DINSDAG 16 APRIL 2019 Jongerenbeweging Exxpose heeft vorige week woensdag een burgerinitiatief ingediend bij de Tweede Kamer. Het heet ”Ik ben onbetaalbaar” en heeft als onderwerp de strafbaarstelling van prostitutiebezoek. De wetgever moet het kopen van seksuele diensten strafbaar maken, omdat prostitutie de waardigheid van prostituee en bezoeker aantast. Bij indiening stond het aantal steunverklaringen op ruim 40 duizend.
Voorstel Met een burgerinitiatief wordt aan de Tweede Kamer voorgesteld om een onderwerp te behandelen. Een burgerinitiatief kan bijvoorbeeld de behandeling van een wijziging van het Wetboek van Strafrecht voorstellen.
Kamercommissie Nadat het burgerinitiatief bij de Tweede Kamer is ingediend, gaat eerst een speciale Kamercommissie toetsen of het aan alle voorwaarden voldoet. Dat is de commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven.
Voorwaarden Ten eerste moet het burgerinitiatief gaan over een onderwerp waarover de centrale overheid gaat, dus bijvoorbeeld niet waarover gemeente of provincie gaan. Ten tweede mag de Tweede Kamer over dit onderwerp geen besluit hebben genomen in de afgelopen twee jaren. De Kamer kan een onderwerp behandelen zonder er een besluit over te nemen. Een Kamerbesluit is bijvoorbeeld de aanvaarding of verwerping van een motie. Veel burgerinitiatieven lopen hierop stuk. Vorig jaar gebeurde dat bijvoorbeeld bij die voor een (beter) werkende kinderpardonregeling en bij die voor een beter politiepensioen. In 2016 was dat het geval bij die voor de invoering van een basisinkomen. Er zijn ook burgerinitiatieven die wel deze voorwaarde voldoen, zoals die voor de aanpak van internetpesters, uit 2016. Dit laatste burgerinitiatief wilde dat wettelijk wordt vastgelegd in welke gevallen providers verplicht zijn om hen ter beschikking staande accountgegevens te verstrekken, bijvoorbeeld in geval van bedreiging, identiteitsfraude en het «posten» van seksueel getinte filmpjes (wraakporno) via de bewuste account.
Farao Ten derde mag het burgerinitiatief geen voorstel inhouden dat in strijd is met de Grondwet. Heel soms blijkt ook dat een sta-in-de-weg, zoals bij die uit 2015 om Arjen Lubach – bekend van radio en tv – tot Eerste farao der Nederlanden te benoemen en om van zijn verjaardag een nationale feestdag te maken.
40.000 Ten vierde moeten minstens 40 duizend mensen het burgerinitiatief steunen; een steunverklaring kan ook op een website worden gegeven. Alleen de steunbetuigingen van hen die mogen stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen tellen mee: alleen die van Nederlandse meerderjarigen dus. Van iedereen moeten de personalia zijn vastgelegd. Soms blijkt ook dat een obstakel, zoals bij het burgerinitiatief uit 2017 om voor patiënten met MS (multiple sclerose) stamceltherapie mogelijk te maken en collectief te vergoeden.
Kamer Voor het burgerinitiatief dat de toetsing doorstaat, doet de commissie een behandelvoorstel aan de Tweede Kamer. De Kamer gaat vervolgens al dan niet akkoord met de uitgevoerde toetsing en het behandelvoorstel. De Kamer zal meestal wel akkoord gaan. In de praktijk komt het behandelvoorstel er ten eerste op neer dat het burgerinitiatief in handen wordt gesteld van de vaste Kamercommissie die gaat over het onderwerp uit het burgerinitiatief. Het burgerinitiatief van vorige week woensdag zal daarom in handen worden gesteld van de vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid. Ten tweede dat de indieners hun burgerinitiatief mogen toelichten in die vaste Kamercommissie. Ten derde dat de commissiebehandeling ertoe leidt dat de Kamer een standpunt over het burgerinitiatief zal innemen. Dat was ook het behandelvoorstel voor het burgerinitiatief over de aanpak van internetpesters, uit 2016. Dit burgerinitiatief had zoals gezegd de toetsing doorstaan en is daarna behandeld in de vaste Kamercommissie voor – wat toen nog heette– Veiligheid en Justitie. Na behandeling heeft deze commissie de minister om een reactie op het burgerinitiatief gevraagd en stelt ze de Kamer voor om ”het burgerinitiatief te agenderen voor een plenair debat, waarna daarover en over eventuele moties kan worden gestemd”. Ik heb niet kunnen achterhalen wat er vervolgens mee is gebeurd. Vergaderingen van Kamer en vaste Kamercommissies zijn trouwens openbaar.
