staatsrecht praktijk

Donderdag 22 februari 2018. Tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart is er wekelijks een blog over citaten uit de verkiezingsprogramma’s die gaan over het besturen van de gemeente. Ik begin met een citaat van de partij met het hoogste nummer (hyperlink). Sommige verkiezingsprogramma komen niet aan bod: ze zijn onvindbaar, ze zeggen niets of niets onderscheidend over het besturen van de gemeente of ik ben er vanwege de tijd niet meer aan toegekomen. Elke keer wordt één gemeente besproken.

Het Noord-Brabantse Tilburg is vandaag aan de beurt. In Tilburg doen veertien partijen of lijsten mee. Aan de nummers 1 en 2 ben ik niet meer toegekomen.

Lokaal Tilburg (14): burgers eerder betrekken bij ontwikkelingen die hun leefomgeving aangaan en de mogelijkheid bieden invloed uit te oefenen op beleidskeuzen

Burgerinitiatief Tilburg BIT (13): Wij vinden dat wijkwethouders hun kantoor moeten houden in de wijk waar zij wijkwethouder van zijn. Dat werkt laagdrempelig en zorgt er tevens voor dat de politiek dichter bij de bewoners komt.

50PLUS (11): wil de samenwerking met de Dorpsraden van Berkel-Enschot en Udenhout alsmede de wijkraden bevorderen.

Voor Tilburg (8): Laat daarom Tilburgers hun eigen burgemeester kiezen en laat dit niet over aan de gevestigde orde en al helemaal niet achter gesloten deuren.

GroenLinks (7): De burgemeester zien wij als boegbeeld van emancipatie, het uitdragen van diversiteit en het tegengaan van discriminatie en (seksuele) intimidatie in onze stad. Artikel 1 van onze Grondwet krijgt een prominente plek in Tilburg.

Lijst Smolders Tilburg (3): De LST wil één wethouder die zijn volledige aandacht gaat geven aan alle wijken in Tilburg, Berkel – Enschot en Udenhout. Deze wijkwethouder voor alle wijken kan o.a. fungeren als Eerste Hulp bij Bestuurlijke Ongelukken (EHBO).

Donderdag 15 februari 2018. Tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart is er wekelijks een blog over citaten uit de verkiezingsprogramma’s die gaan over het besturen van de gemeente. Ik begin met een citaat van de partij met het hoogste nummer (over betekenis nummering: Morgen: geldigheid en nummering kandidatenlijsten gemeenteraadsverkiezingen). Sommige verkiezingsprogramma komen niet aan bod: ze zijn onvindbaar, ze zeggen niets of niets onderscheidend over het besturen van de gemeente of ik ben er vanwege de tijd niet meer aan toegekomen. Elke keer wordt één gemeente besproken.

Het Zuid-Hollandse Dordrecht bijt de spits af. In Dordrecht doen dertien partijen of lijsten mee. Aan de nummers 1 en 2 ben ik niet meer toegekomen.

Gewoon Dordt (13): Bij veel regelgeving in ons land is de controle doorgeschoten en lijkt wantrouwen het leidend principe.

Dordtse partij (12): Wij willen af van het collegeprogramma. In plaats daarvan pleiten wij voor een raadsprogramma. De formateur stelt een bruikbaar raadsprogramma op dat gebaseerd is op standpunten van alle politieke partijen.

PVV (11): Stop op internationale stedenbanden.

GroenLinks (9): Er wordt geëxperimenteerd met vormen van bijvoorbeeld inwonersoverleg en buurtbestuur.

VSP Verenigde Senioren Partij (8): De VSP wil onderzoeken of Dordtenaren kunnen worden betrokken bij het opstellen van een burgerbegroting waarbij bewoners kunnen beslissen over de besteding van geld voor een stadsdeel.

SP (5): Partijen krijgen de volledige vrijheid in de wijze waarop zij onderwerpen in de raad aan de orde stellen.

