VRIJDAG 2 MEI 2025 Afgelopen maandag waren de parlementsverkiezingen in Canada. Wat zijn overeenkomsten en verschillen met parlementsverkiezingen in Nederland?
CANADA Canada heeft een kiesstelsel waarin volksvertegenwoordigers worden gekozen in kiesdistricten. Men kan zich slechts in één kiesdistrict kandidaat stellen voor de verkiezingen; daardoor zijn er in elk kiesdistrict andere kandidaten. In de meeste kiesdistricten wordt een kandidaat uitdrukkelijk gesteund door een politieke partij.
NEDERLAND Nederland heeft een heel ander kiesstelsel. Hier is het hele land eigenlijk één groot kiesdistrict waarin alle Tweede Kamerleden worden gekozen. Overal in het land staan dezelfde kandidaten op de lijsten van politieke partijen, of in elk geval zijn de lijsttrekkers overal dezelfde. Ons land is weliswaar verdeeld in kieskringen, maar kieskringen zijn totaal iets anders dan kiesdistricten.
CANADA In elk kiesdistrict wordt één Kamerlid gekozen. De kandidaat die in een kiesdistrict de meeste stemmen heeft gekregen is gekozen. Niet nodig is dat zij of hij de absolute meerderheid van de stemmen heeft gekregen. Zo gaat het ook in het Verenigd Koninkrijk (en van dat land heeft Canada het dan ook overgenomen). Er zijn meer overeenkomsten: Canada en Engeland hebben bijvoorbeeld ook hetzelfde staatshoofd (king Charles).
NEDERLAND In Nederland is er evenredigheid tussen aantal gekregen stemmen en aantal gekregen Kamerzetels: de kandidatenlijst die 5% van de stemmen heeft gekregen krijgt 5% van de Kamerzetels, de lijst die 9% van de stemmen heeft gekregen krijgt 9% van de Kamerzetels enzovoorts (even afgezien van de afronding en de verdeling van restzetels).
CANADA Canada heeft 343 kiesdistricten. Er zijn afgelopen maandag dus ook 343 volksvertegenwoordigers gekozen. Deze Members of Parliament (MP’s) vormen samen het House of Commons of Canada. De zittingsduur van de MP’s is vier jaar; vervroegde verkiezingen zijn echter mogelijk, en dat was afgelopen maandag het geval. Een regering die op een parlementaire meerderheid steunt, heeft dus de steun van minstens 172 MP’s. Het ziet ernaar uit dat de kandidaten gesteund door de Liberal Party of Canada, dat is de politieke partij van (zittend premier) Mark Carney, net niet de meerderheid in het House of Commons hebben gekregen. De grootste oppositiepartij is de Conservative Party of Canada, en het ziet er naar uit dat kandidaten gesteund door die partij ongeveer 25 zetels minder hebben gekregen dan de liberalen. De regering-Carney zal in het parlement dus niet alleen op de eigen Liberal Party of Canada kunnen steunen.
NEDERLAND In Nederland bestaat de Tweede Kamer uit 150 Kamerleden. Zittingsduur is ook hier vier jaar. En ook in ons land zijn vervroegde parlementsverkiezingen mogelijk; zo is de huidige Tweede Kamer eind 2023 samengesteld op basis van vervroegde verkiezingen. Het huidige kabinet-Schoof bestaat uit een coalitie van vier partijen die samen 88 zetels hebben in de Tweede Kamer; een ruime meerderheid dus.
CANADA In de twee deelstaten (provinces) Ontario en Québec liggen meer dan de helft van alle kiesdistricten, namelijk 200. In de provinces Alberta en British Columbia liggen nog eens 80 kiesdistricten. De overige 63 kiesdistricten zijn verdeeld over negen andere Canadese gebiedsdelen, zoals Newfoundland, Nova Scotia en Saskatchewan.
BRONNEN Nederlandse Grondwet en Kieswet en Wikipedia.en (Canadian electoral system) (House of Commons of Canada) (Canada) en Wikipedia.nl (Tweede Kamerverkiezingen).
Mr. Leon
Volgend blog op vrijdag 16 mei.