WOENSDAG 4 DECEMBER 2019 De Navo bestaat 70 jaar en dat wordt vandaag officieel gevierd met een belangrijke Navo-bijeenkomst. Maar wat is dat eigenlijk, de Navo?
VERDRAG De Navo is een afkorting voor Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. De organisatie is in het leven geroepen met het Noord-Atlantisch Verdrag. Dit verdrag is in twee officiële talen opgesteld, het Engels en het Frans. Navo heet in het Engels North Atlantic Treaty Organisation (Nato) en in het Frans Organisation du traité de l’Atlantique nord (Otan).
IN 1949 is de Navo opgericht. Nederland behoorde samen met de Verenigde Staten en Canada bij de eerste twaalf landen die er lid van werden. Inmiddels zijn er 29 lidstaten. Al onze buurlanden zijn bij de Navo. EU-landen hoeven niet per se Navo-lid te zijn. Zo zijn Finland, Zweden, Oostenrijk en Ierland geen lid. Bovendien hoeft een Europees land geen EU-land te zijn. Zo zijn ook Turkije en Montenegro Navo-lid.
MILITAIR BONDGENOOTSCHAP In het verdrag is afgesproken dat alle lidstaten bij een gewapende aanval op één van hen die lidstaat zullen bijstaan, zo nodig met ”gebruik van gewapende macht” (artikel 5). De Navo is dus een militair bondgenootschap. Maar wat betekent dit bij cyberaanvallen en aanvallen op een satelliet? Dat is nog niet duidelijk. Tegelijkertijd is trouwens afgesproken dat elke lidstaat werkt aan haar militaire defensie door ”voortdurend en op doelmatige wijze zich zelf te versterken”. De Amerikanen vinden dat veel Europese landen, waaronder Nederland, dat niet genoeg doen.
DE NOORD-ATLANTISCHE RAAD is het hoogste bestuursorgaan van de Navo. De raad bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten. Elke lidstaat stuurt één vertegenwoordiger. De vergaderingen worden op het Navo-hoofdkwartier gehouden; sinds enkele jaren ligt dat in Brussel. Vergaderd wordt aan een ronde tafel, de tafelschikking is in alfabetische volgorde van lidstaten.
GEEN VRIJ MANDAAT Er wordt minstens een keer per week vergaderd. Meestal zijn dat vergaderingen van de vaste vertegenwoordigers, ambassadeurs genaamd. De vaste vertegenwoordiger van Nederland heet Marisa Gerards. Deze vertegenwoordigers stemmen mét last en mét ruggespraak van hun regering. Anders dan Tweede Kamerleden en gemeenteraadsleden hebben ze dus geen vrij mandaat.
TOP Enkele keren per jaar bestaat de raad uit de ministers van de lidstaten, ministers van Buitenlandse Zaken of van Defensie. Heel af en toe zijn het de premiers of presidenten van de lidstaten die de raad vormen, een Navo-top. Zo’n Navo-top is er er vandaag. Trump, Trudeau, Rutte, Johnson, Merkel, Frederiksen, Wilmès, Erdogan, Djukanovic en vele anderen – waaronder Macron – zullen er bij zijn. De top wordt dit keer bij wijze van uitzondering in Londen gehouden; Londen was het ook het eerste Navo-hoofdkwartier.
VETO Maar hoe de raad ook is samengesteld, besluiten kan de raad alleen nemen als iedereen het ermee eens is. Elke lidstaat kan dus een besluit tegenhouden. Elke lidstaat heeft met andere woorden het recht van veto, ongeacht haar grootte of militaire kracht.
DE SECRETARIS-GENERAAL is de voorzitter van de raad. Dat is tegenwoordig Jens Stoltenberg, uit Noorwegen. Drie Nederlanders zijn hem voorgegaan; de laatste was Jaap de Hoop Scheffer, van 2004 tot 2009.
MILITAIR OPPERBEVEL van de Navo is altijd in handen van een Amerikaanse generaal. De eerste opperbevelhebber was Dwight Eisenhower, later president van de VS. Een andere bekende opperbevelhebber was in de jaren zeventig Alexander Haig, later minister van Buitenlandse Zaken onder Ronald Reagan.
(Mr. Leon)