D66 (3): Om te proberen met een brede afvaardiging van inwoners in gesprek te komen, vragen wij de gelote inwoners van het stadspanel op een aantal grote thema’s mee te denken en ontwikkelen.

Donderdag 8 februari 2018. De hoofdstembureaus/centrale stembureaus in alle gemeenten vergaderen morgenmiddag vanaf 4 uur over de geldigheid van de ingediende kandidatenlijsten; de vergaderingen zijn openbaar. Zo staat het in de Kieswet. Niet elk verzuim leidt tot een ongeldige lijst: het ontbreken van de handtekening van een kandidaat (dat hij instemt met zijn kandidaatstelling) leidt er weliswaar toe dat deze kandidaat wordt geschrapt van de lijst, maar niet tot ongeldigheid van de hele lijst. In de vergadering van morgenmiddag worden de lijsten ook genummerd, met 1, 2, 3 enzovoorts. Dat nummer komt ingevolge het Kiesbesluit terug op de lijst die we allemaal in de komende weken thuis gaan ontvangen en waarop alle kandidatenlijsten staan in de gemeente. U ziet het nummer ook vaak staan op verkiezingsposters. Dat is volgens mij geen wettelijke plicht. Nummer 1 kan echter een wervende kracht uitoefenen op een deel van het electoraat, zoals nummer 16 het tegenovergestelde effect kan hebben. De eerste nummers zijn ingevolge de Kieswet voor de lijsten die bij de vorige verkiezingen raadszetels hebben gekregen in de gemeente. Nummer 1 wordt de lijst waarop toen het meest is gestemd. Nummer 2 wordt de lijst waarop toen het op een na meest is gestemd. Enzovoorts. Daarna worden de lijsten genummerd die bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen geen zetel hebben gekregen, bijvoorbeeld omdat ze toen niet hebben meegedaan. Het lot beslist welk nummer zij krijgen. Elke kiesgerechtigde kan de beslissing over de geldigheid van een kandidatenlijst aanvechten bij de raad van state; de termijn daarvoor is wel erg kort, namelijk vier dagen. Op die dagen liggen de onderzochte kandidatenlijsten voor iedereen ter inzage. Zowel de ongeldigheid als de geldigheid van een kandidatenlijst kan worden aangevochten. Ik weet niet of ook het nummer op een geldige lijst kan worden aangevochten.

Artikel I 4 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Op de laatste dag van de termijn beslist het centraal stembureau in een openbare zitting die om zestien uur aanvangt, over de geldigheid van de lijsten en over het handhaven van de daarop voorkomende kandidaten, en maakt deze beslissingen op de zitting bekend.

Artikel I 6 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Het centraal stembureau schrapt van de lijst voor een kieskring de naam van de kandidaat van wie niet uit de overgelegde verklaring blijkt dat hij instemt met zijn kandidaatstelling op de lijst.

Artikel I 8 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Tegen een beschikking als bedoeld in artikel I 4 kan beroep worden ingesteld door een belanghebbende en iedere kiezer. De termijn de termijn voor het indienen van een beroepschrift bedraagt vier dagen.

Artikel I 12 Kieswet luidt: Het centraal stembureau nummert in de zitting, bedoeld in artikel I 4, de kandidatenlijsten die hij geldig heeft verklaard en maakt deze beslissing op de zitting bekend.

Artikel J 1 Kiesbesluit luidt (gedeeltelijk): De burgemeester bezorgt de kandidatenlijsten aan het adres van de kiezers. Op de lijsten, zoals deze ter kennis van de kiezers worden gebracht, worden vermeld de nummers van de lijsten. De lijsten worden gedrukt in de volgorde van de toegekende nummers.

