Parlementair onderzoek naar President Frankrijk

VENDREDI LE 21 SEPTEMBRE 2018 Gisteren stond er een groot artikel in een Nederlandse krant over de affaire Benalla in Frankrijk. Alexandre Benalla was veiligheidsadviseur van president Macron toen hij op 1 mei ”aan de zijde van agenten van de oproerpolitie” enkele demonstranten hardhandig tegen de grond werkte; dit soort werk had niets te maken met zijn functie als veiligheidsadviseur. De affaire Benalla gaat vooral over de reactie van de kant van de president: in eerste instantie werd hij slechts twee weken geschorst en pas na publicatie in dagblad Le Monde ontslagen. In juli heeft deze affaire geleid tot de instelling van een parlementaire onderzoekscommissie. Afgelopen zondag heeft de Minister van Justitie een ingezonden brief naar Le Monde gestuurd waarin ze stelt dat deze onderzoekscommissie ongrondwettig handelt. Afgelopen woensdag werd dat echter door een hoogleraar staatsrecht in dezelfde krant betwist. Hieronder volgt een uiteenzetting van een deel van hun argumenten.

Senaatscommissie De parlementaire onderzoekscommissie is een senaatscommissie. Het Franse parlement bestaat uit twee Kamers: de Assemblée nationale en de Sénat. Beide Kamers kunnen een onderzoekscommissie instellen.

Président et Gouvernement De Président maakt geen deel uit van de Gouvernement. Ook al benoemt hij de Eerste minister en de andere ministers, kan hij ze ook weer ontslaan en is hij voorzitter van de de ministerraad. Gouvernement en Président worden gezien als de twee pilaren van de pouvoir exécutif (uitvoerende macht). Ze hebben elk hun eigen Grondwettelijke taken bij die uitvoerende macht. De Président waakt bijvoorbeeld over het respect de la Constitution, terwijl de Gouvernement la politique de la Nation bepaalt. De Gouvernement moet over dat laatste verantwoording afleggen aan het parlement; de Président niet over het eerste.

L’action du Gouvernement? Een parlementaire onderzoekscommissie moet zich op grond van de Constitution (Grondwet) beperken tot l’action du Gouvernement; dat volgt uit de artikelen 52-2 en 24. Volgens de minister van justitie – Nicole Belloubet – betekenen deze woorden dat de commissie geen onderzoek mag doen naar gedragingen van de président. De hoogleraar staatsrecht – Olivier Beaud – is het ermee eens dat dit de letterlijke uitleg is van deze artikelen. Maar volgens hem past een letterlijke uitleg niet bij de politieke praktijk die in de afgelopen halve eeuw is ontstaan. Het is namelijk politieke praktijk geworden dat la politique de la nation niet door de Gouvernement maar door de Président wordt bepaald, terwijl het volgens de Constitution dus andersom moet zijn. Beaud stelt dat vanwege die ontstane praktijk een letterlijke uitleg van l’action du Gouvernement in de artikelen 52-2 en 24 niet op zijn plaats is en deze artikelen zich daarom niet (meer) verzetten tegen een parlementaire onderzoekscommissie die onderzoek doet naar gedragingen van de Président.

Politieke verhoudingen Zoals gezegd is het een commissie van de Senaat, en niet van de Assemblée nationale. Dat is niet zo vreemd, gezien de politieke verhoudingen in de Kamers. In de Assemblée nationale heeft regeringspartij La République En Marche de absolute meerderheid; deze partij is bovendien door de Président zelf opgericht. In de Sénat liggen de verhoudingen heel anders. De regeringspartijen vormen hier een (kleine) minderheid. Oppositiepartij Les Républicains is hier met stip de grootste. Het voorzitterschap van de onderzoekscommissie is in handen van deze partij (in de persoon van Philippe Bas).

BRONNEN

Onderstaande wetsbepalingen zijn afkomstig van DILA. Constitution Version consolidée au 8 mars 2018 https://www.legifrance.gouv.fr/Droit-francais/Constitution.

Artikel 51-2 Constitution luidt: Pour l’exercice des missions de contrôle et d’évaluation définies au premier alinéa de l’article 24, des commissions d’enquête peuvent être créées au sein de chaque assemblée pour recueillir, dans les conditions prévues par la loi, des éléments d’information. La loi détermine leurs règles d’organisation et de fonctionnement. Leurs conditions de création sont fixées par le règlement de chaque assemblée.

Artikel 24 luidt (gedeeltelijk): Le Parlement (…) contrôle l’action du Gouvernement. Il évalue les politiques publiques. Il comprend l’Assemblée nationale et le Sénat.

Artikel 67 luidt (gedeeltelijk): Le Président de la République n’est pas responsable des actes accomplis en cette qualité, sous réserve des dispositions des articles 53-2 et 68.

Il ne peut, durant son mandat et devant aucune juridiction ou autorité administrative française, être requis de témoigner non plus que faire l’objet d’une action, d’un acte d’information, d’instruction ou de poursuite.

Titre II van de Constitution luidt: Le Président de la République

Titre III van de Constitution luidt: Le Gouvernement

Artikel 8 Constitution luidt: Le Président de la République nomme le Premier Ministre. Il met fin à ses fonctions sur la présentation par celui-ci de la démission du Gouvernement. Sur la proposition du Premier ministre, il nomme les autres membres du Gouvernement et met fin à leurs fonctions.

Artikel 9 luidt: Le Président de la République préside le conseil des ministres.

Article 20 luidt: Le Gouvernement détermine et conduit la politique de la Nation. Il dispose de l’administration et de la force armée. Il est responsable devant le Parlement dans les conditions et suivant les procédures prévues aux articles 49 et 50.

Article 5 luidt: Le Président de la République veille au respect de la Constitution. Il assure, par son arbitrage, le fonctionnement régulier des pouvoirs publics ainsi que la continuité de l’Etat. Il est le garant de l’indépendance nationale, de l’intégrité du territoire et du respect des traités.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *