Categorie: Buitenland

6 NOVEMBER 2018 De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft vorige week maandag aangekondigd dat ze het voorzitterschap van haar politieke partij niet meer wil verlengen. Merkel is achttien jaar partijvoorzitter geweest. Enkele kandidaten voor de opvolging: Friedrich Merz, Jens Spahn, Annegret Kramp-Karrenbauer. Het CDU houdt eind dit jaar nieuwe voorzittersverkiezingen. Wie mag daarin stemmen?

CDU CDU is de officiële afkorting voor Christlich Demokratische Union Deutschlands. Het is de grootste partij in de Duitse volksvertegenwoordiging (Bundestag).

Partijleider De partijvoorzitter van het CDU is tevens de politieke leider van de partij. Dat gold al voor Konrad Adenauer in de jaren 50 en 60 en in de jaren 70, 80 en 90 ook voor Helmut Kohl. In Nederland is bij mijn weten de partijvoorzitter niet ook partijleider. Partijleider is een ander. Buma, Asscher en Klaver zijn partijleiders maar geen voorzitters van CDA, PvdA en GroenLinks.

Verkiezing De partijvoorzitter van het CDU wordt niet rechtstreeks gekozen door de ruim 400.000 (gewone) leden van de partij. Men kan lid worden vanaf 16 jaar. De statuten van de partij schrijven in plaats daarvan voor dat de partijvoorzitter in functie wordt door de Bundesparteitag wordt gekozen.

Bundesparteitag De Bundesparteitag is een partijorgaan dat bestaat uit ongeveer 1000 leden. Zij kiezen de partijvoorzitter. Wie heeft die 1000 gekozen? Zij zijn gekozen door de CDU in de deelstaten en regio’s. Het aantal afgevaardigden verschilt per deelstaat. Het hangt niet alleen af van het aantal gewone leden in die deelstaat, maar ook van het aantal stemmen dat bij de laatste parlementsverkiezingen is verkregen. Wie in de deelstaat en regio kiest de afgevaardigden? Opnieuw hoeven dat niet de gewone leden te zijn. Het kunnen namelijk wederom afgevaardigden zijn. In dat geval wordt de partijvoorzitter dus gekozen door de afgevaardigden van de afgevaardigden. Dat mag de CDU van de deelstaat zelf beslissen.

Nordrhein-Westfalen In de aan Nederland grenzende deelstaat Nordrhein-Westfalen zijn het in elk geval afgevaardigden die de leden van de Bundesparteitag kiezen. Dat staat in de statuten van het CDU van deze deelstaat. Hier wordt de partijvoorzitter/partijleider dus gekozen door de afgevaardigden van de afgevaardigden (waarmee niet is gezegd dat hierna de gewone leden wel aan bod zijn).

Democratisch? Gewone leden hebben meer zeggenschap als zij de partijvoorzitter/partijleider rechtstreeks kunnen kiezen. Afgevaardigden zijn beter ”ingevoerd” en kunnen daardoor een betere keuze maken. Moeilijke vraag dus.

BRONNEN

Artikelen 4, 6, 6a, 17, 28 en 29 Statuten CDU Duitsland: https://www.cdu.de/system/tdf/media/statutenbroschuere.pdf?file=1

Artikel 25 Staten CDU Nordhein-Westfalen:

https://www.cdu-nrw.de/sites/default/files/media/docs/satzung_cdu_nrw_2018-06-09.pdf

DONDERDAG 1 NOVEMBER 2018 Iets meer dan twee weken geleden – zondag 14 oktober – zijn er in Luxemburg parlementsverkiezingen geweest. De coalitiepartijen hebben weliswaar één zetel verloren maar hun meerderheid behouden. Coalitiepartijen zijn de (liberale) DP, de (sociaal-democratische) LSAP en de (groene) Dei Greng.

Groot-hertogdom Luxemburg is een groothertogdom: een monarchie met een groothertog als monarch. Het land heeft zo’n 600.000 inwoners waarvan iets minder dan de helft buitenlander is (en dus niet de Luxemburgse nationaliteit bezit).

Chambre des Députés Het parlement bestaat uit één Kamer: Chambre des Députés. De Kamer heeft zestig Kamerleden; zij worden voor vijf jaar gekozen. De coalitiepartijen hadden in 2013 32 zetels en hebben er nu nog 31.

Parlementsverkiezingen Zondag 14 oktober waren er dus verkiezingen. Iedereen die meerderjarig is en de Luxemburgse nationaliteit bezit mag én moet gaan stemmen. Voor mensen die ouder zijn dan 75 jaar geldt evenwel geen stemplicht. De helft van de inwoners is buitenlander en mag dus niet aan de verkiezingen deelnemen. Van de andere helft alleen de mensen ouder dan 18 jaar.

Districtenstelsel Bij de parlementsverkiezingen wordt gestemd in kiesdistricten. Er zijn vier districten. In elk district worden een aantal Kamerleden gekozen. In district Oost worden 7 Kamerleden gekozen; in Noord 9; in Centrum 21 en in Zuid 23. Dat is samen 60. Zijn woonplaats bepaalt in welk kiesdistrict de kiezer gaat stemmen.

23 stemmen De kiezer kan net zoveel stemmen uitbrengen als het aantal zetels van zijn kiesdistrict. De kiezer in Noord kan dus 23 stemmen uitbrengen, die van Oost ”slechts” 7. De kiezer mag ook minder stemmen uitbrengen. Hij brengt zijn stem uit op een kandidaat die op een kandidatenlijst (politieke partij) staat. De kiezer in Noord kan dus aan 23 kandidaten een stem geven. Dat hoeven geen kandidaten op dezelfde lijst te zijn: hij kan op elke kandidatenlijst een of meer kandidaten een stem geven of dat slechts doen op enkele kandidatenlijsten. De kiezer heeft dus veel vrijheid. Hij mag bovendien een en dezelfde kandidaat twee stemmen geven. Als hij dat doet, heeft hij er nog 21 over voor de andere kandidaten. Hij kan natuurlijk ook al zijn stemmen geven aan kandidaten die op een en dezelfde lijst staan. Ook dan kan hij een of meer van hen twee stemmen geven. Ten slotte kan hij zijn stem uitbrengen op een lijst (dus niet op een kandidaat van die lijst). In dat geval krijgt elke kandidaat op die lijst één stem. Het aantal kandidaten op een lijst is namelijk nooit groter dan het aantal zetels van het kiesdistrict. De stemmen van een kiezer die meer stemmen uitbrengt dan waarover hij beschikt, zijn allemaal ongeldig.

Voorkeursstem Als een lijst voldoende stemmen heeft gekregen voor een of meer Kamerzetels gaan die zetels naar de kandidaten die de meeste stemmen hebben gekregen. De volgorde op de lijst is dus van geen enkel belang, zelfs niet als twee kandidaten hetzelfde aantal stemmen hebben gekregen. De keuzen die de kiezer met zijn stemmen uitbrengt, worden dus maximaal overgenomen.

BRONNEN

Artikel 1 van de Loi électorale luidt (gedeeltelijk): Pour être électeur aux élections législatives il faut: 1° être Luxembourgeois ou Luxembourgeoise; 2° être âgé de dix-huit ans accomplis au jour des élections; 3° jouir des droits civils et politiques; 4° être domicilié dans le Grand-Duché de Luxembourg; les Luxembourgeois domiciliés à l’étranger sont admis aux élections législatives par la voie du vote par correspondance.