Artikel I 14 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Eerst worden genummerd de lijsten van politieke groeperingen wier aanduiding was geplaatst boven een kandidatenlijst waaraan bij de laatst gehouden verkiezing van de leden van het desbetreffende vertegenwoordigend orgaan een of meer zetels zijn toegekend. Aan deze lijsten worden de nummers 1 en volgende toegekend in de volgorde van de bij die verkiezing op de desbetreffende lijsten uitgebrachte aantallen stemmen, met dien verstande dat aan de lijst van de groepering met het hoogste aantal stemmen het nummer 1 wordt toegekend. Bij gelijkheid van het aantal beslist het lot. Vervolgens worden, met de nummers volgende op het laatste toegekende nummer, genummerd de overige lijsten. (Zodanig dat ) beslist het lot.

Artikel I 7 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Tegen een beschikking als bedoeld in artikel I 4 kan beroep worden ingesteld door een belanghebbende en iedere kiezer. (En) bedraagt de termijn voor het indienen van een beroepschrift vier dagen.

Artikel I 3 Kieswet luidt: Onmiddellijk nadat de lijsten door het centraal stembureau zijn onderzocht, worden deze en, indien vereist, de verklaringen van ondersteuning, voor een ieder ter inzage gelegd bij het centraal stembureau

Dinsdag 6 februari 2018. Ingevolge de Kieswet onderzoekt het Hoofdstembureau in elke gemeente vanaf 4 uur vanmiddag de kandidatenlijsten die gisteren zijn ingediend; de voorzitter van het Hoofdstembureau is de burgemeester (zie mijn blog van gisteren Vandaag indiening kandidatenlijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen. Onderzocht wordt of de kandidatenlijsten helemaal voldoen aan de Kieswet, zoals dat elke kandidaat met een handtekening heeft ingestemd met zijn kandidaatstelling en dat de inleveraar kiesgerechtigd is (zie mijn blog van gisteren Vandaag indiening kandidatenlijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen). Als blijkt dat dit voor een kandidatenlijst niet helemaal het geval is, kan dit verzuim nog tot vrijdagmiddag worden hersteld. Kandidatenlijsten die in orde zijn, worden morgen openbaar gemaakt. Er wordt een (kort) proces-verbaal opgemaakt van het onderzoek; het proces-verbaal is openbaar.

Artikel I 1 van de Kieswet luidt: Op de dag na de kandidaatstelling, om zestien uur, houdt het centraal stembureau een zitting tot het onderzoeken van de kandidatenlijsten voor iedere kieskring waarvoor zij zijn ingeleverd.

Artikel I 2 luidt (gedeeltelijk): Indien bij het onderzoek van een kandidatenlijst voor een kieskring blijkt van een of meer van de volgende verzuimen, geeft het centraal stembureau onverwijld bij aangetekende brief of tegen gedagtekend ontvangstbewijs kennis aan degene die de lijst heeft ingeleverd dat voor een kandidaat ontbreekt de verklaring dat hij instemt met zijn kandidaatstelling op de lijst voor deze kieskring (en) dat de lijst niet persoonlijk is ingeleverd door een kiezer, bevoegd tot deelneming aan de desbetreffende verkiezing. Binnen de termijn van drie dagen na de zitting, bedoeld in artikel I 1, eerste lid, kan degene die de lijst heeft ingeleverd, het verzuim of de verzuimen, in de kennisgeving aangeduid, herstellen bij het centraal stembureau, op de eerste en tweede dag van negen tot zeventien uur en op de derde dag van negen tot vijftien uur.

Artikel I 3 luidt (gedeeltelijk): Onmiddellijk nadat de lijsten door het centraal stembureau zijn onderzocht, worden deze en, indien vereist, de verklaringen van ondersteuning, voor een ieder ter inzage gelegd bij het centraal stembureau.

Artikel I 18 luidt (gedeeltelijk): Van de in artikel I 1 bedoelde zitting wordt proces-verbaal opgemaakt. Het proces-verbaal wordt voor een ieder ter inzage gelegd. Bij ministeriële regeling worden voor de processen-verbaal modellen vastgesteld.