Ook als niet aan alle voorwaarden is voldaan, wordt soms toch behandeling in een vaste Kamercommissie voorgesteld mét gelegenheid voor de initiatiefnemers om daarin een toelichting te geven. Dat was bijvoorbeeld het geval met de burgerinitiatieven voor een beter politiepensioen en voor de invoering van een basisinkomen. Beide voorstellen zijn door de Kamer overgenomen.
Gelderland Burgerinitiatieven kunnen ook bij provincies en gemeenten worden ingediend. Daarmee kan dan de agenda van die gemeenteraad of die Provinciale Staten worden beïnvloed. Provincie en gemeente regelen zelf de voorwaarden en rechtsgevolgen van zo’n burgerinitiatief. Zo kan in Gelderland voor bijna alle onderwerpen waarover Provinciale Staten gaat een burgerinitiatief worden ingediend. Nodig zijn 750 steunverklaringen van Gelderlanders van 16 jaar of ouder. Een burgerinitiatief dat aan alle voorwaarden voldoet, moet – zo snel mogelijk – op de agenda van Provinciale Staten komen. Anders dan bij de Tweede Kamer is Provinciale Staten van Gelderland dus verplicht om het burgerinitiatief te agenderen.
Geen referendum Het burgerinitiatief is iets anders dan het referendum. Tot juli vorig jaar kon een landelijk referendum worden gehouden over wetten en verdragen die al waren tot stand gekomen. Daarmee konden recente wetten en verdragen worden afgewezen. Zo’n afwijzing leidde niet automatisch tot hun intrekking: de uitslag was slechts raadgevend. Een referendum werd op dezelfde manier georganiseerd als verkiezingen: men bracht zijn stem uit in een stembureau. Het was allemaal geregeld in een wet: de Wet raadgevend referendum. Lang heeft die wet niet bestaan: hij trad pas in 2015 in werking.
Bordeelverbod Tot zo’n twintig jaar geleden stond de exploitatie van prostitutie door houders van bordelen of ramen in het Wetboek van Strafrecht, net als het soeteneur (pooier) zijn. Prostitutiebezoek was geen strafbaar feit, net zomin als prostitutie.
BRONNEN:
”Voorstel”
Artikel 132a van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Het burgerinitiatief is een voorstel om een onderwerp voor behandeling door de Kamer voor te dragen en is gericht op de vervaardiging, wijziging of intrekking van een wettelijke regeling dan wel op het te voeren regeringsbeleid.
”Kamercommissie”
Artikel 20 van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Er is een commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven, waarvan de werkwijze bij afzonderlijk door de Kamer vast te stellen reglement wordt geregeld. Zij is belast met het uitbrengen van verslag over alle door de Kamer of een commissie van de Kamer in haar handen gestelde verzoekschriften en burgerinitiatieven. De commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven toetst of een burgerinitiatief voldoet aan de ontvankelijkheidscriteria, genoemd in artikel 132a, en aan de vormvereisten, vastgesteld in het in het eerste lid bedoelde reglement.
”Voorwaarden” en ”Farao”
Artikel 132a van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Het burgerinitiatief kan niet betreffen:a. een aangelegenheid van een decentrale overheid; b. een vraag over, klacht of bezwaar tegen het regeringsbeleid; c. een onderwerp waarover korter dan twee jaar voor indiening van het burgerinitiatief door de Kamer een besluitis genomen, behoudens in het geval van substantiële en voldoende concrete nieuwe feiten of omstandigheden die ten tijde van de beraadslaging over het onderwerp in de Kamer niet bekend waren; d. belastingen en begrotingen; e. zaken die in strijd zijn met de Grondwet en de goede zeden.
Burgerinitiatief Kinderpardon: Tweede Kamer, vergaderjaar 2018–2019, 35 035, nr. 7; burgerinitiatief Politiepensioen: Tweede Kamer, vergaderjaar 2017–2018, 34 790, nr. 7; burgerinitiatief Basisinkomen: Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 564, nr. 3; burgerinitiatief Internetpesters aangepakt: Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 564, nr. 1; burgerinitiatief Farao der Nederlanden: Tweede Kamer, vergaderjaar 2015–2016, 34 307, nr. 17
”40.000”
Artikel 9a van het Reglement voor de commissie voor de verzoekschriften en de burgerinitiatieven luidt (gedeeltelijk): Om een burgerinitiatief voor onderzoek door de commissie in aanmerking te doen komen, dient het burgerinitiatief te bevatten: a. naam, adres, geboortedatum en handtekening van een of meer natuurlijk personen; b. een bijlage waaruit blijkt dat ten minste 40 000 natuurlijke personen het voorstel steunen door bekendmaking van hun naam, geboortedatum en handtekening; c. een nauwkeurige omschrijving van het voorstel alsmede een nauwkeurige motivering daarvan.
