VRIJDAG 8 JULI 2022 De Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen heeft vorige week haar eerste openbare verhoren gehouden. Verhoord zijn (ex) functionarissen van NAM, Shell en het Staatstoezicht op de Mijnen. Wat zijn dit voor organisaties, en wat is hun rol bij de Groningse aardgaswinning?
NAM NAM is exploitant van de gasvelden. NAM staat voor Nederlandse Aardolie Maatschappij. Het is een private onderneming. De NAM is een BV, een besloten vennootschap. Een BV heeft altijd aandeelhouders. De NAM heeft er volgens het jaarverslag over 2021 slechts twee: oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil. Beiden houden de helft van de aandelen.
SHELL Shell is dus bij deze BV betrokken als aandeelhouder. Shell is hier Shell Nederland. Elke BV heeft een bestuur dat uit één of uit meerdere personen kan bestaan. In het geval van de NAM is er maar één bestuurder, dat is Shell Nederland. Bestuurder van een BV kan ook een andere BV zijn. Dat is het geval bij de NAM, want Shell Nederland is zelf ook een BV. Shell Nederland BV is dus zowel (een van de twee) aandeelhouder(s) als (enig) bestuurder van de NAM.
SodM Het Staatstoezicht op de Mijnen (afgekort tot SodM) is geen private onderneming, maar een overheidsdienst waar ambtenaren werken. Het is een buitendienst van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Het houdt toezicht op de delfstoffen- en energiewinning in ons land. Daartoe behoort natuurlijk ook de gaswinning door de NAM, inclusief de gevolgen daarvan voor het milieu en de arbeidsomstandigheden. SodM is niet alleen bevoegd om toezicht te houden, maar ook om zo nodig handhavend op te optreden.
DECONCENTRATIE Als elke toezichthouder bij de overheid oefent het natuurlijk zijn bevoegdheden onafhankelijk uit. Het is echter geen zelfstandig bestuursorgaan zoals bijvoorbeeld het COA dat wél is (COA is verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers). SodM is echter geen zelfstandig bestuursorgaan, want SodM is ondergeschikt aan de minister. Sommige van zijn bevoegdheden staan in wetten (Mijnwet en Gaswet). SodM oefent deze bevoegdheden uit op eigen naam. In zoverre is het een ‘gedeconcentreerde’ overheidsdienst.
MANDAAT Andere bevoegdheden van SodM zijn hem niet in wetten toegekend. Zulke bevoegdheden zijn hem gemandateerd, bijvoorbeeld door ministers. Het oefent die bevoegdheden dan namens die minister uit, in mandaat. In zoverre is het géén gedeconcentreerde overheidsdienst.
INSPECTEUR-GENERAAL Waar hierboven sprake is van bevoegdheden die aan SodM zijn toegekend of gemandateerd, is eigenlijk sprake van bevoegdheden aan de inspecteur-generaal van SodM; de inspecteur-generaal staat aan het hoofd van deze overheidsdienst.
MIJNRAAD SodM moet niet worden verward met de Mijnraad. De Mijnraad is geen toezichthouder of handhaver. Hij geeft alleen inlichtingen en adviezen aan de minister van Economische Zaken en Klimaat. In de Mijnbouwwet staat trouwens dat ook SodM de minister mag adviseren. De Mijnraad brengt ingevolge de Mijnbouwwet advies uit over het opsporen of winnen van delfstoffen of aardwarmte en het opslaan van stoffen in de diepe ondergrond. Dus ook over de Groningse gaswinning door de NAM. Dit jaar heeft de Mijnraad elf adviezen uitgebracht; afgelopen maand nog twee over het Groninger gasveld.
EXTERNE ADVISEUR De Mijnraad bestaat momenteel uit acht personen. Dat zijn allemaal ter zake deskundigen; vijf van de acht zijn ingenieur. Ze zijn door de minister van Economische Zaken en Klimaat benoemd. Het zijn echter geen ambtenaren en de Mijnraad is ook niet ondergeschikt aan een minister. De Mijnraad is geen overheidsdienst, maar een externe adviseur van de minister.
(Mr. Leon)
Wilt u reageren? staatsrechtpraktijk@outlook.com
Volgend blog: 5 augustus