Maandag 5 februari 2018. Vandaag moeten de kandidatenlijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart worden ingediend. In de Kieswet staat namelijk dat dit moet gebeuren op de maandag in de periode van 30 januari tot en met 5 februari. Dat is dit jaar vandaag, maandag 5 februari. Dat moet gebeuren tussen 9 uur in de ochtend en 5 uur in de middag (op kantooruren dus). En wel bij het hoofdstembureau. Elke gemeente heeft een hoofdstembureau: de burgemeester is voorzitter en de andere vier leden zijn benoemd door het college van burgemeester en wethouders. Elk hoofdstembureau moet drie weken geleden openbaar hebben gemaakt waar de kandidatenlijsten kunnen worden ingeleverd, maar ik heb het niet kunnen vinden. Wild guess: ergens op het stadhuis. Een kandidatenlijst hoeft niet door de lokale partijvoorzitter of een ander bestuurslid te worden ingediend: een kiesgerechtigde in de gemeente voldoet. Bij de kandidatenlijst voor een politieke partij die nog geen raadszetel heeft, moet een waarborgsom worden betaald en moeten een aantal handtekeningen worden overlegd van kiesgerechtigden in de gemeente die de lijst ondersteunen.

Artikel F lid 1 van de Kieswet luidt: De kandidaatstelling voor de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer, provinciale staten, het algemeen bestuur en de gemeenteraad vindt plaats op de maandag in de periode van 30 januari tot en met 5 februari of, in een schrikkeljaar, op de maandag in de periode van 31 januari tot en met 6 februari.

Artikel H 1lid 1 van deze wet luidt: Op de dag van de kandidaatstelling kunnen bij het centraal stembureau van negen tot zeventien uur kandidatenlijsten worden ingeleverd.

Artikel E 11 luidt (gedeeltelijk): Er is voor de verkiezing van elk vertegenwoordigend orgaan een centraal stembureau. Voor de verkiezing van de leden van de gemeenteraad treedt het hoofdstembureau tevens als centraal stembureau op.

Artikel H 1 lid 2 luidt: Ten minste drie weken voor de kandidaatstelling brengt het centraal stembureau ter openbare kennis waar en wanneer kandidatenlijsten, alsmede de daarbij horende stukken, kunnen worden ingeleverd.

Artikel E 7 luidt: Voor de verkiezing van de leden van de gemeenteraad wordt een hoofdstembureau ingesteld, bestaande uit vijf leden, van wie er één voorzitter en één plaatsvervangend voorzitter is. De burgemeester is voorzitter van het hoofdstembureau. De plaatsvervangend voorzitter en de andere leden, alsmede drie plaatsvervangende leden, worden door burgemeester en wethouders benoemd en ontslagen

Artikel H3 lid 1 luidt (gedeeltelijk): De inlevering van de lijst geschiedt persoonlijk door een kiezer, bevoegd tot deelneming aan de desbetreffende verkiezing.

Artikel H4 luidt (gedeeltelijk): Bij de lijst worden schriftelijke verklaringen van ondersteuning overgelegd, waarop de kandidaten op dezelfde wijze en in dezelfde volgorde worden vermeld als op de lijst. Het minimum aantal te overleggen verklaringen bedraagt voor de de verkiezing van de leden van een gemeenteraad waarbij het aantal te verdelen zetels minder dan negentien is: tien (en) voor de verkiezing van de leden van een gemeenteraad waarin het aantal te verdelen zetels minder dan negenendertig, doch minimaal negentien is: twintig. Verklaringen van ondersteuning kunnen slechts worden afgelegd door personen die binnen die kieskring als kiezer zijn geregistreerd voor de desbetreffende verkiezing. (Deze verplichting) geldt niet voor een kandidatenlijst van een politieke groepering, indien de aanduiding daarvan was geplaatst boven een kandidatenlijst waaraan bij de laatst gehouden verkiezing van de leden van het desbetreffende vertegenwoordigende orgaan een of meer zetels zijn toegekend.

Artikel H 14 luidt (gedeeltelijk): Indien het betreft de verkiezing van de leden van de gemeenteraad, moet een waarborgsom van € 225 worden betaald aan de gemeente. Artikel H 4 is van overeenkomstige toepassing.