Artikel 89 luidt (gedeeltelijk): Le vote est obligatoire pour tous les électeurs inscrits sur les listes électorales. Les électeurs empêchés de prendre part au scrutin doivent faire connaître au procureur d’Etat territorialement compétent leurs motifs, avec les justifications nécessaires.» Si celui-ci admet le fondement de ces excuses, il n’y a pas lieu à poursuite. Sont excusés de droit: 1. les électeurs qui au moment de l’élection habitent une autre commune que celle où ils sont appelés à voter; 2. les électeurs âgés de plus de 75 ans.

Artikel 117 luidt (gedeeltelijk): Le nombre des députés, par application de l’article 51, alinéa 3 de la Constitution, est fixé comme suit: circonscription Sud: 23 députés; circonscription Est: 7 députés; circonscription Centre: 21 députés; circonscription Nord: 9 députés.

Artikel 121 luidt (gedeeltelijk): Les députés sont élus pour cinq ans.

Artikel 133 luidt (gedeeltelijk): Les députés sont élus au scrutin de liste, avec répartition des députés aux différentes listes, proportionnellement au nombre des suffrages qu’elles ont recueillis

Artikel 135 luidt (gedeeltelijk): Une liste ne peut comprendre un nombre de candidats supérieur à celui des députés à élire dans la circonscription.

Artikel 143 luidt (gedeeltelijk): Chaque électeur dispose d’autant de suffrages qu’il y a de députés à élire dans la circonscription. Il peut attribuer deux suffrages à chacun des candidats jusqu’à concurrence du total des suffrages dont il dispose. L’électeur qui, à l’aide d’un crayon, d’une plume, d’un stylo à bille ou d’un instrument analogue, remplit le cercle blanc de la case placée en tête d’une liste ou qui y inscrit une croix ( + ou x ) adhère à cette liste en totalité et attribue ainsi un suffrage à chacun des candidats de cette liste.

Artikel 145 luidt (gedeeltelijk): Les suffrages donnés à une liste en totalité (suffrages de liste) ou aux candidats individuellement (suffrages nominatifs) comptent tant à la liste pour le calcul de la répartition proportionnelle des sièges entre les listes qu’aux candidats pour l’attribution des sièges dans les listes. Le suffrage exprimé dans la case figurant en tête d’une liste compte pour autant de suffrages de liste qu’il y figure de candidats.

Artikel 147 luidt (gedeeltelijk): Les bulletins nuls n’entrent point en compte pour fixer le nombre des voix. Sont nuls: 2° les bulletins qui expriment plus de suffrages qu’il n’y a de membres à élire;

Artikel 161 luidt (gedeeltelijk): Les sièges sont attribués, dans chaque liste, aux candidats ayant obtenu le plus grand nombre de suffrages. En cas d’égalité de suffrages, est proclamé élu le candidat qui est désigné par tirage au sort par le président du bureau principal de la circonscription.

DINSDAG 30 OKTOBER 2018 Vorige week stond er een groot artikel in de krant over Madonna Thunder Hawk, stamoudste van de Lakota Sioux indianen in de Verenigde Staten. Tunder Hawk verzet zich al vele jaren tegen aantasting van de rechten en stamgebieden van de Lakota Sioux, zoals het in hun gebied aanleggen van een oliepijpleiding en delven van uranium. Ze was in Nederland om steun te vinden voor deze strijd.

Inheemse volkeren De Lakota Sioux indianen in de Verenigde Staten zijn een inheems volk, net als andere indianen in dat land en net als andere volkeren elders, zoals de aboriginals in Australië.

VN Verklaring Voor alle inheemse volken heeft de Verenigde Naties een verklaring vastgesteld: de Verklaring over de rechten van inheemse volkeren. Officieel heet deze verklaring in het Engels: United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples.

Verzet tegen onteigenen De Verklaring verplicht overheden bijvoorbeeld om te voorkomen dat land of delfstoffen van inheemse volkeren tegen hun zin wordt afgenomen, zoals het geval kan zijn bij aanleg van oliepijpleidingen en uraniumwinning.

Algemene Vergadering Het VN-orgaan dat deze Verklaring heeft aangenomen, is de Algemene Vergadering (General Assembly). Elk land dat lid is van de VN, heeft een zetel in de Algemene Vergadering. Er zijn bijna 200 landen lid. Verenigde Staten en Australië zijn beiden lid van de VN.

Resolutie De Verklaring is met een zeer grote meerderheid van stemmen aangenomen in de vorm van een resolutie op 13 september 2007. Elk land had één stem. Verenigde Staten en Australië hebben tegen deze resolutie gestemd. Toch geldt de Verklaring ook voor hen. Resoluties zijn meerderheidsbesluiten en de minderheid is er dus aan gebonden.

Soft law De Verklaring is geen verdrag. Toch heeft het zeker juridische betekenis. Het kan bijvoorbeeld van belang zijn (of worden) voor wat gewoonterecht is in het internationale recht. En gewoonterecht is juridisch bindend.

BRONNEN

Artikel 8 van de United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples (2007) luidt: Lid 1. Indigenous peoples and individuals have the right not to be subjected to forced assimilation or destruction of their culture. Lid 2. States shall provide effective mechanisms for prevention of, and redress for:

(a) Any action which has the aim or effect of depriving them of their integrity as distinct peoples, or of their cultural values or ethnic identities;

(b) Any action which has the aim or effect of dispossessing them of their lands, territories or resources;

(c) Any form of forced population transfer which has the aim or effect of violating or undermining any of their rights;

(d) Any form of forced assimilation or integration;

(e) Any form of propaganda designed to promote or incite racial or ethnic discrimination directed against them.

Artikel 9 van het VN Handvest luidt: The General Assembly shall consist of all the Members of the United Nations. Each Member shall have not more than five representatives in the General Assembly.

Artikel 18 daarvan luidt: Each member of the General Assembly shall have one vote. Decisions of the General Assembly on important questions shall be made by a two-thirds majority of the members present and voting. These questions shall include: recommendations with respect to the maintenance of international peace and security, the election of the non-permanent members of the Security Council, the election of the members of the Economic and Social Council, the election of members of the Trusteeship Council in accordance with paragraph 1 (c) of Article 86, the admission of new Members to the United Nations, the suspension of the rights and privileges of membership, the expulsion of Members, questions relating to the operation of the trusteeship system, and budgetary questions. Decisions on other questions, including the determination of additional categories of questions to be decided by a two-thirds majority, shall be made by a majority of the members present and voting.

DINSDAG 16 OKTOBER 2018 Afgelopen zondag zijn er verkiezingen geweest in de Duitse deelstaat Beieren (Freistaat Bayern). Deze zuidoostelijke Duitse deelstaat telt 13 miljoen inwoners die onder andere wonen in steden als Neurenberg, Regensburg, Augsburg en (hoofdstad) München. Het verkiezingsresultaat is opmerkelijk. Politieke partij CSU (Christlich-Soziale Union) heeft sinds de jaren zestig steeds de absolute meerderheid van de zetels gewonnen, met uitzondering van 2008 waarin dat niet lukte (met slechts drie zetels tekort). Afgelopen zondag heeft CSU ”slechts” 37% van de stemmen gekregen en daarmee slechts 85 van de 205 zetels; deze en hieronder staande cijfers zijn gebaseerd op gegevens die maandag 15 oktober bekend waren.

