DONDERDAG 21 FEBRUARI 2019 Afgelopen maandag is de verkiezingscampagne voor de waterschapsverkiezingen officieel van start gegaan. Net als voor de provinciale verkiezingen is de stemming op woensdag 20 maart, dat is over vier weken. De stemming moet voor beide verkiezingen in dezelfde stemlokalen plaatsvinden. Het stemmen gebeurt op één kandidaat die staat op één van de kandidatenlijsten. Wat is de stand van zaken bij die kandidatenlijsten?
Stembureaus Elk waterschap heeft een eigen centraal stembureau. De stembureaus hebben op 8 februari jl. de kandidatenlijsten officieel vastgesteld. Het gaat hier niet om een formaliteit. Het gaat hier om een officiële beslissing waaraan een onderzoek van alle ingeleverde kandidatenlijsten is voorafgegaan. Elk bureau bestaat naast een voorzitter uit vier personen. Voorzitter is de voorzitter van het waterschap, de dijkgraaf of watergraaf. De anderen zijn benoemd door het dagelijks bestuur van het waterschap. Van het onderzoek wordt een proces-verbaal opgemaakt dat openbaar is.
Aantallen De partijen die aan de verkiezingen willen meedoen, hebben hun kandidatenlijsten op 4 februari bij het bureau ingeleverd. In het Zuid-Hollandse Delfland zijn er 12 ingediend: in het grotendeels Gelderse Rivierenland 9. Op een lijst mogen hooguit 50 kandidaten staan. In Delfland haalt alleen de CDA-lijst dit maximumaantal. Veel minder kandidaten staan op de lijsten van VVD (17), PvdA (15), Partij voor de Dieren (7) en 50Plus (6). In Rivierenland staan er op de kortste lijst toch nog 10 kandidaten, dat is die van 50Plus. Twee lijsten zijn hier van partijen die niet in de Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd: AWP en LRR niet politiek wel lokaal en Water Natuurlijk. Laatste heeft tevensde langste lijst (38). In Delfland zijn er zes lijsten van partijen die niet in de Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd: AWP niet politiek wel deskundig, Waterschapspartij Puur, PSCC, Water Natuurlijk, Integer Liberaal en de Lijst-Gerritsen. De laatste is tevens de kortste lijst, met slechts één kandidaat.
Foutje Elke kandidaat moet een kopie van een geldig legitimatiebewijs afgeven en schriftelijk verklaren dat hij instemt met zijn kandidaatstelling. Dat gaat wel eens mis. Een voorbeeld hiervan in Delfland was de lijst van AWP niet politiek wel deskundig, waar gegevens van 12 kandidaten ontbraken. Een voorbeeld in Rivierenland was de CDA-lijst, waar gegevens van 9 kandidaten ontbraken. Verzuimherstel is korte tijd mogelijk; kandidaten waarvan verzuimherstel uitblijft, worden door het centraal stembureau van de lijst geschrapt. In Delfland is dat met enkele kandidaten gebeurd.
Ondersteunen Wat voor elke lijst ook nodig zijn, is de betaling van een waarborgsom (225 Euro) en de schriftelijke verklaringen van ondersteuning. Die verklaringen moeten zijn gegeven door kiesgerechtigden uit het waterschap die – uiteraard – zelf niet op de lijst staan. Ook dat gaat wel eens mis, zoals in Delfland bij PSCC, de Partij Sociaal Cultureel Centrum. Dit verzuim is tijdig hersteld. Het centraal stembureau zou de PSCC-lijst anders ongeldig hebben verklaard. Ondersteuningsverklaringen – en waarborgsom – zijn niet nodig als de partij nu al is vertegenwoordigd in het algemeen bestuur van het waterschap, en dus bij de verkiezingen van vier jaar geleden een of meer zetels heeft gehaald. Er is trouwens in ons land geen enkel waterschap waar een lijst ongeldig is verklaard.
Volgorde De partij die de lijst inlevert geeft zelf aan wat de volgorde van de kandidaten moet zijn. Het centraal stembureau schrapt alle kandidaten vanaf de 51e.
