WOENSDAG 22 AUGUSTUS 2018 Over ruim een half jaar zijn er weer verkiezingen voor de waterschappen (maart 2019). Waterschappen worden ook wel hoogheemraadschappen genoemd. Wekelijks is er een nieuwe bijdrage in de categorie Waterschapsverkiezingen 2019. Mijn bijdrage van deze week gaat over de vraag die ik vorige week opwierp maar niet beantwoordde: de verdeling in het algemeen bestuur van de zetels over de (vertegenwoordigers van) ingezetenen, bedrijfsleven, landbouwgronden en natuurterreinen
Algemeen bestuur Het algemeen bestuur bestaat niet alleen uit vertegenwoordigers van de mensen die in het waterschap wonen (de ingezetenen), maar ook uit vertegenwoordigers van de bezitters van in het waterschap gelegen landbouwgronden en natuurterreinen en uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in het waterschap. Er zitten dus vier categorieën vertegenwoordigers in het algemeen bestuur. De positie van het algemeen bestuur in het waterschap is enigszins vergelijkbaar met die van de gemeenteraad in de gemeente.
Provinciaal reglement De provincie maakt een reglement voor haar waterschappen. Daarin moet bijvoorbeeld geregeld zijn uit hoeveel leden het algemeen bestuur bestaat en hoe die zetels zijn verdeeld over de vier categorieën.
Waterschapswet (1) De provincie heeft daarin geen totale vrijheid. In de Waterschapswet zijn namelijk grenzen gesteld aan die vrijheid. In de eerste plaats moet volgens deze wet het aantal leden van het algemeen bestuur liggen tussen 18 en 30. Dus niet lager zijn dan 18 en niet hoger dan 30. Bovendien moeten de vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en van de bezitters van landbouwgronden en natuurterreinen gezamenlijk 7, 8 of 9 zetels krijgen. De overige zetels zijn voor de vertegenwoordigers van de ingezetenen.
Ingezetenen altijd meerderheid Met andere woorden: bij 30 leden zijn er minstens 21 zetels voor de ingezetenen en minstens 7 voor de andere categorieën gezamenlijk. Bij 19 leden zijn er minstens 10 zetels voor de ingezetenen en minstens 7 voor de andere categorieën gezamenlijk. Voor 18 leden geeft de wet een bijzondere regeling: dan zijn er minstens 10 zetels voor de ingezetenen en 7 of 8 voor de andere categorieën gezamenlijk. De ingezetenen hebben dus altijd de meerderheid van de zetels in handen!
Waterschapswet (2) In de tweede plaats stelt de Waterschapswet een grens aan de provinciale vrijheid om de 7, 8 of 9 zetels te verdelen over de categorieën bedrijfsleven en bezitters van landbouwgronden en natuurterreinen. De provincie moet bij die verdeling namelijk aard en omvang van het belang dat een categorie heeft bij de uitoefening van de waterschapstaken in aanmerking nemen. Deze grens is niet erg concreet.
Hoogheemraadschap Delfland: Zuid-Holland tussen Nieuwe Waterweg en Wassenaar/Zoetermeer/Berkel en Rodenrijs. Het algemeen bestuur heet hier Verenigde Vergadering. Het bestaat uit 30 leden; dat is dus het wettelijk maximaal aantal. De ingezetenen hebben hier 21 zetels en de andere categorieën 9; dat zijn dus respectievelijk de wettelijke minimum- en maximumaantallen. Die 9 zetels zijn als volgt verdeeld: bedrijfsleven en bezitters van landbouwgronden elk 4 en de bezitters van natuurterreinen heeft er 1.
Waterschap Rivierenland: land van Maas en Waal (en Nederrijn en Lek). Het waterschap ligt in vier provincies. Ook in dit waterschap bestaat het algemeen bestuur uit 30 leden. De ingezetenen hebben hier 22 zetels en de andere categorieën 8; dat is dus respectievelijk meer dan het wettelijk minimum- en minder dan het wettelijk maximumaantal. Die 8 zetels zijn als volgt verdeeld: bezitters van landbouwgronden 4, bedrijfsleven 3 en bezitters van natuurterreinen 1.
Artikel 12 Waterschapswet luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Het algemeen bestuur is samengesteld uit vertegenwoordigers van categorieën van belanghebbenden bij de uitoefening van de taken van het waterschap. Lid 2. In het algemeen bestuur zijn de volgende categorieën van belanghebbenden vertegenwoordigd: a. de ingezetenen; b. degenen die krachtens eigendom, bezit of beperkt recht het genot hebben van ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurterreinen als bedoeld in artikel 116, onder c; c. degenen die krachtens eigendom, bezit of beperkt recht het genot hebben van natuurterreinen als bedoeld in artikel 116, onder c; d. degenen die krachtens eigendom, bezit, beperkt recht of persoonlijk recht gebouwde onroerende zaken in gebruik hebben als bedrijfsruimte.
Artikel 2 Waterschapswet luidt (gedeeltelijk): De bevoegdheid tot regeling van (de) samenstelling van hun bestuur en tot de verdere reglementering van waterschappen behoort aan provinciale staten. De uitoefening van deze bevoegdheid geschiedt bij provinciale verordening.
Artikel 13 luidt: Lid 1. Het algemeen bestuur bestaat uit een bij reglement vastgesteld aantal leden van ten minste achttien en ten hoogste dertig leden. Lid 2. Voor de bepaling van het aantal vertegenwoordigers van elk van de in artikel 12 bedoelde categorieën wordt in aanmerking genomen de aard en de omvang van het belang of de belangen die de categorie heeft bij de uitoefening van de taken van het waterschap. Lid 3. Het totaal aantal vertegenwoordigers van de in artikel 12, tweede lid, onderdelen b, c en d, bedoelde categorieën bedraagt ten minste zeven en ten hoogste negen, met dien verstande dat het totaal aantal ten hoogste acht is, indien het algemeen bestuur uit achttien leden bestaat.
Artikel 8 Reglement van Bestuur voor het Hoogheemraadschap van Delfland (2015) luidt (gedeeltelijk): Het bestuur van het hoogheemraadschap bestaat uit een Algemeen Bestuur, aangeduid onder de benaming van Verenigde Vergadering.
Artikel 9 luidt (gedeeltelijk): Lid 1. Het algemeen bestuur bestaat uit 30 leden. Van deze leden vertegenwoordigen:
- a. eenentwintig leden de categorie ingezetenen als bedoeld in artikel 12, tweede lid, onder de letter a van de Waterschapswet;
- b. vier leden de categorie ongebouwd als bedoeld in artikel 12, tweede lid, onder de letter b van de Waterschapswet;
- c. één lid de categorie natuurterreinen als bedoeld in artikel 12, tweede lid, onder de letter c van de Waterschapswet;
- d. vier leden de categorie bedrijven als bedoeld in artikel 12, tweede lid, onder de letter d van de Waterschapswet.
Artikel 6 Reglement voor waterschap Rivierenland luidt: Het algemeen bestuur bestaat uit dertig leden. Hiervan vertegenwoordigen: