Majesteitsschennis

Donderdag 5 april 2018. Tweede Kamerlid van D66 heeft initiatief wetsvoorstel ingediend om de belediging van de Koning (majesteitsschennis) in het Wetboek van Strafrecht anders te gaan regelen: de straf die daarop staat gaat omlaag en wordt gelijk aan de straf die staat op belediging van een ambtenaar in functie (bijvoorbeeld een politieagent). In het nu geldende Wetboek van Strafrecht is opzettelijke belediging van de Koning, de Koningin en de vermoedelijke opvolger van de Koning strafbaar gesteld met gevangenisstraffen en geldboetes. Bovendien kan de rechter de dader het kiesrecht ontnemen. Strafbaar kan ook zijn de verspreiding en openlijke tentoonstelling van een geschrift of afbeelding waarin zo’n belediging voorkomt. Ook daarvoor kunnen gevangenisstraffen en geldboetes worden opgelegd, maar die zijn wel veel lager. De rechter kan die dader evenmin het kiesrecht ontnemen.

Artikel 111 Wetboek van Strafrecht luidt: Opzettelijke belediging van de Koning wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie.

Artikel 112 Wetboek van Strafrecht luidt: Opzettelijke belediging van de echtgenoot van de Koning, van de vermoedelijke opvolger van de Koning, van diens echtgenoot, of van de Regent, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie.

Artikel 113 Wetboek van Strafrecht luidt: Hij die een geschrift of afbeelding waarin een belediging voorkomt voor de Koning, de echtgenoot van de Koning, de vermoedelijke opvolger van de Koning, diens echtgenoot of de Regent, verspreidt, openlijk tentoonstelt of aanslaat of, om verspreid, openlijk tentoongesteld of aangeslagen te worden in voorraad heeft, wordt, indien hij weet of ernstige reden heeft om te vermoeden dat in het geschrift of de afbeelding zodanige belediging voorkomt, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie. Met dezelfde straf wordt gestraft hij die, met gelijke wetenschap of een gelijke reden tot vermoeden, de inhoud van een zodanig geschrift openlijk ten gehore brengt. Indien de schuldige een van de misdrijven omschreven in dit artikel in zijn beroep begaat en er, tijdens het plegen van het misdrijf, nog geen twee jaren zijn verlopen sedert een vroegere veroordeling van de schuldige wegens een van deze misdrijven onherroepelijk is geworden, kan hij van de uitoefening van dat beroep worden ontzet.

Artikel 23 Wetboek van Strafrecht luidt (gedeeltelijk): De geldboete die voor een strafbaar feit ten hoogste kan worden opgelegd, is gelijk aan het bedrag van de categorie die voor dat feit is bepaald. Er zijn zes categorieën:

de eerste categorie, € 415;

de tweede categorie, € 4.150;

de derde categorie, € 8.300;

de vierde categorie, € 20.750;

de vijfde categorie, € 83.000;

de zesde categorie, € 830.000.

Artikel 114 Wetboek van Strafrecht luidt (gedeeltelijk): Bij veroordeling wegens een der in de artikelen 111 en 112 omschreven misdrijven, kan ontzetting van de in artikel 28, eerste lid, onder 1°-3°, vermelde rechten worden uitgesproken.

Artikel 28 eerste lid, onder 1°-3° Wetboek van Strafrecht luidt (gedeeltelijk): De rechten waarvan de schuldige, in de bij de wet bepaalde gevallen, bij rechterlijke uitspraak kan worden ontzet, zijn:

    • 1°. het bekleden van ambten of van bepaalde ambten;
    • 2°. het dienen bij de gewapende macht;
    • 3°. het recht de leden van algemeen vertegenwoordigende organen te verkiezen en tot lid van deze organen te worden verkozen.