Landtag Bayern Het oude parlement van deelstaat Beieren – Landtag Bayern – bestaat nu nog uit 180 parlementariërs. De politieke verhoudingen zijn als volgt: CSU (101), SPD (42), Freie Wähler (19) Bündnis/die Grünen (19). Het nieuwe parlement zal bestaan uit 205 parlementariërs. De politieke verhoudingen zijn straks: CSU (85), SPD (22). Freie Wähler (27), Grüne (38), FDP (11) en AfD (22).

Staatsregierung De CSU was in de afgelopen vijftig jaar meestal de enige regeringspartij in Beieren; dat was bijvoorbeeld in de afgelopen vijf jaar het geval. De volgende regering die op een meerderheid in de Landtag kan rekenen zal een regering van verschillende partijen moeten worden. CSU maakt daarvan waarschijnlijk wel deel uit, omdat de andere partijen hebben aangegeven niet met nieuwkomer AfD – Alternative für Deutschland – te willen regeren.

Bundesrat Duitsland bestaat uit 16 deelstaten, Länder geheten. Behalve Beieren zijn dat bijvoorbeeld het aan Nederland grenzende Niedersachsen, Nordrhein-Westfalen en Rheinland-Pfalz. De Duitse senaat – Bundesrat geheten – is bedoeld als een vertegenwoordiging van de Länder.

Mede wetgever De Bundesrat heeft onder andere een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten. Voor veel wetten is haar toestemming nodig en tegen andere wetten kan ze in elk geval bezwaar maken.

Mitglieder De Bundesrat bestaat uit 69 leden, Mitglieder geheten. Dat zijn steeds drie tot zes bewindslieden per deelstaat. Elk lid heeft één stem; een lid mag ook namens de afwezige leden van zijn land stemmen. Het aantal bewindslieden van een deelstaat dat naar Berlijn mag gaan (want daar is de Bundesrat gehuisvest) hangt af van het inwonertal: de kleinste deelstaten mogen er drie sturen en de grootste zes. Beieren behoort tot de grootste deelstaten en mag dus zes bewindslieden sturen.

En bloc De aanwezige bewindslieden van een deelstaat stemmen allemaal hetzelfde, ze stemmen met andere woorden ”en bloc”. Op regeringsniveau is dus overlegd over wat er gestemd wordt. De Landtag hoeft daarbij niet te worden betrokken.

Bundesoppositionsrat Als na deelstaatverkiezingen de politieke samenstelling van de regering van de deelstaat wijzigt – bijvoorbeeld doordat een éénpartijregering verandert in een coalitiepartijenregering – zal dat er in de praktijk toe kunnen leiden dat de bewindslieden van die deelstaat anders gaan stemmen in de Bundesrat. Deelstaatverkiezingen worden in Duitsland niet op dezelfde dag gehouden. Afgelopen zondag was Beieren aan de beurt. Hessen volgt over twee weken. Rheinland-Pfalz in het voorjaar van 2021. Nordrhein-Westfalen in het voorjaar van 2022. Niedersachsen in het najaar van 2022. Om enkele voorbeelden te geven. De politieke verhoudingen – de verhoudingen tussen de politieke partijen zoals CDU/CSU, SDP, FDP, Grünen, AfD – veranderen dus constant maar wel heel geleidelijk. Dat kan ertoe leiden dat de politieke meerderheid in de Bundesrat tijdelijk afwijkt van die in de Duitse Tweede Kamer (Bundestag). En dat kan er weer toe leiden dat de senatoren van de Bundesrat zich bij hun stemgedrag meer laten leiden door (nationale) partijpolitieke belangen dan door de belangen van hun deelstaat. Men spreekt dan van Bundesoppositionsrat. Het verkiezingsresultaat van afgelopen zondag leidt in elk geval tot een andere regering in Beieren.

BRONNEN

Art 51 Grundgesetz luidt: Der Bundesrat besteht aus Mitgliedern der Regierungen der Länder, die sie bestellen und abberufen. Sie können durch andere Mitglieder ihrer Regierungen vertreten werden. Jedes Land hat mindestens drei Stimmen, Länder mit mehr als zwei Millionen Einwohnern haben vier, Länder mit mehr als sechs Millionen Einwohnern fünf, Länder mit mehr als sieben Millionen Einwohnern sechs Stimmen. Jedes Land kann so viele Mitglieder entsenden, wie es Stimmen hat. Die Stimmen eines Landes können nur einheitlich und nur durch anwesende Mitglieder oder deren Vertreter abgegeben werden.

Art 50 luidt: Durch den Bundesrat wirken die Länder bei der Gesetzgebung und Verwaltung des Bundes und in Angelegenheiten der Europäischen Union mit.

11 OKTOBER 2018 Afgelopen dinsdag stond er een groot artikel in de krant over twee broers die met elkaar strijden voor het burgemeesterschap van het Belgische Bastogne (of Bastenaken). Bastogne is een Waalse gemeente van 15000 inwoners dichtbij de grens met Luxemburg. Het maakte in de koude decembermaand van 1944 deel uit van het Ardennenoffensief. Nu in 2018 wordt er om iets anders – en bovendien zonder geweld – gestreden: het burgemeesterschap. De gemeenteraadsverkiezingen van komende zondag spelen een belangrijke rol bij wie burgemeester wordt. De partij van de ene broer is de Centre democrate humaniste (cdH); de partij van de andere broer is de Citoyens Positifs. De eerstgenoemde is de zittende burgemeester. Deze bijdrage gaat over de eisen waaraan iemand moet voldoen om burgemeester te kunnen worden en wie haar of hem kiezen. Dat betreft dan de bourgmestre in Wallonië, want in Vlaanderen is het anders geregeld.

Belg Het burgemeesterschap staat alleen open voor mensen met de Belgische nationaliteit. Een burgemeester in Nederland moet evenzo de Nederlandse nationaliteit bezitten.

Gemeenteraadslid De burgemeester móet gekozen worden uit de gemeenteraadsleden, uitzonderingen daargelaten. In Nederland mág een burgemeester zelfs geen gemeenteraadslid zijn.

Collegepartij De burgemeester moet gekozen zijn als gemeenteraadslid voor een collegepartij. Een collegepartij is een partij die het collegeakkoord – pacte de majorité – heeft ondertekend en minstens één wethouder of de burgemeester levert. In het collegeakkoord is onder andere afgesproken wie de wethouders – échevins – worden. Uiteraard wordt het collegeakkoord pas na de verkiezingen gesloten. Ook wethouders worden in de regel uit de gemeenteraad gekozen; althans in beginsel, want als hierdoor een slechte man/vrouw verhouding ontstaat, wordt deze regel doorbroken. Nog even een puntje op de i gezet: het zijn niet de collegepartijen die het collegeakkoord tekenen, maar de gemeenteraadsfracties van die partijen. De absolute meerderheid van elk van die fracties moet het akkoord tekenen.

Grootste collegepartij De collegepartij die bij de verkiezingen de meeste stemmen heeft gehaald, levert de burgemeester. Het gaat dus niet om de grootste partij, maar om de grootste collegepartij.

Meeste voorkeurstemmen Burgemeester wordt het gemeenteraadslid van de grootste collegepartij die de meeste voorkeursstemmen heeft gekregen. In de praktijk zal dat de lijsttrekker zijn. Als die persoon dat niet wil, dan mag het gemeenteraadslid dat na hem of haar de meeste voorkeurstemmen heeft gehaald burgemeester worden (en zo voort). De vechtende broers in Bastogne zijn beiden lijsttrekker van hun partij.

