 9 OKTOBER 2018 In een Nederlandse krant stond eind september een groot artikel over twee vrouwelijke Republikeinse senatoren wiens stem waarschijnlijk beslissend zou worden voor het al dan niet benoemen van Brett Kavanaugh tot rechter in het Amerikaanse Hooggerechtshof: Lisa Murkowski en Susan Collins. De senaat heeft afgelopen vrijdag en zaterdag Kavanaugh gekozen, met een minieme meerderheid. Collins heeft vóór gestemd maar Murkowski heeft als enige Republikein vrijdag tegen gestemd. Murkowski is senator voor Alaska. Zij is dat al sinds 2004. Ook in 2010 heeft ze de verkiezingen gewonnen. Dat was heel bijzonder, want de officiële kandidaat van de Republican Party was iemand anders (namelijk de Tea Party-kandidaat)

Senate De Senaat bestaat uit 100 leden. De burgers van elke Amerikaanse (deel)staat kiezen twee senatoren. Een senator wordt gekozen voor zes jaar.

Primaries Murkowski was bij de verkiezingen van 2010 niet de officiële kandidaat van de Republican Party (en ook niet van een andere partij). Zij had de voorverkiezingen in de Republican Party verloren van de Tea Party-kandidaat. Daardoor stond ze niet op het stembiljet. Alleen de winnaren van de voorverkiezingen – primaries geheten – in de Republican Party en de Democratic Party staan namelijk op het stembiljet. Er is altijd maar één winnaar bij primaries: dat is de kandidaat die de meeste stemmen heeft gekregen. Republican Party en Democratic Party hebben dus elk één kandidaat op het stembiljet. Er kunnen daarnaast nog andere kandidaten op het stembiljet staan, maar die zijn dan niet verbonden met één van deze twee politieke partijen.

General elections ballot De kiezer geeft op het stembiljet – general election ballot – aan op welke kandidaat hij zijn stem uitbrengt. Hij doet dat door in de daarvoor bestemde (ovale) ruimte naast de naam van die kandidaat bijvoorbeeld een streep, kruis of cirkel te maken. In Alaska is er wat betreft het stemmen op een kandidaat dus meer ”handelingsvrijheid” dan in Nederland waar hij alleen een daarvoor bestemd wit stipje rood mag kleuren!

Write in De Amerikaanse kiezer mag er in het stemhokje ook voor kiezen om de naam van een ander op het stembiljet te schrijven, een ander iemand dan de kandidaten dan de namen van de kandidaten die op het stembiljet gedrukt staan. Daarvoor is een speciale plek gereserveerd op het stembiljet. De kiezer die hiervoor kiest moet bovendien een streep, kruis of cirkel maken in de daarvoor bestemde (ovale) ruimte ernaast. De kiezer die dit doet, maakt een write in vote. Eigenlijk moet de opgeschreven naam volledig zijn en helemaal juist zijn gespeld, maar als dit niet het geval is en toch duidelijk is wie de kiezer bedoelt, dan telt zijn stem gewoon mee. Het is evenwel expliciet verboden om een sticker met daarop de volledige naam op het stembiljet te plakken! Voor de volledigheid: write in votes kunnen alleen (geldig) worden uitgebracht op mensen die hebben verklaard dat ze daarvoor open staan.

Senator De persoon die de meeste stemmen heeft gekregen, heeft de senaatsverkiezingen gewonnen. Dat kan dus iemand zijn wiens naam als kandidaat was voorgedrukt op het stembiljet. Maar het kan ook een ander iemand zijn wiens naam op het stembiljet door de kiezer in het stemhokje is bijgeschreven. Dat is Lisa Murkowski overkomen in 2010. Haar naam stond niet voorgedrukt op het stembiljet maar ze heeft dankzij write in votes toch de meeste stemmen gekregen. Dat lijkt me een bijzondere prestatie!

BRONNEN

Section 3 van de Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): The Senate of the United States shall be composed of two Senators from each State, chosen by the Legislature thereof, for six Years; and each Senator shall have one Vote.

Article XVII (Amendment 17) luidt gedeeltelijk: The Senate of the United States shall be composed of two Senators from each State, elected by the people thereof, for six years; and each Senator shall have one vote. The electors in each State shall have the qualifications requisite for electors of the most numerous branch of the State legislatures.

Artikel 15.25.100 van de Alaska Statutes luidt: The director shall place the name of the candidate receiving the highest number of votes for an office by a political party on the general election ballot.

Artikel 15.25.010 luidt (gedeeltelijk): Candidates for the elective national legislative offices shall be nominated in a primary election by direct vote of the people in the manner prescribed by this chapter. A voter registered as affiliated with a political party may vote that party’s ballot. A voter registered as nonpartisan or undeclared rather than as affiliated with a particular political party may vote the political party ballot of the voter’s choice unless prohibited from doing so under AS 15.25.014. A voter registered as affiliated with a political party may not vote the ballot of a different political party unless permitted to do so under AS 15.25.014.

Artikel 15.15.360 luidt: (a) The election board shall count ballots according to the following rules:

(1) A voter may mark a ballot only by filling in, making “X” marks, diagonal, horizontal, or vertical marks, solid marks, stars, circles, asterisks, checks, or plus signs that are clearly spaced in the oval opposite the name of the candidate, proposition, or question that the voter desires to designate.

(5) The mark specified in (1) of this subsection shall be counted only if it is substantially inside the oval provided, or touching the oval so as to indicate clearly that the voter intended the particular oval to be designated.

(b) The rules set out in this section are mandatory and there are no exceptions to them. A ballot may not be counted unless marked in compliance with these rules.

(d) Write-in votes shall be counted according to the following rules:

(2) in order to vote for a write-in candidate, the voter must write in the candidate’s name in the space provided and fill in the oval opposite the candidate’s name in accordance with (a)(1) of this section;

(3) a vote for a write-in candidate shall be counted if the oval is filled in for that candidate and if the name of the candidate, as it appears on the write-in declaration of candidacy, or the last name of the candidate is written in the space provided;

(5) in counting votes for a write-in candidate, the director shall disregard any abbreviation, misspelling, or other minor variation in the form of the name of a candidate if the intention of the voter can be ascertained.

Artikel J 26 (Nederlandse) Kieswet luidt (gedeeltelijk): De kiezer gaat na ontvangst van het stembiljet naar een stemhokje en stemt aldaar door een wit stipje, geplaatst vóór de kandidaat van zijn keuze, rood te maken.

Artikel 15.15.361 Alaska Statutes luidt: Affixing stickers on a ballot in an election to vote for a write-in candidate is prohibited.

Artikel 15.15.365 luidt: (a) Write-in votes on a general election ballot shall be counted for a candidate only if the aggregate of all votes cast for all write-in candidates for the particular office is

(1) the highest number of votes received by any candidate for the office; or

(2) the second highest number of votes received by any candidate and the difference between the total number of votes received by the candidate having the highest number of votes and the aggregate of all votes cast for all write-in candidates for the office is less than the percentage necessary for a recount at the state’s cost under AS 15.20.450.

(b) Write-in votes that do not meet the requirements of this section may not be individually counted under this section.