Ongeldige en blanco stemmen in Tilburg

Dinsdag 3 april 2018. In de maand voorafgaande aan de gemeenteraadsverkiezingen heb ik de bestuurlijke vernieuwing in de verkiezingsprogramma’s van vijf gemeenten weergegeven: Dordrecht, Tilburg, Zutphen, Harlingen en Heerlen. In de komende weken zal ik een staatsrechtelijk onderwerp behandelen dat naar aanleiding van de officiële verkiezingsuitslagen in een van deze gemeenten speelt. Vorige week beet Dordrecht de spits af met als onderwerp de restzetelverdeling Restzetelverdeling in Dordrecht

De Brabantse gemeente Tilburg is deze week aan de beurt. De gemeenteraad van deze gemeente bestaat uit 45 leden die in de nieuwe samenstelling zijn verdeeld over 10 fracties of groeperingen. Het onderwerp voor deze gemeente is ongeldige stemmen en blanco stemmen. Een stem wordt uitgebracht op een stembiljet. Het stembiljet is dat wat de kiezer in het stemlokaal ontvangt uit handen van het stembureau. Daarmee gaat hij naar het stemhokje om daarop zijn stem uit te brengen door het wit stipje voor de kandidaat van zijn keuze rood te maken. Daarna levert hij het stembiljet bij het stembureau in door het te vouwen en in de stembus te steken.

Er zijn in Tilburg in totaal 78.487 stemmen uitgebracht. Daarvan waren er 368 blanco en 287 ongeldig, respectievelijk 0,46% en 0,36% van het totaal en samen dus minder dan 1%. Wat is een blanco stem? Op grond van de Kieswet is dat een ingeleverd stembiljet waarop geen enkel wit stipje geheel of gedeeltelijk is rood gemaakt en waarop evenmin anderszins is geschreven of getekend. Wat is een ongeldige stem? Op grond van de Kieswet is daarvan in drie gevallen sprake. Ten eerste: bij een ingeleverd stembiljet waaruit niet ondubbelzinnig blijkt op welke kandidaat is gestemd; ondubbelzinnigheid kan alleen blijken uit het rood maken van het witte stipje. Ten tweede: bij een ingeleverd stembiljet waarop iets is geschreven of getekend waaruit de identiteit van de kiezer blijkt. Ten derde: bij inlevering van een ongeldig stembiljet. De ongeldige stemmen en de blanco stemmen worden na afloop van de stemming apart verpakt en verzegeld.

Artikel J 20 Kieswet: Op bij de verkiezingen te bezigen stembiljetten kunnen kiezers een keuze maken uit de kandidaten over wie de stemming moet geschieden. De stembiljetten zijn voorzien van de handtekening van de voorzitter van het centraal stembureau alsmede van de naam van het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing geldt en een aanduiding van de kieskring.

Artikel J 26 Kieswet luidt: De kiezer gaat na ontvangst van het stembiljet naar een stemhokje en stemt aldaar door een wit stipje, geplaatst vóór de kandidaat van zijn keuze, rood te maken. Hij vouwt vervolgens het stembiljet dicht en gaat daarmee naar het stembureau. Het derde lid van het stembureau ziet erop toe, dat de kiezer het stembiljet in de stembus steekt.

Artikel N 7 Kieswet: Blanco is de stem uitgebracht op een stembiljet dat door de kiezer is ingeleverd zonder dat hij geheel of gedeeltelijk een wit stipje in een stemvak rood heeft gemaakt en zonder dat hij anderszins op het stembiljet geschreven of getekend heeft. Ongeldig is de stem uitgebracht op een ander stembiljet dan bij of krachtens deze wet mag worden gebruikt. Voorts is ongeldig de stem die niet als blanco wordt aangemerkt, maar waarbij de kiezer op het stembiljet niet, door het geheel of gedeeltelijk rood maken van het witte stipje in een stemvak, op ondubbelzinnige wijze heeft kenbaar gemaakt op welke kandidaat hij zijn stem uitbrengt, of waarbij op het stembiljet bijvoegingen zijn geplaatst waardoor de kiezer kan worden geïdentificeerd.

Artikel N 9 Kieswet luidt (gedeeltelijk): (.) nadat de stemmen zijn opgenomen worden de stembiljetten met een blanco stem en de ongeldig verklaarde stembiljetten in pakken gedaan, die worden verzegeld.