Nederland In Nederland wordt de burgemeester benoemd door de regering nadat de gemeenteraad een aanbeveling met daarop twee personen heeft gedaan. Ik weet niet in hoeverre bij de benoeming rekening wordt gehouden met de politieke verhoudingen in de gemeente.

BRONNEN

Artikel L1123-4 van de (Waalse) Code de la démocratie locale et de la décentralisation luidt (gedeeltelijk): §1er. Est élu de plein droit bourgmestre, le conseiller de nationalité belge qui a obtenu le plus de voix de préférence sur la liste qui a obtenu le plus de voix parmi les groupes politiques qui sont parties au pacte de majorité

§2. Si le conseiller visé au §1er renonce à exercer cette fonction ou s’il doit cesser définitivement d’exercer celle-ci, est élu de plein droit bourgmestre le conseiller de nationalité belge qui, après lui, a obtenu, dans le même groupe politique, le nombre le plus important de voix lors des dernières élections, et ainsi de suite.

Artikel L1123-1 van de (Waalse) Code de la démocratie locale et de la décentralisation luidt (gedeeltelijk): §2. Le projet de pacte comprend l’indication des groupes politiques qui y sont parties, l’identité du bourgmestre, des échevins ainsi que celle du président du conseil de l’action sociale pressenti si la législation qui lui est applicable prévoit sa présence au sein du collège communal. Il présente des personnes de sexe différent. Le projet de pacte est signé par l’ensemble des personnes y désignées et par la majorité des membres de chaque groupe politique dont au moins un membre est proposé pour participer au collège. §5. Si, en cours de législature, tous les membres du collège démissionnent, le pacte de majorité est considéré comme rompu. Le bourgmestre peut également être désigné hors conseil.

Art. L1123-8 van de (Waalse) Code de la démocratie locale et de la décentralisation luidt (gedeeltelijk): §2. Les échevins sont élus parmi les membres du conseil.

Il est dérogé à la règle prévue à l’alinéa précédent pour l’un des échevins si tous les conseillers des groupes politiques liés par le pacte de majorité sont du même sexe.

Artikel 63 (Nederlandse) Gemeentewet luidt: Voor de benoembaarheid tot burgemeester is het Nederlanderschap vereist.

Artikel 68 (Nederlandse) Gemeentewet luidt (gedeeltelijk): De burgemeester is niet tevens lid van een raad.

Artikel 61 (Nederlandse) Gemeentewet luidt (gedeeltelijk): De burgemeester wordt bij koninklijk besluit op voordracht van Onze Minister benoemd voor de tijd van zes jaar. De raad zendt Onze Minister binnen vier maanden nadat de gelegenheid tot sollicitatie voor de functie is gegeven een aanbeveling inzake de benoeming. Deze aanbeveling omvat twee personen. In een bijzonder, door de raad te motiveren geval, kan worden volstaan met een aanbeveling waarop één persoon vermeld staat. Onze Minister slaat geen acht op een enkelvoudige aanbeveling, indien naar zijn oordeel geen sprake is van een bijzonder geval. Onze Minister volgt in zijn voordracht in beginsel de aanbeveling, met inbegrip van de daarop gehanteerde volgorde, tenzij zwaarwegende gronden aanleiding tot afwijking geven. Een afwijking wordt gemotiveerd.

DINSDAG 9 OKTOBER 2018 In een Nederlandse krant stond eind september een groot artikel over twee vrouwelijke Republikeinse senatoren wiens stem waarschijnlijk beslissend zou worden voor het al dan niet benoemen van Brett Kavanaugh tot rechter in het Amerikaanse Hooggerechtshof: Lisa Murkowski en Susan Collins. De senaat heeft afgelopen vrijdag en zaterdag Kavanaugh gekozen, met een minieme meerderheid. Collins heeft vóór gestemd maar Murkowski heeft als enige Republikein vrijdag tegen gestemd. Murkowski is senator voor Alaska. Zij is dat al sinds 2004. Ook in 2010 heeft ze de verkiezingen gewonnen. Dat was heel bijzonder, want de officiële kandidaat van de Republican Party was iemand anders (namelijk de Tea Party-kandidaat)

Senate De Senaat bestaat uit 100 leden. De burgers van elke Amerikaanse (deel)staat kiezen twee senatoren. Een senator wordt gekozen voor zes jaar.

Primaries Murkowski was bij de verkiezingen van 2010 niet de officiële kandidaat van de Republican Party (en ook niet van een andere partij). Zij had de voorverkiezingen in de Republican Party verloren van de Tea Party-kandidaat. Daardoor stond ze niet op het stembiljet. Alleen de winnaren van de voorverkiezingen – primaries geheten – in de Republican Party en de Democratic Party staan namelijk op het stembiljet. Er is altijd maar één winnaar bij primaries: dat is de kandidaat die de meeste stemmen heeft gekregen. Republican Party en Democratic Party hebben dus elk één kandidaat op het stembiljet. Er kunnen daarnaast nog andere kandidaten op het stembiljet staan, maar die zijn dan niet verbonden met één van deze twee politieke partijen.

General elections ballot De kiezer geeft op het stembiljet – general election ballot – aan op welke kandidaat hij zijn stem uitbrengt. Hij doet dat door in de daarvoor bestemde (ovale) ruimte naast de naam van die kandidaat bijvoorbeeld een streep, kruis of cirkel te maken. In Alaska is er wat betreft het stemmen op een kandidaat dus meer ”handelingsvrijheid” dan in Nederland waar hij alleen een daarvoor bestemd wit stipje rood mag kleuren!

Write in De Amerikaanse kiezer mag er in het stemhokje ook voor kiezen om de naam van een ander op het stembiljet te schrijven, een ander iemand dan de kandidaten dan de namen van de kandidaten die op het stembiljet gedrukt staan. Daarvoor is een speciale plek gereserveerd op het stembiljet. De kiezer die hiervoor kiest moet bovendien een streep, kruis of cirkel maken in de daarvoor bestemde (ovale) ruimte ernaast. De kiezer die dit doet, maakt een write in vote. Eigenlijk moet de opgeschreven naam volledig zijn en helemaal juist zijn gespeld, maar als dit niet het geval is en toch duidelijk is wie de kiezer bedoelt, dan telt zijn stem gewoon mee. Het is evenwel expliciet verboden om een sticker met daarop de volledige naam op het stembiljet te plakken! Voor de volledigheid: write in votes kunnen alleen (geldig) worden uitgebracht op mensen die hebben verklaard dat ze daarvoor open staan.

Senator De persoon die de meeste stemmen heeft gekregen, heeft de senaatsverkiezingen gewonnen. Dat kan dus iemand zijn wiens naam als kandidaat was voorgedrukt op het stembiljet. Maar het kan ook een ander iemand zijn wiens naam op het stembiljet door de kiezer in het stemhokje is bijgeschreven. Dat is Lisa Murkowski overkomen in 2010. Haar naam stond niet voorgedrukt op het stembiljet maar ze heeft dankzij write in votes toch de meeste stemmen gekregen. Dat lijkt me een bijzondere prestatie!

BRONNEN

Section 3 van de Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): The Senate of the United States shall be composed of two Senators from each State, chosen by the Legislature thereof, for six Years; and each Senator shall have one Vote.

