WOENSDAG 29 AUGUSTUS 2018 Over ruim een half jaar zijn er weer verkiezingen voor de waterschappen (maart 2019). Waterschappen worden ook wel hoogheemraadschappen genoemd. Wekelijks schrijf ik hierover een bijdrage. De bijdrage van deze week gaat over het dagelijks bestuur.
Dagelijks Bestuur Het dagelijks bestuur bestaat uit de dijkgraaf en enkele andere leden. De dijkgraaf is de voorzitter; hij is enigszins vergelijkbaar met de burgemeester in de gemeente. De andere leden zijn enigszins vergelijkbaar met wethouders. Het Dagelijks Bestuur (met hoofdletters) is de naam die de Waterschapswet eraan geeft. De wet laat uitdrukkelijk toe dat de provincie in haar reglement een andere naam voorschrijft.
Algemeen bestuur Het algemeen bestuur is enigszins vergelijkbaar met de gemeenteraad. Het bestaat niet alleen uit vertegenwoordigers van de mensen die in het waterschap wonen (de ingezetenen), maar ook uit vertegenwoordigers van de bezitters van in het waterschap gelegen landbouwgronden en natuurterreinen en uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in het waterschap. Er zitten dus vier categorieën vertegenwoordigers in het algemeen bestuur.
Provinciaal reglement De provincie maakt een reglement voor haar waterschappen. In deze bijdrage komt het (Zuid-Hollandse) Reglement van Bestuur voor het Hoogheemraadschap van Delfland en het (grotendeels Gelderse) Reglement voor waterschap Rivierenland ter sprake.
Heemraden en hoogheemraden In beide reglementen krijgen de andere leden van het dagelijks bestuur een andere naam, namelijk heemraden (Rivierenland) en hoogheemraden (Delfland). Met andere leden bedoel ik: dagelijkse bestuurders met uitzondering van de dijkgraaf.
Grootte Het algemeen bestuur van het waterschap bepaalt uit hoeveel andere leden het dagelijks bestuur bestaat. De provincie mag in haar reglement een minimum- en een maximumaantal voorschrijven. In de reglementen voor Delfland en Rivierenland is (alleen) een maximumaantal voorgeschreven van respectievelijk vijf en zes andere leden. In beide waterschappen is gekozen voor vijf andere leden van het algemeen bestuur; in Rivierenland is dus niet voor het maximumaantal gegaan.
Wie benoemt Het algemeen bestuur benoemt de andere leden. Niet de dijkgraaf, want die wordt door de regering benoemd.
Wie mag benoemd worden Daarover geeft de Waterschapswet een regel. Het algemeen bestuur mag namelijk alleen dagelijkse bestuurders benoemen die lid zijn van het algemeen bestuur. Zij mogen dus alleen uit hun midden dagelijkse bestuurders benoemen. Dat is een verschil met de gemeente: een wethouder hoeft bij zijn benoeming geen raadslid te zijn. Bovendien: een wethouder die bij zijn benoeming toch raadslid is, verliest dat raadslidmaatschap, terwijl een dagelijkse bestuurder van het waterschap lid blijft van het algemeen bestuur. De provincie kan een waterschap ontheffing geven van de regel dat een dagelijks bestuurder lid van het algemeen bestuur moet zijn, mits het provinciaal reglement een bepaling van die strekking bevat. Zo’n bepaling komt inderdaad voor in de reglementen Delfland en Rivierenland. Er is evenwel geen ontheffing verleend door de provincie, want alle (hoog)heemraden zijn lid van het algemeen bestuur.
Wie moet benoemd worden Ook daarover geeft de Waterschapswet een regel. Minstens één vertegenwoordiger van de niet-ingezetenen in het algemeen bestuur moet namelijk benoemd worden tot dagelijks bestuurder. In Delfland is dat de vertegenwoordiger van het bedrijfsleven; in Rivierenland de vertegenwoordiger van de landbouwgrondbezitters.
Ontslag Het algemeen bestuur mag een of meer dagelijkse bestuurders ontslaan, als deze niet langer het vertrouwen hebben van het algemeen bestuur. De gemeenteraad mag om dezelfde reden een of meer wethouders ontslaan.