Officiële uitslag referendum over Wiv

Donderdag 29 maart 2018. Vorige week woensdag is (ook) het referendum over de sleepwet gehouden, dat wil zeggen over de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv). De Kiesraad maakt op grond van de Wet raadgevend referendum de officiële uitslag bekend. Die uitslag geldt als een raadgevende uitspraak tot afwijzing, als de meerderheid tegen de wet heeft gestemd en minstens 30% procent van de kiezers heeft gestemd. De Kiesraad heeft de officiële uitslag vanochtend bekendgemaakt. Wat blijkt: zo’n 46,5 % heeft voor de sleepwet gestemd en zo’n 49,5 % heeft tegen de sleepwet gestemd. De meerderheid heeft dus tegen de sleepwet gestemd. Bovendien is 51,5 % van de kiezers gaan stemmen; ruim boven de 30% van de opkomstdrempel. Conclusie: de officiële uitslag van het referendum geldt als een raadgevende uitspraak tot afwijzing. En nu? De regering moet nu op grond van dezelfde Wet raadgevend referendum een nieuw wetsvoorstel indienen dat óf de sleepwet intrekt óf regelt wanneer de sleepwet in werking treedt. Regering en parlement kunnen dus nog alle kanten op, maar moeten wel een keuze maken tussen invoering of intrekking van de wet. De wetgever moet dus de sleepwet gaan heroverwegen. De regering moet het wetsvoorstel zo snel mogelijk indienen nadat de officiële uitslag van vanmorgen onherroepelijk is vastgesteld. Dat is het geval als niemand binnen een week de uitslag aanvecht bij de raad van state. Als iemand dat wel doet, moet de uitspraak van de raad van state worden afgewacht. Dat mag geen jaren duren, want de raad van state moet die rechtszaak versneld behandelen, zoals bedoeld in de Algemene wet bestuursrecht.

Artikel 26 Wet raadgevend referendum luidt: De Kiesraad treedt op als centraal stembureau voor het houden van een referendum.

Artikel 3 Wet raadgevend referendum luidt: De uitslag van een referendum geldt als een raadgevende uitspraak tot afwijzing, indien een meerderheid zich in afwijzende zin uitspreekt en de opkomst bij het referendum ten minste dertig procent van het totale aantal kiesgerechtigden bedraagt.

Artikel 79 Wet raadgevend referendum luidt: Het centraal stembureau stelt vast:

  • a. het totale aantal stemmen dat voor de aan het referendum onderworpen wet is uitgebracht;
  • b. het totale aantal stemmen dat tegen de aan het referendum onderworpen wet is uitgebracht;
  • c. het totale aantal blanco stemmen dat is uitgebracht;
  • d. de som van de onder a, b en c bedoelde aantallen stemmen, zijnde het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen;
  • e. het totale aantal ongeldige stemmen;
  • f. het totale aantal kiesgerechtigden;
  • g. het totale aantal stemmen dat bij volmacht is uitgebracht;
  • h. het verschil tussen het aantal kiezers dat tot de stemming is toegelaten en het aantal stemmen dat is geteld vast. Voor zover mogelijk geeft het centraal stembureau hiervoor een verklaring.

Artikel 80 Wet raadgevend referendum luidt: Het centraal stembureau stelt de opkomst vast door de som van het totale aantal geldige en het totale aantal ongeldige stemmen te delen door het totale aantal kiesgerechtigden.

Artikel 81 Wet raadgevend referendum luidt: Het centraal stembureau stelt vervolgens vast hoeveel procent van de kiezers die een geldige stem hebben uitgebracht zich voor en hoeveel procent van de kiezers die een geldige stem hebben uitgebracht zich tegen de aan het referendum onderworpen wet hebben uitgesproken.

Artikel 11 Wet raadgevend referendum luidt: Indien onherroepelijk is vastgesteld dat een referendum heeft geleid tot een raadgevende uitspraak tot afwijzing, wordt zo spoedig mogelijk een voorstel van wet ingediend dat uitsluitend strekt tot intrekking van de wet of tot regeling van de inwerkingtreding van de wet.

Artikel 91 Wet raadgevend referendum luidt (gedeeltelijk): Bij besluiten als bedoeld in de artikelen 79, 80 en 81 gelden de volgende afwijkingen van de Algemene wet bestuursrecht:

  • a. In afwijking van artikel 6:7 bedraagt de termijn voor het indienen van een beroepschrift zes dagen.
  • b. Titel 8.3 is niet van toepassing. (vovo)
  • d. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State behandelt de zaak met toepassing van afdeling 8.2.3.

In afdeling 8.2.3. van de Algemene wet bestuursrecht staat onder andere artikel 8:52. Artikel 8:52 Algemene wet bestuursrecht luidt (gedeeltelijk): De bestuursrechter kan, indien de zaak spoedeisend is, bepalen dat deze versneld wordt behandeld.