Nummers Het centraal stembureau nummert de lijsten. De eerste nummers zijn voor de partijen die bij de laatste waterschapsverkiezingen een of meer zetels hebben gewonnen. Onder hen krijgen de partijen met de meeste stemmen het hoogste nummer. De partij met de meeste stemmen, krijgt dus nummer 1; de partij met de op een na meeste stemmen, krijgt nummer 2. Enzovoorts. Daarna zijn de andere lijsten aan de beurt. In Delfland zijn er 12 partijen (lijsten). 8 daarvan hebben bij de laatste waterschapsverkiezingen een of meer zetels gewonnen. Zij kregen dus de nummers 1 tot en met 8. VVD had de meeste stemmen en kreeg dus nummer 1. CU-SGP kreeg nummer 8, want had de minste stemmen. De overige 4 partijen kregen de nummers 9 tot en met 12; wie van hen welk van die nummers kreeg, is bepaald door het lot!
BRONNEN:
”DONDERDAG 21 FEBRUARI 2019”
Artikel J 6a Kieswet luidt: De stemmingen voor de verkiezing van de leden van provinciale staten en de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur vinden in dezelfde stemlokalen plaats.
Artikel J 2 Kieswet luidt (gedeeltelijk): De stemming geschiedt over de kandidaten wier namen voorkomen op de geldig verklaarde kandidatenlijsten.
”Stembureaus”
Artikel I 4 Kieswet luidt: Op de laatste dag van de termijn, genoemd in artikel I 2, tweede lid, beslist het centraal stembureau in een openbare zitting die om zestien uur aanvangt, over de geldigheid van de lijsten voor iedere kieskring waarvoor zij zijn ingeleverd en over het handhaven van de daarop voorkomende kandidaten, alsmede over het handhaven van de daarboven geplaatste aanduiding van een politieke groepering, en maakt deze beslissingen op de zitting bekend.
Artikel E 6a luidt (gedeeltelijk): Voor de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur wordt een hoofdstembureau ingesteld. Het is gevestigd in de gemeente, daartoe aangewezen door het vertegenwoordigend orgaan van het waterschap. Het hoofdstembureau bestaat uit vijf leden, van wie er één voorzitter en één plaatsvervangend voorzitter is. Voorzitter is de voorzitter van het waterschap. De plaatsvervangend voorzitter en de andere leden, alsmede drie plaatsvervangende leden, worden benoemd en ontslagen door het dagelijks bestuur.
Artikel E 11 luidt (gedeeltelijk): Er is voor de verkiezing van elk vertegenwoordigend orgaan een centraal stembureau. Voor de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur treedt het hoofdstembureau tevens als centraal stembureau op.
Artikel I 1 luidt (gedeeltelijk): Op de dag na de kandidaatstelling, om zestien uur, houdt het centraal stembureau een zitting tot het onderzoeken van de kandidatenlijsten voor iedere kieskring waarvoor zij zijn ingeleverd.
Artikel I 18 luidt: Van de in de artikelen I 1 en I 4 bedoelde zittingen wordt proces-verbaal opgemaakt. Het proces-verbaal wordt voor een ieder ter inzage gelegd
”Aantallen”
Artikel F 1 Kieswet luidt (gedeeltelijk): De kandidaatstelling voor de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur vindt plaats op de maandag in de periode van 30 januari tot en met 5 februari.
Artikel H 1 luidt (gedeeltelijk): Op de dag van de kandidaatstelling kunnen bij het centraal stembureau van negen tot zeventien uur kandidatenlijsten worden ingeleverd.
”Foutje”
Artikel H 9 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Bij de lijst wordt overgelegd een schriftelijke verklaring van iedere daarop voorkomende kandidaat dat hij instemt met zijn kandidaatstelling op deze lijst voor de kieskring of de kieskringen waarvoor zij is ingeleverd. Een overgelegde verklaring van instemming kan niet worden ingetrokken.
