JEUDI LE 6 SEPTEMBRE 2018 Nicolas Hulot is vorige week opgestapt als minister in Frankrijk. Daarover is ook in Nederlandse media uitgebreid bericht. Hij was minister van La Transition écologique et solidaire, zeg maar minister van Milieu. Hij is opgestapt omdat hij meende dat hij als minister te weinig vorderingen boekte. Zijn opvolger is van de week benoemd: François de Rugy.
Wie kan hem benoemen De Président benoemt een minister. De Premier ministre doet daartoe een voordracht. Sinds vorig jaar is Emmanuel Macron Président en is Édouard Philippe de Premier ministre. In Nederland wordt een minister benoemd door een daartoe strekkend koninklijk besluit: dat is een besluit waaronder de handtekeningen van de Koning en de minister-president staan.
Met portefeuille Frankrijk kent net als Nederland ministers met portefeuille en ministers zonder portefeuille. De minister met portefeuille geeft leiding aan een ministerie; in Frankrijk heet hij ministre d’État. De minister zonder portefeuille geeft geen leiding aan een ministerie; in Frankrijk heet hij ministre délégué. De minister van Milieu in Frankrijk is ministre d’État.
Wie kan hem ontslaan Het is ook de Président die een minister kan ontslaan, op voordracht van de Premier ministre. Het Franse parlement kan niet het vertrouwen opzeggen in een individuele minister. Dat kan de Assemblée nationale wel doen in de hele regering. In dat geval moet de Premier ministre het ontslag van zijn regering aanbieden aan de Président. In Nederland wordt een minister ontslagen door een koninklijk besluit met die strekking. Het Nederlandse parlement kan wél het vertrouwen opzeggen in een individuele minister. Het is gebruikelijk dat die minister vervolgens zijn ontslag aanbiedt aan de Koning. De vertrouwensregel is niet in de Grondwet vastgelegd: het is gewoonterecht (maar daarom niet minder bindend!).
François de Rugy De nieuwe minister van Milieu was tot zijn benoeming Kamervoorzitter: hij was voorzitter van de Assemblée nationale. Zijn lidmaatschap en voorzitterschap hiervan (de Franse Tweede Kamer) was onverenigbaar met die van minister. Ook in Nederland kan men niet tegelijkertijd Kamerlid en minister zijn.
BRONNEN
Onderstaande Franse wetsbepalingen zijn afkomstig van DILA. Constitution Version consolidée au 8 mars 2018 https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution.
Article 8 Constitution luidt: Le Président de la République nomme le Premier Ministre. Il met fin à ses fonctions sur la présentation par celui-ci de la démission du Gouvernement. Sur la proposition du Premier ministre, il nomme les autres membres du Gouvernement et met fin à leurs fonctions.
Article 23 luidt (gedeeltelijk): Les fonctions de membre du Gouvernement sont incompatibles avec l’exercice de tout mandat parlementaire.
Article 20 luidt: Le Gouvernement détermine et conduit la politique de la Nation. Il dispose de l’administration et de la force armée. Il est responsable devant le Parlement dans les conditions et suivant les procédures prévues aux articles 49 et 50.
Article 49 luidt (gedeeltelijk): L’Assemblée nationale met en cause la responsabilité du Gouvernement par le vote d’une motion de censure.
Article 50 luidt (gedeeltelijk): Lorsque l’Assemblée nationale adopte une motion de censure, le Premier ministre doit remettre au Président de la République la démission du Gouvernement.
Artikel 43 Grondwet: De minister-president en de overige ministers worden bij koninklijk besluit benoemd en ontslagen.
Artikel 44 luidt: Lid 1. Bij koninklijk besluit worden ministeries ingesteld. Zij staan onder leiding van een minister. Lid 2. Ook kunnen ministers worden benoemd die niet belast zijn met de leiding van een ministerie.
Artikel 48 luidt (gedeeltelijk): De koninklijke besluiten waarbij de overige ministers en de staatssecretarissen worden benoemd of ontslagen, worden mede door de minister-president ondertekend.
Artikel 57 luidt (gedeeltelijk): Een lid van de Staten-Generaal kan niet tevens zijn minister.