Restzetelverdeling in Dordrecht

Dinsdag 27 maart 2018. In de maand voorafgaande aan de gemeenteraadsverkiezingen heb ik de bestuurlijke vernieuwing in de verkiezingsprogramma’s van vijf gemeenten weergegeven: Dordrecht, Tilburg, Zutphen, Harlingen en Heerlen. In de komende weken zal ik naar aanleiding van de officiële verkiezingsuitslagen een staatsrechtelijk onderwerp behandelen.

De Zuid-Hollandse gemeente Dordrecht bijt de spits af. De gemeenteraad van deze gemeente bestaat uit 39 leden die in de nieuwe samenstelling zijn verdeeld over 11 fracties of groeperingen. Het onderwerp voor deze gemeente is restzetels. De kiezers in Dordrecht hebben zo gestemd dat 6 van de 39 zetels restzetels zijn. Een partij krijgt ingevolge de Kieswet sowieso een of meer zetels in de raad als het aantal stemmen dat daarop is uitgebracht een of meer keer de kiesdeler haalt. De kiesdeler is de som van alle stemmen op alle partijen gedeeld door alle beschikbare raadszetels. Wat de kiesdeler is, verschilt per gemeente en per verkiezing in die gemeente. De kiesdeler in Dordrecht bij de gemeenteraadsverkiezingen van 22 maart 2018 is 1223 stemmen. Elke partij die een of meerdere keren 1223 stemmen heeft behaald, krijgt een of meerdere raadszetels. In Dordrecht zijn op die manier 33 van de 39 zetels verdeeld. De resterende stemmen kunnen een partij een restzetel opleveren. Zowel partijen die de kiesdeler hebben gehaald als partijen die de kiesdeler niet hebben gehaald komen voor een restzetel in aanmerking. Een partij kan ook meer dan een restzetel krijgen. Hoe worden de restzetels verdeeld? Ook dat is in de Kieswet geregeld: door het aantal stemmen dat op een lijst is uitgebracht te delen door het aantal keren dat die partij de kiesdeler heeft gehaald verhoogd met een extra. De partij die aldus de grootste breuk heeft, krijgt een restzetel. In Dordrecht krijgen 6 partijen hierdoor elk een restzetel, waaronder Beter voor Dordt (lijst 1), CU-SGP (lijst 6) en VVD (lijst 7). Al deze partijen hadden al de kiesdeler gehaald; ze krijgen dan ook meer dan een zetel. Twee partijen hebben geen enkele zetel behaald. Een van hen is Dordtse Partij (lijst 12). Op deze partij zijn 899 stemmen uitgebracht. Te weinig voor de kiesdeler (1223 stemmen). Echter, het aantal extra stemmen stemmen dat op Beter voor Dordt, CU-SGP en VVD is uitgebracht, is lager, namelijk respectievelijk 218, 632 en 872. Ik bedoel hier met ”extra stemmen” de stemmen die niet nodig waren om de kiesdeler een of meerdere keren te halen.

Artikel P 5 Kieswet luidt: Het centraal stembureau deelt de som van de stemcijfers van alle lijsten door het aantal te verdelen zetels. Het aldus verkregen quotiënt wordt kiesdeler genoemd.

Artikel O 2 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Het hoofdstembureau stelt ten aanzien van iedere lijst vast het aantal op iedere kandidaat uitgebrachte stemmen en de som van deze aantallen. Deze som wordt stemcijfer genoemd.

Artikel P 6 Kieswet luidt: Zoveel maal als de kiesdeler is begrepen in het stemcijfer van een lijst wordt aan die lijst een zetel toegewezen.

Artikel P 7 Kieswet luidt (gedeeltelijk): De overblijvende zetels, die restzetels worden genoemd, worden, indien het aantal te verdelen zetels negentien of meer bedraagt, achtereenvolgens toegewezen aan de lijsten die na toewijzing van de zetel het grootste gemiddelde aantal stemmen per toegewezen zetel hebben. Indien gemiddelden gelijk zijn, beslist zo nodig het lot.