Artikel 10 luidt: Een burgerinitiatief komt slechts voor onderzoek door de commissie in aanmerking indien de personen bedoeld in het vorige artikel kiesgerechtigd zijn voor de verkiezing van de leden van de Kamer.
Burgerinitiatief Stamceltherapie voor mensen met MS in Nederland: Tweede Kamer, vergaderjaar 2017–2018, 34 790, nr. 4
”Kamer”
Artikel 4 van het Reglement voor de commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven luidt (gedeeltelijk): De commissie brengt ten aanzien van burgerinitiatief verslag uit aan de Kamer, tenzij de commissie daartoe geen termen aanwezig acht. Dit verslag bevat een voorstel aan de Kamer met de gronden waarop dit voorstel steunt.
Artikel 20 Reglement van Orde voor de Tweede Kamer luidt (gedeeltelijk): Elk verslag over een burgerinitiatief bevat een duidelijke conclusie of een behandelingsvoorstel. De commissie kan een burgerinitiatief dat in overweging geeft de wet voor te bereiden dan wel te wijzigen, in handen stellen van een commissie uit de Kamer die daarvoor het meest lijkt aangewezen.
Artikel 132a luidt (gedeeltelijk): De initiatiefnemer kan verzocht worden een toelichting te geven op zijn burgerinitiatief.
Artikel 37 luidt (gedeeltelijk): De vergaderingen van commissies zijn openbaar. De Kamer kan besluiten dat vergaderingen van een bepaalde commissie besloten mogen zijn.
Artikel 132a luidt (gedeeltelijk). De Kamer neemt ten aanzien van elk geagendeerd burgerinitiatief een besluit.
Artikel 69 luidt (gedeeltelijk): Nadat de beraadslaging is gesloten, gaat de Kamer zo nodig over tot het nemen van een besluit.De stemming over moties kan worden aangehouden.
Behandelvoorstel van het burgerinitiatief Internetpesters aangepakt: Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 564, nr. 1; Verslag van de vaste commissie:Tweede Kamer, vergaderjaar 2016–2017, 34 602, nr. 1
”Gelderland”
Artikel 84 van het Reglement van Orde van Provinciale Staten van Gelderland luidt (gedeeltelijk): Een burgerinitiatiefvoorstel heeft betrekking op een aangelegenheid, waarover Provinciale Statenbeslissingsbevoegd zijn. Het burgerinitiatiefvoorstel bestaat uit een nauwkeurig omschreven voorstel voor een door Provinciale Staten te nemen beslissing, voorzien van een uiteenzetting over de daaraan ten grondslag liggende motieven. Het voorstel heeft geen betrekking op een aangelegenheid die gaat over de rechtspositie van ambtsdragers of gewezen ambtsdragers als zodanig dan wel hun nagelaten betrekkingen of hun rechthebbenden, of de provinciale belastingen.
Artikel 86 luidt (gedeeltelijk): Provinciale Staten beslissen in de eerstvolgende vergadering na ontvangst van het verzoek over de geldigheid van het burgerinitiatiefvoorstel. Indien de eerstvolgende vergadering plaatsvindt binnen twee weken na ontvangst van het verzoek, beslissen zij in de daaropvolgende vergadering. Het verzoek is geldig indien: ten minste 750 andere personen die 16 jaar of ouder en woonachtig in Gelderland zijn het verzoek ondersteunen; het voldoet aan de overige vereisten uit dit hoofdstuk.
Artikel 87 luidt (gedeeltelijk): Indien Provinciale Staten het verzoek als geldig aanmerken, agenderen zij het burgerinitiatiefvoorstel voor hun eerstvolgende vergadering. Zij agenderen het voorstel voor een latere vergadering indien dat noodzakelijk is in verband met de wettelijke vereiste voorbereidingsprocedure van de voorgestelde beslissing of wanneer voorafgaande behandeling door een Statencommissie wenselijk wordt geacht.