VRIJDAG 31 AUGUSTUS 2018. In deze bijdrage staat het uitbrengen van de stem in de (voltallige) vergadering van Provinciale Staten centraal. Daarover is een regeling opgenomen in de reglementen van orde van Provinciale Staten. Ik vergelijk de regelingen van Zuid-Holland (1), Overijssel (2) en Gelderland (3). Een volledige vergelijking was niet het doel.
Provinciale Staten Provinciale Staten is als het ware het parlement van een provincie. Het aantal volksvertegenwoordigers kan per provincie verschillen. Gelderland heeft 55 Statenleden, verdeeld over 11 fracties. Ook Zuid-Holland heeft 55 Statenleden, verdeeld over 12 fracties. Overijssel heeft 47 Statenleden, verdeeld over 11 fracties.
Voltallige vergadering Aan de voltallige of plenaire vergadering van Provinciale Staten nemen in beginsel alle Statenleden deel. De vergadering wordt op grond van de Provinciewet in het openbaar gehouden (4). Meestal wordt er elke maand een dag vergaderd. De commissaris van de Koning is voorzitter van Provinciale Staten (5).
Reglement van orde Provinciale Staten stellen op grond van de Provinciewet een reglement van orde vast voor hun plenaire vergaderingen (6).
Besluit Provinciale Staten kunnen op grond van de Provinciewet een voorstel met en zonder stemming aannemen. In beide gevallen is er sprake van een besluit. Een stemming is nodig als een Statenlid daar om vraagt (7). In de praktijk worden de meeste voorstellen in stemming gebracht.
Stemming Voor een geldige stemming is op grond van de Provinciewet nodig dat meer dan de helft van het aantal Statenleden aanwezig is (8). Voor het aannemen van het voorstel is bovendien nodig dat meer dan de helft van de aanwezigen vóór stemt (9). Elk Statenlid heeft één stem.
Wat stemmen Een aanwezig Statenlid moet op grond van de Provinciewet vóór of tegen het voorstel stemmen (10). Ik laat stemonthouding hier buiten beschouwing.
Hoe stemmen (1) Onbesproken laat ik hier het digitaal stemmen. Een niet-digitale stem wordt in de regel uitgebracht door handopsteken (Zuid-Holland) of door zitten en opstaan (Overijssel en Gelderland).
Hoe stemmen (2) Een enkel Statenlid of de voorzitter mag op grond van de Provinciewet stemming bij hoofdelijke oproeping verlangen of te wel hoofdelijke stemming. In dat geval moeten alle aanwezige Statenleden volgens de wet hun stem mondeling uitbrengen (10). Deze wettelijke regel wordt in de provinciale reglementen als volgt uitgewerkt: om de beurt brengt iemand zijn stem uit door de woorden ”voor” of ”tegen” uit te spreken, zonder enige bijvoeging (Zuid-Holland en Overijssel) of toevoeging (Gelderland).
Waar stemmen Een Statenlid moet zijn stem uitbrengen vanaf zijn vaste plek in de vergaderzaal (Overijssel), maar in Zuid-Holland en Gelderland is dit ongeregeld.
Vergissing Wie zich vergist bij de hoofdelijke stemming, mag dit herstellen tot het eerstvolgende Statenlid zijn stem heeft uitgebracht (alle provincies). Wie zich vergist bij een gewone stemming, krijgt meer hersteltijd: hij mag herstellen totdat de voorzitter de uitslag heeft meegedeeld (Zuid-Holland) of bekendgemaakt (Overijssel); in Gelderland is hiervoor niets geregeld. Ik neem aan dat hij zijn stem op verbale wijze herstelt in plaats van opnieuw zijn hand opsteken of gaan zitten of staan.
Niet behandeld Voor het stemmen over personen gelden gedeeltelijk afwijkende regels. Die zijn niet besproken.
BRONNEN
Noot 1: Reglement van Orde voor de vergaderingen van Provinciale Staten, de Statencommissies, het Fractievoorzittersoverleg en de Agendacommissie van de provincie Zuid-Holland (2017), artikelen 40 en 41:
Artikel 40 Stemming bij handopsteken en Hoofdelijke stemming Zuid-Holland. Lid 1. Stemmen geschiedt bij handopsteken. Lid 2. In afwijking van het bepaalde in het eerste lid, vindt hoofdelijke stemming plaats wanneer: a. één van de leden dat verlangt; b. de uitslag van een stemming bij hand opsteken naar het oordeel van de voorzitter of van één van de leden niet duidelijk is en de uitslag van die stemming nog niet is vastgesteld. Voor iedere hoofdelijke stemming bepaalt de voorzitter door trekking van een nummer bij welke naam van de presentielijst de stemming zal beginnen. De stemming geschiedt vervolgens overeenkomstig de volgorde van de op de presentielijst vermelde namen van de leden, ongeacht of deze de presentielijst hebben getekend. Lid 3. Bij hoofdelijke stemming brengt ieder lid zijn stem uit met het woord “voor” of het woord “tegen” zonder enige bijvoeging
Artikel 41 Vergissing bij het uitbrengen van de stem Zuid-Holland. Lid 1. Indien een lid zich tijdens een stemming met handopsteken bij het uitbrengen van zijn stem vergist, dan kan hij deze vergissing herstellen totdat de voorzitter de uitslag heeft medegedeeld. Lid 2. Indien een lid zich tijdens een hoofdelijke stemming bij het uitbrengen van zijn stem vergist, dan kan hij deze vergissing herstellen voordat het volgende lid heeft gestemd, dan wel indien hij als laatste stemt, voordat de voorzitter de uitslag heeft medegedeeld. Lid 3. Bemerkt een lid diens vergissing eerst later, dan kan hij na afloop van de stemming aantekening vragen, dat hij zich heeft vergist. In de uitslag van de stemming brengt dit echter geen wijziging.
Noot 2: Reglement van Orde voor Provinciale Staten van Overijssel 2011 (2015), artikelen 52 en 53:
Artikel 52. Stemmingen over zaken. Lid 1. De voorzitter kondigt een te houden stemming duidelijk aan. De leden stemmen van de hen op grond van artikel 36 toegewezen zitplaats. Lid 5. Tenzij de voorzitter of één van de leden stemming bij hoofdelijke oproeping vraagt, geschiedt stemming over zaken digitaal. Indien niet digitaal, geschieden stemmingen door zitten en opstaan. Lid 6. Heeft een statenlid zich bij het uitbrengen van zijn stem vergist, dan kan hij deze vergissing nog herstellen voordat de voorzitter de uitslag van de stemming bekend maakt. Bemerkt het statenlid zijn vergissing pas later, dan kan hij nadat de voorzitter de uitslag van de stemming bekend heeft gemaakt wel aantekening vragen dat hij zich heeft vergist. In de uitslag van de stemming brengt dit echter geen verandering.
Artikel 53. Stemming bij hoofdelijke oproeping. Lid 1. De statenleden brengen hun stem uit na hoofdelijke oproeping door de voorzitter in volgorde van de presentielijst, te beginnen met het lid van wie de naam door de voorzitter bij loting wordt aangewezen. Lid 3. De statenleden brengen hun stem uit door het woord ‘voor’ of ‘tegen’ uit te spreken, zonder enige toevoeging. Lid 4. Heeft een statenlid zich bij het uitbrengen van zijn stem vergist, dan kan hij deze vergissing nog herstellen voordat het volgende statenlid gestemd heeft. Bemerkt het statenlid zijn vergissing pas later, dan kan hij nadat de voorzitter de uitslag van de stemming bekend heeft gemaakt wel aantekening vragen dat hij zich heeft vergist. In de uitslag van de stemming brengt dit echter geen verandering.
Noot 3: Rectificatie Besluit van Provinciale Staten van de provincie Gelderland houdende regels omtrent het reglement van orde Reglement van Orde provinciale Staten van Gelderland 2017, artikel 26:
Artikel 26. Besluitvorming. Lid 4. Tenzij de voorzitter of een lid om hoofdelijke stemming vraagt, stemmen Provinciale Staten bij zitten en opstaan. Lid 7. Bij hoofdelijke stemming roept de voorzitter de leden van de Provinciale Staten bij naam op hun stem uit te brengen. De stemming vindt plaats naar volgorde van de presentielijst, te beginnen met een door de voorzitter te trekken nummer, dat blijft gelden voor de gehele vergadering. Lid 8. De leden brengen hun stem uit door het woord ‘voor’ of ‘tegen’ uit te spreken, zonder enige toevoeging. Lid 9. Heeft een lid zich bij het uitbrengen van zijn stem vergist, dan kan hij deze vergissing nog herstellen voordat het volgende lid gestemd heeft. Bemerkt het lid zijn vergissing pas later, dan kan hij nadat de voorzitter de uitslag van de stemming bekend heeft gemaakt verzoeken om in de besluitenlijst op te nemen dat hij zich heeft vergist. In de uitslag van de stemming brengt dit laatste geen verandering.
Noot 4: Artikel 23 lid 1 Provinciewet: De vergadering van provinciale staten wordt in het openbaar gehouden.
Noot 5: Artikel 9 Provinciewet: De commissaris van de Koning is voorzitter van provinciale staten.
Noot 6: Artikel 16 Provinciewet: Provinciale staten stellen een reglement van orde voor hun vergaderingen en andere werkzaamheden vast.
Noot 7: Artikel 32 Provinciewet luidt gedeeltelijk: Lid 3. Indien over een voorstel geen stemming wordt gevraagd, is het aangenomen.
Noot 8: Artikel 29 Provinciewet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Een stemming is alleen geldig, indien meer dan de helft van het aantal leden dat zitting heeft en zich niet van deelneming aan de stemming moet onthouden, daaraan heeft deelgenomen.
Noot 9: Artikel 30 Provinciewet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Voor het tot stand komen van een beslissing bij stemming wordt de volstrekte meerderheid vereist van hen die een stem hebben uitgebracht.
Noot 10: Artikel 32 provinciewet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. De overige stemmingen geschieden bij hoofdelijke oproeping, indien de voorzitter of een van de leden dat verlangt. In dat geval geschieden zij mondeling. Lid 2. Bij hoofdelijke oproeping is ieder ter vergadering aanwezig lid dat zich niet van deelneming aan de stemming moet onthouden verplicht zijn stem voor of tegen uit te brengen. Lid 3. Indien over een voorstel geen stemming wordt gevraagd, is het aangenomen.