Hoogte vergoeding gemeenteraadsleden

Maandag 26 maart 2018. Vorige week stond een artikel in de krant over het ”loon” dat gemeenteraadsleden ontvangen en dat het in grote gemeenten hoger is dan in kleine. Hoe hoog is het ”loon” precies dat zij ontvangen? Dat is geregeld in een wet: het Rechtspositiebesluit raads- en commissieleden. Raadsleden hebben wettelijk recht op een ”vergoeding voor werkzaamheden” en op een ”onkostenvergoeding”. De vergoeding voor werkzaamheden hangt af van het aantal inwoners van de gemeente. Het loopt uiteen van 250 euro (bij minder dan 8000 inwoners) tot 2350 euro (bij meer dan 375000 inwoners). Dit zijn maandbedragen. En het zijn bruto bedragen: daarover moet dus nog belasting worden betaald. Enkele voorbeelden: Harlingen (615 euro), Zutphen (1250 euro), Heerlen (1460 euro), Dordrecht (1660 euro) en Tilburg (1930 euro). Alleen in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is er recht op de hoogste wettelijke vergoeding (2350 euro). Een raadslid heeft recht op de wettelijke vergoeding, ongeacht of hij de vergaderingen bijwoont. De gemeenteraad kan echter besluiten om 1/5 van de wettelijke vergoeding afhankelijk te maken van het aantal bijgewoonde vergaderingen; ik heb zo’n besluit nergens kunnen vinden, maar ik heb ook niet lang gezocht. Fractievoorzitters ontvangen een (iets) hogere vergoeding; hoeveel dat precies is, hangt af van de grootte van de fractie.

Artikel 2 van het Rechtspositiebesluit raads- en commissieleden luidt (gedeeltelijk): Aan een lid van de raad wordt een vergoeding voor de werkzaamheden toegekend tot de maximumbedragen, genoemd in tabel I bij dit besluit. Aan een lid van de raad wordt een onkostenvergoeding voor aan de uitoefening van het raadslidmaatschap verbonden kosten toegekend van 170,17 euro per maand.

Tabel I. Vergoeding voor de werkzaamheden (per 1 januari 2018)

Klasse Inwonertal Maximum vergoeding werkzaamheden per maand
1 Tot en met 8.000 250,82
2 8.001–14.000 396,33
3 14.001–24.000 617,77
4 24.001–40.000 958,91
5 40.001–60.000 1.248,42
6 60.001–100.000 1.460,84
7 100.001–150.000 1.658,52
8 150.001–375.000 1.932,14
9 375.001– 2.352,29

Artikel 4 van het Rechtspositiebesluit raads- en commissieleden luidt: De raad kan bij verordening bepalen dat ten hoogste 20% van de vergoeding voor de werkzaamheden wordt uitgekeerd, berekend naar het aantal gehouden vergaderingen. In dat geval geschiedt de uitkering aan het lid van de raad op basis van het aantal bijgewoonde vergaderingen.

Artikel 8b van het Rechtspositiebesluit raads- en commissieleden luidt (gedeeltelijk): Naast de vergoeding voor de werkzaamheden ontvangen fractievoorzitters voor de duur van hun voorzitterschap per jaar een toelage gelijk aan 1,2% van de vergoeding op jaarbasis en een toelage gelijk aan 0,4% van de vergoeding op jaarbasis voor elk lid dat de fractie buiten de fractievoorzitter telt. De toelagen tezamen bedragen ten hoogste 6,4% van de vergoeding op jaarbasis.

Strafbare poging tot verkoop van stem

Donderdag 22 maart 2018. Gisteren stond in de krant dat sommige kiezers hun stempassen voor de gemeenteraadsverkiezingen en het referendum te koop hadden gezet op Marktplaats. Ik denk dat deze kiezers aanbieden om tegen geld op een bepaalde partij te stemmen. Welke partij dat is, beslist de koper. Op grond van het Wetboek van Strafrecht is het een strafbaar feit (een misdrijf) om zo’n afspraak te maken. Het te koop aanbieden op Marktplaats is een strafbare poging daartoe, als het tenminste niet tot een afspraak is gekomen. Uit het Wetboek van Strafrecht volgt dat de rechter voor een gemaakte afspraak een geldboete kan opleggen van maximaal 8.300 euro en voor een (mislukte) poging daartoe ongeveer 5.600 euro. Ik begrijp uit de krant dat de officier van justitie aan de rechter een veel lagere boete wil vragen, namelijk 250 euro.

Artikel 126 Wetboek van Strafrecht luidt (gedeeltelijk): Hij die bij gelegenheid van een krachtens wettelijk voorschrift uitgeschreven verkiezing door gift of belofte iemand omkoopt om zijn of eens anders kiesrecht hetzij niet, hetzij op bepaalde wijze uit te oefenen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie. Dezelfde straf wordt toegepast op de kiezer of de gemachtigde van een kiezer die zich door gift of belofte tot een of ander laat omkopen.