Article XVII (Amendment 17) luidt gedeeltelijk: The Senate of the United States shall be composed of two Senators from each State, elected by the people thereof, for six years; and each Senator shall have one vote. The electors in each State shall have the qualifications requisite for electors of the most numerous branch of the State legislatures.

Artikel 15.25.100 van de Alaska Statutes luidt: The director shall place the name of the candidate receiving the highest number of votes for an office by a political party on the general election ballot.

Artikel 15.25.010 luidt (gedeeltelijk): Candidates for the elective national legislative offices shall be nominated in a primary election by direct vote of the people in the manner prescribed by this chapter. A voter registered as affiliated with a political party may vote that party’s ballot. A voter registered as nonpartisan or undeclared rather than as affiliated with a particular political party may vote the political party ballot of the voter’s choice unless prohibited from doing so under AS 15.25.014. A voter registered as affiliated with a political party may not vote the ballot of a different political party unless permitted to do so under AS 15.25.014.

Artikel 15.15.360 luidt: (a) The election board shall count ballots according to the following rules:

(1) A voter may mark a ballot only by filling in, making “X” marks, diagonal, horizontal, or vertical marks, solid marks, stars, circles, asterisks, checks, or plus signs that are clearly spaced in the oval opposite the name of the candidate, proposition, or question that the voter desires to designate.

(5) The mark specified in (1) of this subsection shall be counted only if it is substantially inside the oval provided, or touching the oval so as to indicate clearly that the voter intended the particular oval to be designated.

(b) The rules set out in this section are mandatory and there are no exceptions to them. A ballot may not be counted unless marked in compliance with these rules.

(d) Write-in votes shall be counted according to the following rules:

(2) in order to vote for a write-in candidate, the voter must write in the candidate’s name in the space provided and fill in the oval opposite the candidate’s name in accordance with (a)(1) of this section;

(3) a vote for a write-in candidate shall be counted if the oval is filled in for that candidate and if the name of the candidate, as it appears on the write-in declaration of candidacy, or the last name of the candidate is written in the space provided;

(5) in counting votes for a write-in candidate, the director shall disregard any abbreviation, misspelling, or other minor variation in the form of the name of a candidate if the intention of the voter can be ascertained.

Artikel J 26 (Nederlandse) Kieswet luidt (gedeeltelijk): De kiezer gaat na ontvangst van het stembiljet naar een stemhokje en stemt aldaar door een wit stipje, geplaatst vóór de kandidaat van zijn keuze, rood te maken.

Artikel 15.15.361 Alaska Statutes luidt: Affixing stickers on a ballot in an election to vote for a write-in candidate is prohibited.

Artikel 15.15.365 luidt: (a) Write-in votes on a general election ballot shall be counted for a candidate only if the aggregate of all votes cast for all write-in candidates for the particular office is

(1) the highest number of votes received by any candidate for the office; or

(2) the second highest number of votes received by any candidate and the difference between the total number of votes received by the candidate having the highest number of votes and the aggregate of all votes cast for all write-in candidates for the office is less than the percentage necessary for a recount at the state’s cost under AS 15.20.450.

(b) Write-in votes that do not meet the requirements of this section may not be individually counted under this section.

VENDREDI LE 5 OCTOBRE 2018 Gisteren was het precies 60 jaar geleden dat de huidige Franse grondwet is uitgevaardigd. Op 4 oktober 1958 is de nieuwe grondwet uitgevaardigd. Die grondwet – Constitution du 4 Octobre 1958 – geldt nog steeds.

5^e Republiek Deze grondwet creëerde de zogenaamde Vijfde Republiek, Cinquième République. De Vierde Republiek ontstond na de oorlog in 1946; de Derde Republiek ontstond tijdens de oorlog in 1940: dat was het Vichy regime onder Maarschalk Pétain.

Constitution du 4 Octobre 1958 De nieuwe grondwet maakte de president van de Republiek een stuk sterker en het parlement een stuk zwakker, in vergelijking met de Vierde Republiek. De Franse generaal – en latere President – Charles de Gaulle had een belangrijke rol bij de totstandkoming van de nieuwe grondwet.

Referendum De nieuwe grondwet is destijds door middel van een referendum aangenomen. 80% van de bevolking heeft toen vóór gestemd.

Enquête In opdracht van het Franse dagblad Le Figaro is onlangs een enquête gehouden. Daaruit volgt dat nu minder dan de helft (44%) van de bevolking vóór de huidige grondwet is. In Le Figaro van gisteren staat ook dat bijna alle grotere politieke partijen de huidige grondwet steunen – met uitzondering van Mélenchons La France insoumise. En datzelfde geldt voor de leden van onder andere La République En Marche, Les Républicains en Le Parti socialiste. Ik ga ervan uit dat met sympathisants in het krantenbericht wordt bedoeld de partijleden. Het (niet gebonden) electoraat wil volgens de krant een minder sterke President.

Bevoegdheden President Wat zijn de grondwettelijke bevoegdheden van de President die hem zo sterk maken? De opsomming is niet compleet.

Premier Hij benoemt de Premier ministre. President Macron heeft Philippe tot Eerste Minister benoemd. Hij kan hem ook weer ontslaan. De President benoemt en ontslaat ook de andere ministers. Echter, dat laatste moet steeds op voordracht van de Premier gebeuren. De President is voorzitter van de ministerraad.

Kamer heroverweging opdragen De President kan het parlement opdragen om een aangenomen wetsvoorstel te heroverwegen, bijvoorbeeld omdat hij het met de inhoud en strekking ervan niet eens is. Hij heeft de steun van de Premier nodig voor het geven van zo’n opdracht. Het Franse parlement bestaat uit twee Kamers: Sénat en Assemblée nationale.

Referendum De President kan het parlement passeren door een wetsvoorstel van zijn regering rechtstreeks voor te leggen aan de bevolking: dus door er een referendum over te houden. Dat is dan een bindend referendum. Hij heeft voor het houden van dat referendum de steun van de Premier nodig.

Kamerontbinding De President mag de Franse Tweede Kamer ontbinden, l’Assemblée nationale. Daarna moeten er nieuwe Kamerverkiezingen worden gehouden.

Generaals, prefecten en rector magnificus De President benoemt onder andere de generaals in het leger, de prefecten in de regio en de rector magnificus van een universiteit. Hij heeft voor deze benoemingen de steun nodig van de Premier.

Gratie verlenen De President mag gratie verlenen. Hij mag bijvoorbeeld de gevangenisstraf van een veroordeelde verlagen of helemaal kwijtschelden. Ook hiervoor heeft hij de steun nodig van de Premier.

Steun van de Premier? Hij is dus vaak aangewezen op de steun van de Premier. Daardoor lijkt de Premier net zo machtig als de President. Schijn bedriegt hier echter, want de President kan te allen tijde een onwelgevallige Premier ontslaan en vervangen door een ander die wel doet wat hij wil. Alleen bij een cohabitation kan de President dat in de praktijk niet zomaar doen. Daarvan is sprake als de parlementaire meerderheid niet samenvalt met de presidentiële meerderheid. De presidentiële meerderheid is de electorale meerderheid die de president heeft gekozen. De Premier is weliswaar benoemd door de President, maar hij (en zijn regering) kan niet functioneren zonder het vertrouwen van de parlementaire meerderheid. Bij een cohabitation kan de President in theorie weliswaar de onwelgevallige Premier ontslaan en een nieuwe Premier benoemen die wel doet wat hij wil, maar de parlementaire meerderheid moet in die nieuwe Premier wel vertrouwen (willen) hebben. Tot nu toe is van een cohabitation geen sprake bij President Macron. En Macron is tevreden over Philippe, want hij heeft hem niet ontslaan. Twee eerdere presidenten hebben wel met cohabitation moeten leven: Mitterrand en Chirac.

