Maandag 15 januari 2018. Twee of meer gemeenten kunnen op basis van vrijwilligheid besluiten om voor een of meer gemeentelijke werken of diensten met elkaar samen te werken in een syndicat de communes (1). Samenwerking is in beginsel mogelijk voor elke gemeentelijke taak, zoals voor de energievoorziening aan de inwoners en bedrijven. Gemeenten kunnen tot samenwerking worden gedwongen (2).
SIVU en SIVOM Samenwerking voor één gemeentelijke taak heet een SIVU: syndicat intercommunal à vocation unique. Een voorbeeld van een SIVU is Le SIVU de la Vallée du Cousin. Daarin werken tien gemeenten in het departement Yonne samen aan een schone rivier (L’Yonne). Samenwerking voor meer gemeentelijke taken heet een SIVOM: syndicat intercommunal à vocation multiple. Een voorbeeld van een SIVOM is Le SIVOM du Gatinais en Bourgogne. Daarin werken vijfentwintig gemeenten in Yonne samen op het gebied van onder andere brandweer, energievoorziening, drinkwatervoorziening en muziekscholen.
Comité syndical Het algemeen bestuur van het samenwerkingsverband heet comité syndical. In de regel heeft elke deelnemende gemeente daarin twee afgevaardigden; de gemeenten kunnen onderling anders overeenkomen (3). De gemeenteraden kiezen de afgevaardigden, elke raad kiest er dus twee. Niet per se uit zijn midden: elke kiezer in de gemeente kan zich als afgevaardigde verkiesbaar stellen, met uitzondering van hen die werken bij de gemeente of de samenwerking (4). Gekozen is de kandidaat die meer dan de helft van de stemmen krijgt; als dat na twee stemrondes geen enkele kandidaat is gelukt, dan is degene met de meeste stemmen gekozen (5). Als een gemeenteraad geen afgevaardigden heeft gekozen, is de eerste zetel voor de burgemeester en de tweede zetels voor een wethouder. Die gemeente heeft dan nooit meer dan twee zetels (6). De zittingsduur van de afgevaardigden is gekoppeld aan die van de gemeenteraad, maar de gemeenteraad mag zijn afgevaardigden tussentijds ontslaan en vervangen (7). Het algemeen bestuur van een SIVOM hoeft slechts 4 keer per jaar bij een te komen; dat van een SIVU slechts twee keer per jaar (8).
Président Het dagelijks bestuur bestaat uit de président, een of meer viceprésidents, en eventueel enkele andere leden (10a). Het algemeen bestuur kiest hen uit zijn midden (10b). De président heeft net als de burgemeester in de gemeente alle bevoegdheden die bij het dagelijks bestuur horen, ter voorbereiding en uitvoering van de beslissingen van het algemeen bestuur. De vicepresidenten hebben alleen de bevoegdheden die ze van de president hebben gekregen (11). Hun zittingsduur is net zolang als die van het algemeen bestuur (12).
Financiering en uittreding Elke deelnemende gemeente moet bijdragen aan de financiering (13). Het syndicat de communes heeft geen eigen belastinggebied. Uittreding mag in beginsel niet zonder instemming van het algemeen bestuur en van de meerderheid van de gemeenteraden (14).
Syndicat de communes en andere EPCI’s Het syndicat de communes is een van de vijf soorten EPCI’s. EPCI staat voor Etablissement public de coopération intercommunale (15). Het syndicat de communes is de oudste gemeentelijke samenwerking en het SIVU gaat zelfs terug tot het eind van de negentiende eeuw. De andere vier soorten zijn: communauté de communes, communauté d’agglomération (voor meer dan 50.000 inwoners), communauté urbaine (voor meer dan 250.000 inwoners) en ten slotte de metropoles de droit commun voor de grote steden zoals Bordeaux, Lille en Toulouse. Daarnaast heeft Parijs en omgeving een eigen statuut, net als Marseille en omgeving. Bij deze andere soorten EPCI’s zijn de gemeentelijke taken waarop wordt samengewerkt grotendeels wettelijk voorgeschreven. Zij bezitten een eigen belastinggebied en de burger kiest de leden van hun algemene besturen rechtstreeks.
NOTEN
1: artikel L5212-1 Code général des collectivités territoriales (CGCT)
2:: artikel L5212-2 CGCT
3: artikelen L5212-7 en L5212-7-1 CGCT
4: artikel L5211-7 CGCT
5: artikel L5211-8 juncto L2122-7 CGCT
6: artikel L5211-8 CGCT
7:: artikel L5211-8 juncto L2121-33 CGCT
8:: artikel L5211-11 CGCT
10a: artikel L5211-10 CGCT
10b: artikel L5211-2 juncto L2122-1 en 2122-4 eerste alinea CGCT
11: artikel L2115-9 CGCT; zie over de burgemeester/maire Maire en adjoints au maire in de Franse gemeenteraad
12: artikel L5211-2 juncto L2122-10
13: artikel L5212-20
14: artikelen L5211-19 en L5212-29
15: artikel L5212-1