Artikel 45 Wetboek van Strafrecht luidt (gedeeltelijk): Poging tot misdrijf is strafbaar, wanneer het voornemen van de dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard. Het maximum van de hoofdstraffen op het misdrijf gesteld wordt bij poging met een derde verminderd.

Artikel 46b Wetboek van Strafrecht luidt: Voorbereiding noch poging bestaat indien het misdrijf niet is voltooid ten gevolge van omstandigheden van de wil van de dader afhankelijk.

Artikel 23 Wetboek van Strafrecht luidt (gedeeltelijk): Hij die tot een geldboete is veroordeeld is verplicht tot betaling van het vastgestelde bedrag aan de staat binnen de termijn door het openbaar ministerie dat met de tenuitvoerlegging van de strafbeschikking of het vonnis of arrest is belast, te stellen. De geldboete die voor een strafbaar feit ten hoogste kan worden opgelegd, is gelijk aan het bedrag van de categorie die voor dat feit is bepaald. Er zijn zes categorieën: de eerste categorie 415 euro; de tweede categorie, 4.150 euro: de derde categorie 8.300 euro.

Kiezers met een verstandelijke handicap

Maandag 19 maart 2018. De kiezer die aanstaande woensdag (gemeenteraadsverkiezingen) gaat stemmen, moet daarvoor naar een stemlokaal. Hij ontvangt daar uit handen van het stembureau een stembiljet. Daarmee gaat hij naar een stemhokje in dat lokaal. Kiezers met een verstandelijke handicap willen hulp in het stemhokje, zo lees ik in de krant. Niet bij het maken van een keuze (voor lijst en kandidaat), maar omdat ze het vakje op het stembiljet dat ze rood willen maken niet kunnen vinden. De Kieswet staat geen hulp in het stemhokje toe aan kiezers met een verstandelijke handicap; hulp aan kiezers met een lichamelijke handicap is in de Kieswet wel toegestaan. Uitleg buiten het stemhokje – zoals in het stemlokaal – is ook aan kiezers met een verstandelijke handicap toegestaan, zo lees ik op de website van de Kiesraad. In bovenbedoeld krantenbericht staat ook dat in de Kieswet zou staan dat als iemand met een verstandelijke handicap niet zonder hulp kan stemmen ervan wordt uitgegaan dat hij niet zelfstandig zijn wil kan bepalen. Ik heb dat nergens in de Kieswet kunnen lezen. Ik denk dat hier sprake is van een vergissing: alleen in het Burgerlijk Wetboek (kopen, huren, lenen) kan een verstandelijke handicap in de weg staan aan het zelfstandig kunnen bepalen van je wil (wat dan leidt tot een ongeldige rechtshandeling en bedoeld is als een bescherming van de persoon in kwestie). Kiesrecht ontbreekt ingevolge de Kieswet alleen bij iemand die een misdrijf heeft gepleegd en de rechter hem bij zijn veroordeling het kiesrecht heeft afgepakt.

Artikel J 26 Kieswet luidt (gedeeltelijk): De kiezer gaat na ontvangst van het stembiljet naar een stemhokje en stemt aldaar door een wit stipje, geplaatst vóór de kandidaat van zijn keuze, rood te maken.

Artikel J 28 Kieswet: Wanneer aan het stembureau blijkt dat een kiezer wegens zijn lichamelijke gesteldheid hulp behoeft, staat het toe dat deze zich laat bijstaan.

Website van (overheidsinstantie) de Kiesraad luidt (gedeeltelijk): Aan mensen met een verstandelijke beperking kan uitleg worden gegeven, buiten het stemhokje, over het gebruik van het stembiljet. Dit kan zowel door een begeleider als door een stembureaulid gebeuren. Uitleg wordt dan gegeven in alle openheid zodat dit kan worden waargenomen door de in het stembureau aanwezige kiezers.

Artikel 34 van Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek luidt: Heeft iemand wiens geestvermogens blijvend of tijdelijk zijn gestoord, iets verklaard, dan wordt een met de verklaring overeenstemmende wil geacht te ontbreken, indien de stoornis een redelijke waardering der bij de handeling betrokken belangen belette, of indien de verklaring onder invloed van die stoornis is gedaan. Een verklaring wordt vermoed onder invloed van de stoornis te zijn gedaan, indien de rechtshandeling voor de geestelijk gestoorde nadelig was, tenzij het nadeel op het tijdstip van de rechtshandeling redelijkerwijze niet was te voorzien. Een zodanig ontbreken van wil maakt een rechtshandeling vernietigbaar. Een eenzijdige rechtshandeling die niet tot een of meer bepaalde personen gericht was, wordt door het ontbreken van wil echter nietig.