BRONNEN

Onderstaande Franse wetsbepalingen zijn afkomstig van DILA. Constitution Version consolidée au 8 mars 2018 https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution.

Artikel 8 Constitution du 4 Octobre 1958 luidt: Le Président de la République nomme le Premier Ministre. Il met fin à ses fonctions sur la présentation par celui-ci de la démission du Gouvernement. Sur la proposition du Premier ministre, il nomme les autres membres du Gouvernement et met fin à leurs fonctions.

Artikel 9 luidt: Le Président de la République préside le conseil des ministres.

Artikel 10 luidt: Le Président de la République promulgue les lois dans les quinze jours qui suivent la transmission au Gouvernement de la loi définitivement adoptée. Il peut, avant l’expiration de ce délai, demander au Parlement une nouvelle délibération de la loi ou de certains de ses articles. Cette nouvelle délibération ne peut être refusée.

Artikel 11 luidt (gedeeltelijk): Le Président de la République, sur proposition du Gouvernement , peut soumettre au référendum tout projet de loi portant sur l’organisation des pouvoirs publics, sur des réformes relatives à la politique économique, sociale ou environnementale de la nation et aux services publics qui y concourent, ou tendant à autoriser la ratification d’un traité qui, sans être contraire à la Constitution, aurait des incidences sur le fonctionnement des institutions.

Lorsque la proposition de loi n’est pas adoptée par le peuple français, aucune nouvelle proposition de référendum portant sur le même sujet ne peut être présentée avant l’expiration d’un délai de deux ans suivant la date du scrutin.

Lorsque le référendum a conclu à l’adoption du projet ou de la proposition de loi, le Président de la République promulgue la loi dans les quinze jours qui suivent la proclamation des résultats de la consultation.

Artikel 12 luidt (gedeeltelijk): Le Président de la République peut, après consultation du Premier ministre et des Présidents des Assemblées, prononcer la dissolution de l’Assemblée nationale. Les élections générales ont lieu vingt jours au moins et quarante jours au plus après la dissolution.

Artikel 13 luidt (gedeeltelijk): Le Président de la République (..) nomme aux emplois civils et militaires de l’Etat. Les conseillers d’Etat, le grand chancelier de la Légion d’honneur, les ambassadeurs et envoyés extraordinaires, les conseillers maîtres à la Cour des comptes, les préfets, les représentants de l’Etat dans les collectivités d’outre-mer régies par l’article 74 et en Nouvelle-Calédonie, les officiers généraux, les recteurs des académies, les directeurs des administrations centrales, sont nommés en Conseil des ministres.

Artikel 17 luidt: Le Président de la République a le droit de faire grâce à titre individuel.

Artikel 50 luidt: Lorsque l’Assemblée nationale adopte une motion de censure ou lorsqu’elle désapprouve le programme ou une déclaration de politique générale du Gouvernement, le Premier ministre doit remettre au Président de la République la démission du Gouvernement.

DINSDAG 2 OKTOBER 2018 Volgende week zondag 14 oktober zijn er in België in het hele land gemeenteraadsverkiezingen.

589 België heeft 589 gemeenten verdeeld over drie gewesten: Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De meeste gemeenten liggen in Vlaanderen, zoals Aalst, Antwerpen, Brugge, Dendermonde en Gent. De wet- en regelgeving voor de gemeenteraadsverkiezingen in de drie gewesten is niet helemaal dezelfde. Voor zover de regels uiteenlopen, schrijf ik hieronder alleen over de Vlaamse regels.

Wie mag stemmen Vanaf 18 jaar mag in beginsel iedereen die in de gemeente woont gaan stemmen. Wie niet de Belgische nationaliteit heeft, maar wel EU-burger is, mag na een officieel verzoek ook gaan stemmen. Andere vreemdelingen mogen dat pas nadat ze vijf jaar rechtmatig in België hebben gewoond én bovendien verklaren dat ze de Grondwet en het Europees Mensenrechtenverdrag naleven.

Stemmen moet In België is het uitbrengen van je stem niet alleen een recht, maar is de kiesgerechtigde in beginsel ook verplicht om naar het stembureau te gaan. Er geldt een wettelijke opkomstplicht. Wie daaraan niet voldoet, kan gestraft worden met een (weliswaar lage) boete. En wie vier gemeenteraadsverkiezingen niet naar het stembureau gaat, kan soms gedurende een bepaalde periode geen ambtenaar meer worden of als ambtenaar promotie maken.

Openingstijden De stembureaus zijn in Nederland in het algemeen open van half 8 ’s ochtends tot 9 uur ’s avonds. Maar zo ruim zijn de openingstijden in België niet: de kiezers worden tot de stemming toegelaten van 8 uur ’s morgens tot 1 uur ’s middags.

Hulp in stemhokje Alleen iemand met een lichamelijke beperking mag zich in het stemhokje laten bijstaan, net als in Nederland.

Meer dan één stem De kiezer mag op het stembiljet meer dan één bolletje rood kleuren. Op het stembiljet staan net als in Nederland de kandidatenlijsten (met de naam van de politieke partijen erboven). De kiezer mag zijn stem geven aan één van de kandidatenlijsten: lijststem geheten. De kiezer mag bovendien een voorkeursstem uitbrengen op één kandidaat of zelfs op meer kandidaten: naamstem geheten. Lijststem en alle naamstemmen moeten op dezelfde kandidatenlijst worden uitgebracht. De kiezer mag ook alleen een lijststem uitbrengen.

Verdelen van de stemmen Meestal zal het aantal stemmen dat op een kandidatenlijst is uitgebracht onvoldoende zijn om alle kandidaten op die lijst gemeenteraadslid te maken. Dan moeten de stemmen worden verdeeld over de kandidaten. Hoe gaat dat in zijn werk? Uh ja, hoe gaat dat eigenlijk in zijn werk? Ik begrijp het – in grote lijnen – als volgt, maar weet niet helemaal zeker of ik het bij het juiste eind heb. Alle lijststemmen gaan eerst naar de kandidaten met de hoogste plaatsen op de lijst. Lijststemmen worden toegevoegd aan de naamstemmen van de kandidaat; de lijststemmen die hij niet nodig heeft, gaan naar de volgende kandidaat op de lijst. Naamstemmen ”blijven” bij de kandidaat die ze gekregen heeft. De volgorde van de kandidatenlijst – vastgesteld door de politieke partij – is dus wel degelijk van belang. En het maakt dus verschil of een kiezer alleen naamstemmen uitbrengt of ook een lijststem. En als ik me niet vergis, werkt het zo dat hoe meer naamstemmen een individuele kiezer uitbrengt, des te minder de lijstvolgorde wordt doorbroken zoals die is vastgesteld door de politieke partij.

BRONNEN

Artikel 140 Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011 luidt (gedeeltelijk): De kiezer kan geldig stemmen door het uitbrengen van: 1° een lijststem, als hij akkoord gaat met de volgorde waarin de kandidaten op de lijst voorkomen; 2° een naamstem, meerdere naamstemmen op eenzelfde lijst of een lijststem in combinatie met een of meer naamstemmen binnen dezelfde lijst, als hij de volgorde waarin de kandidaten op die lijst voorkomen, wil wijzigen.

Artikel 8 luidt (gedeeltelijk) : Om gemeenteraadskiezer te zijn, moet men 1° Belg zijn; 2° de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt; 3° in de bevolkingsregisters van de gemeente ingeschreven zijn; 4° zich niet bevinden in één van de gevallen van uitsluiting of schorsing.

Artikel 11 luidt (gedeeltelijk): (..) kunnen onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie eveneens de hoedanigheid van gemeenteraadskiezer verwerven als zij voldoen aan de kiesvoorwaarden, vermeld in artikel 8 en als zij voor 1 augustus van het jaar waarin de gewone verkiezing van de gemeenteraden plaats heeft hun wil te kennen hebben gegeven om dat stemrecht in België uit te oefenen.

Artikel 13 luidt (gedeeltelijk): (..) kunnen onderdanen van de staten die geen lid zijn van de Europese Unie eveneens de hoedanigheid van gemeenteraadskiezer verwerven als zij voldoen aan de andere kiesvoorwaarden, vermeld in artikel 8.

Artikel 14 luidt (gedeeltelijk): Om te kunnen worden ingeschreven op de kiezerslijst moeten de personen, vermeld in artikel 13, bij de gemeente waar zij hun hoofdverblijfplaats hebben, een schriftelijke aanvraag indienen met vermelding van: 3° een verklaring waarin de indiener van de aanvraag zich ertoe verbindt de Grondwet, de wetten van het Belgische volk en het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden na te leven. De personen, vermeld in artikel 13, moeten kunnen bewijzen dat ze op het ogenblik van de indiening van de aanvraag vijf jaar ononderbroken hun hoofdverblijfplaats in België hebben, gedekt door een wettelijk verblijf.

Artikel 250 luidt: Deelneming aan de stemming is verplicht.

Artikel 253 luidt (gedeeltelijk): Een eerste, niet gewettigde onthouding wordt naargelang van de omstandigheden gestraft met een berisping of met een geldboete van vijf euro tot tien euro. Bij herhaling is de geldboete tien euro tot vijfentwintig euro. Een vervangende gevangenisstraf wordt niet uitgesproken. Met behoud van de toepassing van de voormelde strafbepalingen wordt de kiezer, als de niet-gewettigde onthouding ten minste viermaal voorkomt binnen vijftien jaar, voor tien jaar van de kiezerslijsten geschrapt en kan hij gedurende die tijd geen benoeming, bevordering of onderscheiding krijgen van een openbare overheid.

Artikel 254 luidt: Hij die zijn stemplicht verzuimt bij een gemeenteraadsverkiezing na een zelfde verzuim te hebben begaan bij een andere verkiezing, en omgekeerd, is niet in staat van herhaling. De bepalingen van dit artikel, als ze de herhaling van een niet-gewettigd verzuim van de stemplicht betreffen, vinden alleen toepassing als de verkiezingen van dezelfde aard zijn.

Artikel 143 luidt (gedeeltelijk): De kiezers worden tot de stemming toegelaten van 8 tot 13 uur.

Artikel 138 luidt (gedeeltelijk): Een kiezer die wegens lichamelijke beperkingen niet in staat is om zich alleen naar het stemhokje te begeven of om zelf zijn stem uit te brengen, mag zich met toestemming van de voorzitter door iemand laten geleiden of bijstaan

Artikel 165: Het stemcijfer van iedere lijst wordt bepaald door alle stembiljetten op te tellen waarop een geldige stem is uitgebracht bovenaan op de lijst of op een of meer kandidaten van die lijst.

Artikel 169: Als het aantal kandidaten van een lijst groter is dan het aantal zetels dat aan die lijst toekomt, worden de verkozenen door het gemeentelijk hoofdbureau aangewezen op basis van de naamstemmen en een overdracht van de lijststemmen.

De aanwijzing van de verkozenen en hun opvolgers gebeurt op de volgende manier:

1° per lijst wordt het verkiesbaarheidscijfer op de volgende manier berekend: ((stemcijfer van de lijst) X (aantal zetels aan die lijst toegekend)) / (aantal zetels aan die lijst toegekend +1)
2° het aantal over te dragen stemmen wordt op de volgende manier berekend :
((aantal stembiljetten met een lijststem, vermeld in artikel 155, § 3, eerste lid, 1°) X (aantal zetels aan die lijst toegekend)) / 3
3° het aantal stemmen vermeld in 2° wordt als volgt overgedragen : de toe te kennen stembiljetten worden toegevoegd aan de naamstemmen die de eerste kandidaat van de lijst heeft behaald, om het verkiesbaarheidscijfer van die lijst vermeld in 1°, te bereiken. Als er een overschot is, wordt dat op vergelijkbare wijze toegekend aan de tweede kandidaat, vervolgens aan de derde enzovoort, tot het aantal over te dragen stemmen, vermeld in 2°, uitgeput is;
4° de zetels worden toegekend aan de kandidaten in afnemende grootte van het aantal stemmen dat zij hebben behaald, na de overdracht van de stemmen, vermeld in 3°. Bij gelijk stemmenaantal is de volgorde van voordracht op de lijst beslissend;

DINSDAG 25 SEPTEMBER 2018 In een Nederlandse krant stond vorige week een groot artikel over Brett Kavanaugh. Hij is de kandidaat van president Trump voor een vacature in het Amerikaanse Hooggerechtshof. Hoe wordt een nieuwe rechter in het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten benoemd? En hoe is dat in buurland Canada geregeld? En hoe is het in ons land geregeld?

Supreme court USA Het Amerikaanse Hooggerechtshof – het Supreme Court – is het hoogste federale rechtcollege van de Verenigde Staten. Het bestaat normaliter uit negen rechters.

Benoemen rechter Als er een vacature is, benoemt de president een nieuwe rechter. Hij mag echter alleen iemand benoemen met wie de Senate instemt.

Senate De Senate vormt samen met de House of Representatives het Amerikaanse parlement, Congress geheten. De Senate bestaat uit 100 senatoren. De House of Representatives is dus niet betrokken bij de benoemingen van deze rechters.

Supreme court of Canada Het Canadese Hooggerechtshof – het Supreme court of Canada – is het hoogste federale rechtscollege van Canada. Ook dit hof bestaat normaliter uit negen rechters.

Benoemen rechter Parliament benoemt de nieuwe rechters.

Parliament Het Canadese Parliament bestaat uit twee Kamers: Senate én House of Commons. Beide Kamers zijn dus betrokken bij de benoeming van een rechter voor het Hooggerechtshof.

Hoge Raad der Nederlanden De Hoge Raad is één van de hoogste rechtscolleges van ons land. Het bestaat normaliter uit (maximaal) 38 rechters, exclusief de rechters in buitengewone dienst.

Benoemen rechter De regering benoemt nieuwe rechters. Daarbij moet zij kiezen uit een voordracht van drie personen die door de Tweede Kamer is gemaakt.

Tweede Kamer De Nederlandse Tweede Kamer vormt samen met de Eerste Kamer het parlement, Staten-Generaal geheten. De Tweede Kamer bestaat uit 150 leden. Alleen deze Kamer is dus betrokken bij de benoeming van rechters van de Hoge Raad.

Ene Hooggerechtshof is het andere niet Taken en bevoegdheden en dergelijke van een Hooggerechtshof verschillen per land.

BRONNEN

Article 3 Constitution of the United States luidt (gedeeltelijk): The judicial Power of the United States, shall be vested in one supreme Court and in inferior Courts.