BRONNEN
Artikel 10 Waterschapswet luidt: Lid 1. Het bestuur van een waterschap bestaat uit een algemeen bestuur, een dagelijks bestuur en een voorzitter, onverminderd hetgeen het reglement bepaalt over de benaming van die onderscheidene bestuursorganen. Lid 2. De voorzitter is voorzitter van het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur.
Artikel 12 Waterschapswet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Het algemeen bestuur is samengesteld uit vertegenwoordigers van categorieën van belanghebbenden bij de uitoefening van de taken van het waterschap. Lid 2. In het algemeen bestuur zijn de volgende categorieën van belanghebbenden vertegenwoordigd: a. de ingezetenen; b. degenen die krachtens eigendom, bezit of beperkt recht het genot hebben van ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurterreinen als bedoeld in artikel 116, onder c; c. degenen die krachtens eigendom, bezit of beperkt recht het genot hebben van natuurterreinen als bedoeld in artikel 116, onder c; d. degenen die krachtens eigendom, bezit, beperkt recht of persoonlijk recht gebouwde onroerende zaken in gebruik hebben als bedrijfsruimte
Artikel 2 Waterschapswet luidt (gedeeltelijk): De bevoegdheid tot regeling van (de) samenstelling van hun bestuur en tot de verdere reglementering van waterschappen behoort aan provinciale staten. De uitoefening van deze bevoegdheid geschiedt bij provinciale verordening.
Artikel 8 Reglement van Bestuur voor het Hoogheemraadschap van Delfland (2015) luidt: Het bestuur van het hoogheemraadschap bestaat uit een Algemeen Bestuur, aangeduid onder de benaming van Verenigde Vergadering, een Dagelijks Bestuur, aangeduid onder de benaming dijkgraaf en hoogheemraden en een voorzitter, aangeduid onder de benaming dijkgraaf.
Artikel 5 Reglement voor waterschap Rivierenland luidt (gedeeltelijk): De leden van het dagelijks bestuur, niet zijnde de dijkgraaf, worden aangeduid als heemraden.
Artikel 40 Waterschapswet luidt: Lid 1. Het dagelijks bestuur bestaat uit de voorzitter en een door het algemeen bestuur te bepalen aantal andere leden, waarvan ten minste één lid een vertegenwoordiger is van een van de categorieën van belanghebbenden bedoeld in artikel 12, tweede lid, onderdelen b, c of d. Lid 2. Bij reglement kan worden bepaald welk aantal leden het dagelijks bestuur ten minste en ten hoogste telt.
Artikel 10 Reglement van Bestuur voor het Hoogheemraadschap van Delfland (2015)luidt: Lid 1. Het Dagelijks Bestuur bestaat uit de voorzitter en ten hoogste vijf andere leden. Lid 2. Gedeputeerde Staten kunnen ontheffing verlenen van het bepaalde in artikel 41, tweede lid van de Waterschapswet.
Artikel 9 Reglement voor waterschap Rivierenland luidt: Het college van dijkgraaf en heemraden bestaat uit de dijkgraaf en een door het algemeen bestuur te bepalen aantal andere leden dat ten hoogste zes bedraagt.
Artikel 10 lid 1 Reglement voor waterschap Rivierenland luidt: Gedeputeerde Staten van Gelderland kunnen ontheffing verlenen van het bepaalde in artikel 41, tweede lid, van de wet.
Artikel 41 Waterschapswet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. De leden van het dagelijks bestuur, met uitzondering van de voorzitter, worden door het algemeen bestuur benoemd. Lid 2. De benoeming vindt plaats uit de leden van het algemeen bestuur. Lid 3. Gedeputeerde staten kunnen, indien het reglement dat bepaalt, ontheffing verlenen van het bepaalde in het tweede lid. Lid 5. Het algemeen bestuur kan een of meer leden van het dagelijks bestuur, met uitzondering van de voorzitter, ontslag verlenen, indien deze het vertrouwen van het algemeen bestuur niet meer bezitten.