Artikel I 6 luidt (gedeeltelijk): Het centraal stembureau schrapt van de lijst de naam van de kandidaat van wie niet uit de overgelegde verklaring blijkt dat hij instemt met zijn kandidaatstelling op de lijst voor deze kieskring.
”Ondersteunen”
Artikel H 4 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Bij de lijst worden, voor iedere kieskring waarvoor de lijst wordt ingeleverd, schriftelijke verklaringen van ondersteuning overgelegd, waarop de kandidaten op dezelfde wijze en in dezelfde volgorde worden vermeld als op de lijst. Het minimum aantal te overleggen verklaringen bedraagt (..) dertig. Lid 2. Verklaringen van ondersteuning voor een kieskring kunnen slechts worden afgelegd door personen die binnen die kieskring als kiezer zijn geregistreerd voor de desbetreffende verkiezing. Lid 3. De kiezer die een verklaring van ondersteuning wenst af te leggen, ondertekent binnen een termijn van veertien dagen voorafgaand aan of op de dag van de kandidaatstelling deze verklaring in het gemeentehuis van de gemeente waar hij als kiezer is geregistreerd, in aanwezigheid van de burgemeester of een door deze daartoe aangewezen ambtenaar. Lid 5. Een kiezer mag niet meer dan één verklaring van ondersteuning ondertekenen. Lid 6. Een overgelegde verklaring van ondersteuning kan niet worden ingetrokken.
Artikel H 4 lid 8 luidt (gedeeltelijk): De in het eerste lid bedoelde verplichting geldt niet voor een kandidatenlijst van een politieke groepering, indien de aanduiding daarvan was geplaatst boven een kandidatenlijst waaraan bij de laatstgehouden verkiezing van de leden van het desbetreffende vertegenwoordigende orgaan een of meer zetels zijn toegekend.
Artikel H 13a luidt (gedeeltelijk): Indien het betreft de verkiezing van het algemeen bestuur, moet voor elke lijst een waarborgsom van € 225,– worden betaald aan het waterschap. Artikel H4, achtste lid, is van overeenkomstige toepassing.
Artikel I 5 luidt (gedeeltelijk): Voor een kieskring is ongeldig de lijst: b. waarbij, indien ten behoeve van de lijst een waarborgsom moet worden betaald, niet gevoegd is het bewijs dat deze betaling is verricht; c. waarbij, indien bij de lijst verklaringen van ondersteuning moeten worden overgelegd, niet ten minste het aantal geldige verklaringen voor deze kieskring, genoemd in artikel H4, eerste lid, is overgelegd.
”Volgorde”
Artikel H 6 Kieswet luidt (gedeeltelijk): De namen van de kandidaten worden op de lijsten geplaatst in de volgorde waarin aan hen de voorkeur wordt gegeven. Op dezelfde lijst mogen de namen van ten hoogste vijftig kandidaten worden geplaatst.
Artikel I 6 luidt (gedeeltelijk): Het centraal stembureau schrapt van de lijst de naam van de kandidaat die op de lijst voorkomt na het ten hoogste toegelaten aantal.
”Nummers”
Artikel I 12 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Het centraal stembureau nummert de kandidatenlijsten die hij geldig heeft verklaard.
Artikel I 14 luidt (gedeeltelijk): Eerst worden genummerd de lijsten van politieke groeperingen wier aanduiding was geplaatst boven een kandidatenlijst waaraan bij de laatstgehouden verkiezing van de leden van het desbetreffende vertegenwoordigend orgaan een of meer zetels zijn toegekend. Aan deze lijsten worden de nummers 1 en volgende toegekend in de volgorde van de bij die verkiezing op de desbetreffende lijsten uitgebrachte aantallen stemmen, met dien verstande dat aan de lijst van de groepering met het hoogste aantal stemmen het nummer 1 wordt toegekend. Vervolgens worden, met de nummers volgende op het laatste krachtens het eerste lid toegekende nummer, genummerd de overige lijsten. (..) beslist het lot.