DINSDAG 22 MEI 2018. De vereniging Beter Onderwijs Nederland (BON) gaat twee universiteiten voor de rechter dagen, omdat zij zonder geldige reden het onderwijs in veel van hun bachelor- en masteropleidingen alleen nog maar in het Engels geven. Dat zou in strijd zijn met de wet. Over welke wet gaat het hier? En wat staat er in die wet? Het gaat hier over de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Daarin staat dat universiteiten hun onderwijs zoals voor bachelor- en masteropleidingen in het Nederlands moeten geven. Zij mogen weliswaar van deze regel afwijken door het onderwijs (bijvoorbeeld) in het Engels te geven, maar alleen als dat noodzakelijk is vanwege de specifieke aard, inrichting of kwaliteit van het onderwijs of vanwege de herkomst van de studenten. De wet staat ook enkele andere redenen toe om af te wijken van onderwijs in het Nederlands, maar die zijn voor de rechtszaak onbelangrijk. De universiteit die met een beroep op de genoemde redenen Engelstalig onderwijs wil geven, moet hiervoor een gedragscode vaststellen en naleven. In de Gedragscode voertalen van de universiteit Twente – een van de universiteiten waartegen de rechtszaak wordt aangespannen – staat dat het bachelor-onderwijs in het Nederlands wordt gegeven, tenzij het in het Engels wordt gegeven. In deze gedragscode staat verder dat (al) het masteronderwijs in het Engels wordt gegeven. De redenen voor Engelstalige masters zijn volgens de gedragscode gelegen in ”de specifieke aard, inrichting en/of kwaliteit van het onderwijs”. Meer staat er niet. Is daarmee de noodzaak van Engelstalige masters zijn aangetoond, zoals de wet eist? De gedragscode stelt bovendien enkele voorwaarden aan Engelstalig onderwijs: het mag niet ten koste gaan van de kwaliteit of studeerbaarheid van het onderwijs; zowel aan docenten als aan studenten worden taalvaardigheidseisen gesteld; in het Onderwijs- en Examenreglement van elke opleiding moet zijn vastgelegd hoe aan deze voorwaarden wordt voldaan.
Artikel 7.2 Wet hogere onderwijs en wetenschappelijk onderzoek luidt: Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands. In afwijking van de eerste volzin kan een andere taal worden gebezigd:
a. wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft,
b. wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige docent gegeven wordt, of
c. indien de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt, overeenkomstig een door het instellingsbestuur vastgestelde gedragscode.
Gedragscode voertalen van de Universiteit Twente (UT) (maart 2010) luidt (gedeeltelijk):
Artikel 1. Het bacheloronderwijs aan de UT wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands. In afwijking van de eerste volzin kan in een bacheloropleiding een andere taal worden gebezigd: wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft, wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige docent gegeven wordt, of indien de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt.
Artikel 2. Het masteronderwijs aan de UT wordt Engelstalig gegeven, aangezien de specifieke aard, de inrichting en de kwaliteit van het onderwijs daartoe noodzaakt.
Artikel 3. Ten aanzien van de bepalingen in artikel 2 en artikel 3 gelden de volgende voorwaarden: het is de verantwoordelijkheid van de opleidingen om te voorkomen dat het Engelstalig aanbieden van het onderwijs en het Engelstalig afnemen van examens ten koste gaat van de kwaliteit en studeerbaarheid van het onderwijs; om de kwaliteit van het Engelstalig onderwijs te garanderen dienen alle docenten die bij het uitoefenen van hun onderwijstaken Engels als voertaal hanteren aantoonbaar te beschikken over het niveau van Engelse taalvaardigheid, dat nodig is om de betreffende onderwijstaak naar behoren uit te voeren; om de kwaliteit van het Engelstalig onderwijs te garanderen dienen alle studenten die wensen deel te nemen aan het betreffende onderwijs en de daaraan verbonden examens, aantoonbaar te beschikken over de daartoe benodigde Engelse taalvaardigheid.
Artikel 4. In het Onderwijs- en Examenreglement (OER) van iedere opleiding dient te zijn vastgelegd welke voertaal wordt gehanteerd binnen de betreffende opleiding. Voor de Engelstalige opleidingen geldt dat in het OER dient te zijn vastgelegd op welke wijze de opleiding garandeert, dat wordt voldaan aan de daaraan verbonden voorwaarden, zoals gesteld in artikel 3.