Woensdag 28 februari 2018. In mei volgend jaar zijn er Europese verkiezingen in alle landen van de Europese Unie. De verkiezingen worden om de vijf jaar gehouden. Volgend jaar telt de Europese Unie 28 lidstaten.
Europees Parlement. Er zijn momenteel 751 zetels in het Europees Parlement. Frankrijk heeft er daarvan 74 en Nederland 26. Het Europees Parlement stelt voor dat Frankrijk na de brexit vijf extra zetels krijgt en Nederland 3. De leden van het Europees Parlement worden in elk land rechtstreeks verkozen in algemene verkiezingen. De burgers van dat land kiezen dus dus hun eigen Europarlementariërs. Bij het kiesstelsel mag geen afbreuk worden gedaan aan het beginsel van evenredige vertegenwoordiging (1).
Voorkeursstemmen en kiesdrempel. Een lidstaat mag voorkeursstemmen uitsluiten en een kiesdrempel hanteren (Artikel 3 Europese Akte). Nederland heeft beide niet gedaan; net als voor de Tweede Kamer verkiezingen kan een voorkeursstem worden uitgebracht en geldt er geen kiesdrempel (2). Frankrijk heeft beide wel gedaan. De Franse kiesdrempel bedraagt 5% van alle stemmen die zijn uitgebracht (3). De Franse burger kan geen voorkeursstem uitbrengen (4).
Regionale lijsten. Een lidstaat mag de kiezers verdelen over regionale kiesdistricten (5). Nederland heeft dat niet gedaan: hier gelden nationale lijsten (6). Frankrijk heeft dat wel gedaan: hier zijn acht kiesdistricten. De 74 zetels voor Frankrijk worden kort voor de verkiezingen verdeeld over deze kiesdistricten (7). Die verdeling gebeurt op basis van de bevolkingsomvang; het ene kiesdistrict kan dus meer zetels toebedeeld krijgen dan het andere.
President Macron en nationale lijsten. De Franse president Macron wil graag nationale kandidatenlijsten in plaats van regionale kandidatenlijsten. Hij hoopt dat dit resulteert in twee lijsten, een lijst met pro Europa kandidaten en een lijst met anti Europa kandidaten. Zijn partij La République en Marche (LREM) is een uitgesproken voorstander van de Europese Unie. Een partij als Front national is een uitgesproken tegenstander. Veel andere partijen zijn in meer of mindere mate intern verdeeld, zoals het meer linkse Parti socialiste en het meer rechtse Les Républicains. Een nationale lijst met uitgesproken voorstanders en een met uitgesproken tegenstanders zou voor deze laatste partijen tot grote problemen kunnen leiden. Zij staan dan ook niet bepaald te juichen voor twee nationale lijsten. Voor de invoering van nationale lijsten is hun instemming uiteindelijk niet nodig, omdat LREM de meerderheid heeft in de Assemblée nationale en voor wetswijziging instemming van de senaat uiteindelijk niet nodig is (8). Voor de samenstelling van een lijst met pro Europa kandidaten afkomstig van alle partijen, is in de praktijk wel de instemming van alle betrokken fracties in de Assemblée nationale en Sénat nodig.
NOTEN
1: artikelen 1 en 2 Europese Akte 1976
2: artikel Y 2 Kieswet
3: artikel 3 Loi n° 77-729 du 7 juillet 1977 relative à l’élection des représentants au Parlement européen
4: artikel 3 Loi n° 77-729 du 7 juillet 1977 relative à l’élection des représentants au Parlement européen
5: artikel 2 Europese Akte 1976
6: artikel Y 12 Kieswet
7: artikel 4 Loi n° 77-729 du 7 juillet 1977 relative à l’élection des représentants au Parlement européen
8: artikel 45 Constitution.