WOENSDAG 3 OKTOBER 2018 Over ruim een half jaar zijn er weer verkiezingen voor de waterschappen (20 maart 2019). Waterschappen worden ook wel hoogheemraadschappen genoemd. Wekelijks volgt hier een bijdrage over waterschap of waterschapsverkiezing. De waterschapsverkiezing gaat over het kiezen van het algemeen bestuur daarvan. Vorige week ging het onder andere over de wettelijke eisen die aan kandidaten voor het algemeen bestuur worden gesteld. Deze week gaat het over de eisen die de wet aan de kiezer stelt.
Algemeen bestuur Het algemeen bestuur is enigszins vergelijkbaar met de gemeenteraad. Het bestaat niet alleen uit vertegenwoordigers van de mensen die in het waterschap wonen (de ingezetenen), maar ook uit vertegenwoordigers van de bezitters van in het waterschap gelegen landbouwgronden en natuurterreinen en uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in het waterschap. Er zitten dus vier categorieën vertegenwoordigers in het algemeen bestuur. De burger kiest alleen de vertegenwoordigers van de ingezetenen; deze categorie heeft de absolute meerderheid in het algemeen bestuur. Mijn bijdrage van deze week gaat alleen over die verkiezingen. Deze alinea is op 4 oktober toegevoegd.
Actief kiesrecht Het recht om bij verkiezingen te stemmen heet het actief kiesrecht. Daar tegenover staat het passief kiesrecht: het recht van kandidaten om bij verkiezingen gekozen te worden.
Wonen in het waterschap De kiezer moet op maandag 4 februari 2019 in het waterschap wonen. Wie op die dag in de gemeentelijke basisregistratie is ingeschreven met een adres, wordt vermoed daar te wonen. Wie woont in het waterschap, is ingezetene van dat waterschap. Deze dag – die enkele weken voorafgaat aan de verkiezingsdag – is de peildatum.
18 jaar De kiezer moet op de dag dat er gestemd wordt (verkiezingsdag: 20 maart) 18 jaar of ouder zijn.
Nederlander? De kiezer die de Nederlandse nationaliteit heeft, mag uiteraard gaan stemmen. Echter, het Nederlanderschap is geen vereiste. Sommige vreemdelingen – dat is al wie een andere nationaliteit heeft of zonder enige nationaliteit is – mogen ook stemmen.
EU-burgers Alle vreemdelingen met de nationaliteit van een land van de Europese Unie mogen zonder meer stemmen. Duitsers, Belgen, Fransen, Britten (!) enzovoorts mogen dus stemmen.
Vluchtelingen Ook vluchtelingen met een verblijfsvergunning en hun gezinsleden mogen stemmen. Datzelfde geldt ook bijvoorbeeld voor degenen die hier met de benodigde vergunningen werken of studeren (zoals aan een universiteit). Asielzoekers die nog ”in de procedure” zijn, mogen echter niet stemmen.
Gemeenteraadsverkiezingen Het maakt voor het actief kiesrecht bij de waterschapsverkiezingen niet uit hoelang een vreemdeling hier te lande heeft gewoond, gewerkt of gestudeerd. Dat is een verschil met het actief kiesrecht bij de gemeenteraadsverkiezingen: vreemdelingen hebben bij die verkiezingen alleen stemrecht als ze al vijf jaar over een verblijfsvergunning beschikken. Echter, ook voor de gemeenteraadsverkiezingen wordt die eis weer niet gesteld aan EU-burgers.
BRONNEN
Artikel 10 Waterschapswet luidt: Lid 1. Het bestuur van een waterschap bestaat uit een algemeen bestuur, een dagelijks bestuur en een voorzitter, onverminderd hetgeen het reglement bepaalt over de benaming van die onderscheidene bestuursorganen. Lid 2. De voorzitter is voorzitter van het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur.
Artikel 12 Waterschapswet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Het algemeen bestuur is samengesteld uit vertegenwoordigers van categorieën van belanghebbenden bij de uitoefening van de taken van het waterschap. Lid 2. In het algemeen bestuur zijn de volgende categorieën van belanghebbenden vertegenwoordigd: a. de ingezetenen; b. degenen die krachtens eigendom, bezit of beperkt recht het genot hebben van ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurterreinen als bedoeld in artikel 116, onder c; c. degenen die krachtens eigendom, bezit of beperkt recht het genot hebben van natuurterreinen als bedoeld in artikel 116, onder c; d. degenen die krachtens eigendom, bezit, beperkt recht of persoonlijk recht gebouwde onroerende zaken in gebruik hebben als bedrijfsruimte.
Artikel B 2a Kieswet luidt (gedeeltelijk): De leden van het algemeen bestuur worden gekozen door degenen die op de dag van de kandidaatstelling ingezetenen zijn van het waterschap en op de dag van de stemming de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt. Artikel B 3, tweede lid, aanhef en onderdeel a is van toepassing.
Artikel F 1 Kieswet luidt (gedeeltelijk): De kandidaatstelling voor de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur vindt plaats op de maandag in de periode van 30 januari tot en met 5 februari.
Artikel B 4 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Onder ingezetenen van het waterschap en van de gemeente verstaat deze wet hen die onderscheidenlijk in het waterschap en in de gemeente werkelijke woonplaats hebben. Zij die als ingezetene met een adres in een gemeente zijn ingeschreven in de basisregistratie personen, worden voor de toepassing van deze wet, behoudens bewijs van het tegendeel, geacht werkelijke woonplaats te hebben in die gemeente. Zij die als ingezetene met een adres zijn ingeschreven in de basisregistratie personen, worden voor de toepassing van deze wet, behoudens bewijs van het tegendeel, geacht werkelijke woonplaats te hebben in het waterschap waaronder dat adres valt.
Artikel B 3 Kieswet, tweede lid, aanhef en onderdeel a luidt (gedeeltelijk): Zij die geen onderdaan van een lidstaat van de Europese Unie zijn, dienen om kiesgerechtigd te zijn op de dag van de kandidaatstelling tevens te voldoen aan de vereisten dat zij rechtmatig in Nederland verblijven op grond van artikel 8, onder a, b, c, d, e of l van de Vreemdelingenwet 2000 of op grond van een verdrag tussen een internationale organisatie en de Staat der Nederlanden.
Artikel B 3 Kieswet, tweede lid, aanhef en onderdeel b luidt (gedeeltelijk): Zij die geen onderdaan van een lidstaat van de Europese Unie zijn, dienen om kiesgerechtigd te zijn op de dag van de kandidaatstelling tevens te voldoen aan de vereisten dat zij onmiddellijk voorafgaand aan de dag van de kandidaatstelling gedurende een onafgebroken periode van ten minste vijf jaren ingezetene van Nederland waren en beschikten over een verblijfsrecht als bedoeld onder a.