Article 2 luidt (gedeeltelijk): The President, by and with the Advice and Consent of the Senate, shall appoint Judges of the supreme Court.

Article 1 luidt (gedeeltelijk): All legislative Powers herein granted shall be vested in a Congress of the United States, which shall consist of a Senate and House of Representatives. The Senate of the United States shall be composed of two Senators from each State, chosen by the Legislature thereof, for six Years; and each Senator shall have one Vote.

Section 101 van de (Canadese) Constitution Act 1867 luidt: The Parliament of Canada may, notwithstanding anything in this Act, from Time to Time provide for the Constitution, Maintenance, and Organization of a General Court of Appeal for Canada, and for the Establishment of any additional Courts for the better Administration of the Laws of Canada.

Section 17 luidt: There shall be One Parliament for Canada, consisting of the Queen, an Upper House styled the Senate, and the House of Commons.

Artikel 118 van de (Nederlandse) Grondwet luidt (gedeeltelijk): De leden van de Hoge Raad der Nederlanden worden benoemd uit een voordracht van drie personen, opgemaakt door de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Artikel 117 luidt (gedeeltelijk): De leden van de rechterlijke macht met rechtspraak belast worden bij koninklijk besluit voor het leven benoemd.

Artikel 47 luidt (gedeeltelijk): Alle koninklijke besluiten worden door de Koning en door een of meer ministers of staatssecretarissen ondertekend.

Artikel 51 luidt (gedeeltelijk): De Staten-Generaal bestaan uit de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. De Tweede Kamer bestaat uit honderdvijftig leden

VENDREDI LE 21 SEPTEMBRE 2018 Gisteren stond er een groot artikel in een Nederlandse krant over de affaire Benalla in Frankrijk. Alexandre Benalla was veiligheidsadviseur van president Macron toen hij op 1 mei ”aan de zijde van agenten van de oproerpolitie” enkele demonstranten hardhandig tegen de grond werkte; dit soort werk had niets te maken met zijn functie als veiligheidsadviseur. De affaire Benalla gaat vooral over de reactie van de kant van de president: in eerste instantie werd hij slechts twee weken geschorst en pas na publicatie in dagblad Le Monde ontslagen. In juli heeft deze affaire geleid tot de instelling van een parlementaire onderzoekscommissie. Afgelopen zondag heeft de Minister van Justitie een ingezonden brief naar Le Monde gestuurd waarin ze stelt dat deze onderzoekscommissie ongrondwettig handelt. Afgelopen woensdag werd dat echter door een hoogleraar staatsrecht in dezelfde krant betwist. Hieronder volgt een uiteenzetting van een deel van hun argumenten.

Senaatscommissie De parlementaire onderzoekscommissie is een senaatscommissie. Het Franse parlement bestaat uit twee Kamers: de Assemblée nationale en de Sénat. Beide Kamers kunnen een onderzoekscommissie instellen.

Président et Gouvernement De Président maakt geen deel uit van de Gouvernement. Ook al benoemt hij de Eerste minister en de andere ministers, kan hij ze ook weer ontslaan en is hij voorzitter van de de ministerraad. Gouvernement en Président worden gezien als de twee pilaren van de pouvoir exécutif (uitvoerende macht). Ze hebben elk hun eigen Grondwettelijke taken bij die uitvoerende macht. De Président waakt bijvoorbeeld over het respect de la Constitution, terwijl de Gouvernement la politique de la Nation bepaalt. De Gouvernement moet over dat laatste verantwoording afleggen aan het parlement; de Président niet over het eerste.

L’action du Gouvernement? Een parlementaire onderzoekscommissie moet zich op grond van de Constitution (Grondwet) beperken tot l’action du Gouvernement; dat volgt uit de artikelen 52-2 en 24. Volgens de minister van justitie – Nicole Belloubet – betekenen deze woorden dat de commissie geen onderzoek mag doen naar gedragingen van de président. De hoogleraar staatsrecht – Olivier Beaud – is het ermee eens dat dit de letterlijke uitleg is van deze artikelen. Maar volgens hem past een letterlijke uitleg niet bij de politieke praktijk die in de afgelopen halve eeuw is ontstaan. Het is namelijk politieke praktijk geworden dat la politique de la nation niet door de Gouvernement maar door de Président wordt bepaald, terwijl het volgens de Constitution dus andersom moet zijn. Beaud stelt dat vanwege die ontstane praktijk een letterlijke uitleg van l’action du Gouvernement in de artikelen 52-2 en 24 niet op zijn plaats is en deze artikelen zich daarom niet (meer) verzetten tegen een parlementaire onderzoekscommissie die onderzoek doet naar gedragingen van de Président.

Politieke verhoudingen Zoals gezegd is het een commissie van de Senaat, en niet van de Assemblée nationale. Dat is niet zo vreemd, gezien de politieke verhoudingen in de Kamers. In de Assemblée nationale heeft regeringspartij La République En Marche de absolute meerderheid; deze partij is bovendien door de Président zelf opgericht. In de Sénat liggen de verhoudingen heel anders. De regeringspartijen vormen hier een (kleine) minderheid. Oppositiepartij Les Républicains is hier met stip de grootste. Het voorzitterschap van de onderzoekscommissie is in handen van deze partij (in de persoon van Philippe Bas).

BRONNEN

Onderstaande wetsbepalingen zijn afkomstig van DILA. Constitution Version consolidée au 8 mars 2018 https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution.

Artikel 51-2 Constitution luidt: Pour l’exercice des missions de contrôle et d’évaluation définies au premier alinéa de l’article 24, des commissions d’enquête peuvent être créées au sein de chaque assemblée pour recueillir, dans les conditions prévues par la loi, des éléments d’information. La loi détermine leurs règles d’organisation et de fonctionnement. Leurs conditions de création sont fixées par le règlement de chaque assemblée.

Artikel 24 luidt (gedeeltelijk): Le Parlement (…) contrôle l’action du Gouvernement. Il évalue les politiques publiques. Il comprend l’Assemblée nationale et le Sénat.

Artikel 67 luidt (gedeeltelijk): Le Président de la République n’est pas responsable des actes accomplis en cette qualité, sous réserve des dispositions des articles 53-2 et 68.

Il ne peut, durant son mandat et devant aucune juridiction ou autorité administrative française, être requis de témoigner non plus que faire l’objet d’une action, d’un acte d’information, d’instruction ou de poursuite.

Titre II van de Constitution luidt: Le Président de la République

Titre III van de Constitution luidt: Le Gouvernement

Artikel 8 Constitution luidt: Le Président de la République nomme le Premier Ministre. Il met fin à ses fonctions sur la présentation par celui-ci de la démission du Gouvernement. Sur la proposition du Premier ministre, il nomme les autres membres du Gouvernement et met fin à leurs fonctions.

Artikel 9 luidt: Le Président de la République préside le conseil des ministres.

Article 20 luidt: Le Gouvernement détermine et conduit la politique de la Nation. Il dispose de l’administration et de la force armée. Il est responsable devant le Parlement dans les conditions et suivant les procédures prévues aux articles 49 et 50.

Article 5 luidt: Le Président de la République veille au respect de la Constitution. Il assure, par son arbitrage, le fonctionnement régulier des pouvoirs publics ainsi que la continuité de l’Etat. Il est le garant de l’indépendance nationale, de l’intégrité du territoire et du respect des traités.