Artikel B 5 Kieswet luidt (gedeeltelijk): Van het kiesrecht zijn uitgesloten zij die bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak van het kiesrecht zijn ontzet.

Verkiezingsprogramma’s gemeente Heerlen

Donderdag 15 maart 2018. Tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart is er wekelijks een blog met citaten uit de verkiezingsprogramma’s die gaan over het besturen van de gemeente. Ik begin met een citaat van de partij met het hoogste nummer (over de betekenis van dat nummer, zie Morgen: geldigheid en nummering kandidatenlijsten gemeenteraadsverkiezingen). Sommige verkiezingsprogramma komen niet aan bod: ze zijn onvindbaar, ze zeggen niets of niets onderscheidend over het besturen van de gemeente of ik ben er vanwege de tijd niet meer aan toegekomen. Elke keer wordt één gemeente besproken.

Hekkensluiter is Heerlen. Het is met iets meer dan 85.000 inwoners veruit de grootste gemeente van de Oostelijke Mijnstreek. Morgen wordt de eerste (waarnemend) burgemeester met SP achtergrond van het land benoemd in Heerlen. Aan de raadsverkiezingen doen 12 partijen of lijsten mee.

Partij voor de Dieren (12): Bewoners krijgen een doorslaggevende stem bij besluiten over wat gedaan moet worden met leegstaande gebouwen of gemeenschappelijke gebouwen in hun buurt. Een gemeentelijke herindeling kan niet plaatsvinden zonder gemeentelijk referendum.

Het raadgevend referendum krijgt een plaats bij belangrijke besluiten. De aanmeldingsplicht voor kleine demonstraties wordt afgeschaft. Voor demonstraties naar aanleiding van actuele gebeurtenissen wordt de aanmeldtermijn verkort.

GroenLinks (10): Inwoners van Heerlen en Hoensbroek worden gestimuleerd om gebruik te maken van hun ”right to challenge”: manieren waarbij burgers de gemeente uitdagen en ruimte krijgen om initiatief te nemen of voorzieningen te organiseren of beheren.

D66 (7): Een gemeentelijke ombudsman of een Parkstad-ombudsman.

VVD (6): Het gemeentebestuur van Heerlen overlegt twee keer per jaar met het Aachens college.

SP (1): Daarom blijft de afschaffing van de forfaitaire onkostenvergoeding voor collegeleden gehandhaafd. Het bestaande beleid dat collegeleden geen gemeentelijke creditcard krijgen wordt gehandhaafd. Het zogenaamde netwerken mag nooit een alibi zijn voor niet-transparante of niet integere contacten.

Het is verboden om PET-flesjes zomaar weg te gooien in de openbare ruimte

Dinsdag 13 maart 2018. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven is voorlopig niet van plan om statiegeld in te voeren voor kleine plastic flesjes (zogenaamde PET-flesjes). Niet iedereen gooit de lege flesjes in de daarvoor bestemde afvalbakken en daardoor bestaat een belangrijk deel van het zwerfafval in de openbare ruimte uit deze flesjes. Zwerfafval is slecht voor het milieu. Het is verboden is om de flesjes zomaar ergens weg te gooien in de openbare ruimte. In welke wetten staat dat verbod? In de Wet milieubeheer die overal in Nederland geldt staat dat niemand handelingen mag verrichten waarvan hij kan vermoeden dat daardoor nadelige gevolgen voor het milieu kunnen ontstaan. In de gemeente Rotterdam is in de gemeentelijke afvalstoffenverordening een expliciet verbod opgenomen om straatafval zoals verpakkingsmateriaal van zeer beperkte omvang en gewicht zomaar in de openbare ruimte achter te laten.

Artikel 1.1 Wet milieubeheer luidt (gedeeltelijk): In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: afvalstoffen: alle stoffen, preparaten of voorwerpen, waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen;

Artikel 1.1a Wet milieubeheer luidt (gedeeltelijk): Een ieder neemt voldoende zorg voor het milieu in acht. De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor het milieu kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voor zover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken.

Artikel 15 Afvalstoffenverordening Rotterdam 2009 luidt (gedeeltelijk): Het is verboden straatafval in de openbare ruimte achter te laten zonder gebruik te maken van de van gemeentewege of anderszins geplaatste of voorgeschreven bakken, manden of soortgelijke voorwerpen.

Artikel 1 Afvalstoffenverordening Rotterdam 2009 luidt (gedeeltelijk): straatafval: huishoudelijke afvalstoffen van zeer beperkte omvang en gewicht, zoals proppen, papier, sigarettenpeuken, kauwgom, plastic bekertjes en blikjes, verpakkingsmateriaal, etenswaren, niet zijnde klein chemisch afval, ontstaan buiten een perceel;

Is betalen met contant geld een wettelijk recht?

Maandag 12 maart 2018. Steeds meer ondernemingen eisen van hun klanten dat ze pinnen (in plaats van contant afrekenen): denk aan winkels, horeca en openbaar vervoer. Inmiddels zijn er ook steeds meer gemeenten die ”pin only” eisen. Mag ”pin only” eigenlijk wel worden geëist? Onze euromunten en eurobiljetten zijn toch wettig betaalmiddel op grond van een Verordening van de Raad van Ministers van de Europese Unie uit 1998. En ter voldoening van een verbintenis die een klant tegenover de onderneming (of gemeente) heeft, hoeft hij op grond van het Burgerlijk Wetboek slechts met gangbaar geld te betalen. Aannemelijk is toch dat een wettig betaalmiddel gangbaar is. Het antwoord op de vraag wat de betekenis is van wettig betaalmiddel in de zin van bovengenoemde verordening is, kan uiteindelijk alleen door het Hof van Justitie van de Europese Unie worden gegeven. Die heeft zich er nog niet over uitgesproken, aldus het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer. Dat is een overleg waaraan onder andere De Nederlandsche Bank, Koninklijke Horeca Nederland en MKB-Nederland deelnemen. Volgens dit MOB is pin only door gemeenten in principe (wel) onredelijk bezwarend voor het publiek. De woorden onredelijk bezwarend zijn dezelfde als in de wettelijke regeling van de algemene voorwaarden in het Burgerlijk Wetboek: onredelijk bezwarende bedingen zijn daarin vernietigbaar.

Artikel 10 van de Verordening van de Raad van Ministers van 3 mei 1998 over de invoering van de euro (974/98) luidt (gedeeltelijk): Vanaf 1 januari 2002 brengen de ECB en de centrale banken van de deelnemende lidstaten in euro luidende bankbiljetten in omloop. (Deze bankbiljetten) zijn bankbiljetten die in alle betrokken lidstaten de hoedanigheid van wettig betaalmiddel hebben. Vanaf 1 januari 2002 geven de deelnemende lidstaten in euro of in cent luidende muntstukken uit. (Deze muntstukken hebben) in alle betrokken lidstaten de hoedanigheid van wettig betaalmiddel. Behalve de uitgevende autoriteit en personen die specifiek in de nationale wetgeving van de uitgevende lidstaat zijn aangewezen, is geen enkele partij verplicht voor betaling meer dan vijftig muntstukken te aanvaarden.

Artikel 112 van het Burgerlijk Wetboek, boek 6 luidt: Het geld dat ter voldoening van de verbintenis wordt betaald, moet op het tijdstip van de betaling gangbaar zijn in het land in welks geld de betaling geschiedt.

Brief van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB) van 20 december 2017 aan VNG, Bijlage 2 uit 2015 luidt (gedeeltelijk): Het weigeren van contante betaling in situaties waarin men voor een soortgelijk(e) product/dienst praktisch gesproken niet bij een andere aanbieder terecht kan die wel contant geld accepteert, acht het MOB in principe onredelijk bezwarend voor het publiek. Verder gaat het MOB er vanuit dat toonbankinstellingen in juridische zin vrij zijn zelf te bepalen welke betalingswijzen zij accepteren (mits dit vooraf duidelijk is bekend gemaakt; tevens moet worden aangetekend dat rechtspraak schaars is en dat de uiteindelijke bevoegdheid uit te leggen wat het wil zeggen dat contant geld ‘wettig betaalmiddel’ is, bij het Europese Hof van Justitie berust).

Artikel 233 van het Burgerlijk Wetboek, boek 6 luidt (gedeeltelijk): Een beding in algemene voorwaarden is vernietigbaar indien het, gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden zijn tot stand gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval, onredelijk bezwarend is voor de wederpartij.